Για πρώτη φορά η Δήλος, κορυφαίος αρχαιολογικός χώρος και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, θα «συνομιλήσει» με τη σύγχρονη τέχνη και συγκεκριμένα με έργα ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους εικαστικούς, του Βρετανού ‘Αντονι Γκόρμλι (Antony Gormley). Η έκθεση, που ως πρόταση παρουσιάστηκε χτες(σ.σ. Τετάρτη) στα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) τα οποία έδωσαν ομόφωνα το «πράσινο φως» ως προς τη διεξαγωγή της, αποτελεί μια σύμπραξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (ΕΦΑ) και του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Οργανισμού ΝΕΟΝ. Η επιμέλεια είναι της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ και της Iwona Blazwick, OBE, Διευθύντριας της Whitechapel Gallery του Λονδίνου.
Ο ‘Αντονι Γκόρμλι είναι ένας πολυβραβευμένος κι ευρέως αναγνωρισμένος καλλιτέχνης για τα γλυπτά, τις εγκαταστάσεις και τα δημόσια έργα του, που εξερευνούν τη σχέση μεταξύ του ανθρώπινου σώματος και του χώρου. Εργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές εκθέσεις στη Βρετανία και στο εξωτερικό, ενώ γλυπτά του κοσμούν δημόσιους χώρους στην Αγγλία κι αλλού, με γνωστότερο τον «’Αγγελο του Βορρά» στη βρετανική πόλη Gateshead. Μεγάλη ατομική έκθεσή του αναμένεται να πραγματοποιηθεί στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου το Σεπτέμβριο του 2019. Εκτός από σπουδές καλών τεχνών (έχει κάνει μεταπτυχιακό στη γλυπτική στο UCL), έχει σπουδάσει αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Κέιμπριτζ.
Η εικαστική εγκατάσταση στη Δήλο με τίτλο “SIGHT” θα διοργανωθεί στο διάστημα από 18 Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου 2019, με τα εγκαίνιά της να συμπίπτουν με τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Ο Γκόρμλι είναι γνωστός για τις ανθρώπινες μορφές του από χυτό σίδηρο, που τοποθετούνται σε εξωτερικούς χώρους. Η εγκατάσταση στη Δήλο θα αποτελείται από 29 τέτοιες γλυπτές μορφές (οι τέσσερις φιλοτεχνήθηκαν ειδικά για την έκθεση στο νησί), σε φυσικό μέγεθος. Θα τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία του νησιού, με τον επισκέπτη να καλείται να τα ανακαλύψει με τη βοήθεια έντυπου υλικού. Δύο γλυπτά θα στέκονται στα ρηχά της θάλασσας, άλλα δυο στο Αρχαιολογικό Μουσείο, κάποια στον λόφο του Κύνθου, στην Αγορά των Κομπεταλιαστών, στην είσοδο του Σταδίου, στη Σκηνή του Θεάτρου και σε άλλα μνημεία, με τη μεγαλύτερη πυκνότητά τους να παρατηρείται στα δωμάτια της Συνοικίας του Θεάτρου. Η έδρασή τους θα γίνεται είτε με απλή απόθεση είτε με στερέωση σε φύλλο χάλυβα (ή χαλύβδινο πλαίσιο με απλή απόθεση) είτε με στερέωση σε τεχνητό λίθο (ή σε λιθοδομή με απλή απόθεση), ενώ στις πιο ειδικές περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν μελέτες οι οποίες έγιναν γνωστές στα μέλη του ΚΑΣ.
Το όλο πρότζεκτ της μεταφοράς και τοποθέτησής τους θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο ώστε ως τον Μάιο να έχει ολοκληρωθεί. Οι αρμόδιες διευθύνσεις του Υπουργείου Πολιτισμού δεν είχαν καμία αντίρρηση ως προς την υλοποίηση της εγκατάστασης, δεδομένου της καλλιτεχνικής σπουδαιότητας και της πολύ καλής οργάνωσης της όλης παρέμβασης, η οποία χαρακτηρίστηκε ως μια «πολύ ενδιαφέρουσα συνύπαρξη αρχαιολογικού χώρου με εικαστικά έργα». Η μόνη ένσταση ήταν για το ένα από τα δυο γλυπτά στο Αρχαιολογικό Μουσείο (το άλλο θα βρίσκεται στην είσοδο του Μουσείου), το οποίο, σύμφωνα με την εκθεσιακή πρόταση, θα στηνόταν μπρούμυτα στο πάτωμα της αίθουσας των αρχαϊκών και κλασικών εκθεμάτων. Σύμφωνα με την αρμόδια Διεύθυνση Μουσείων, αλλά και με πολλά μέλη, δεν θεωρήθηκε ως επιτυχημένη μορφή και ζητήθηκε ή να αφαιρεθεί ή να γίνει μια διαφορετική πρόταση.
Ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, δήλωσε ότι η πρόταση στο ΝΕΟΝ για τη διεξαγωγή έκθεσης σύγχρονης τέχνης στη Δήλο έγινε από την ΕΦΑ Κυκλάδων, σε αντίθεση με ό,τι είθισται, δηλαδή ο Πολιτιστικός Οργανισμός να προτείνει μια εικαστική παρέμβαση. Κι αυτό γιατί «η Δήλος είναι μια ειδική περίπτωση αρχαιολογικού χώρου. Είναι ένα νησί με μοναδικό περιβάλλον, αρχαίο και φυσικό, και πάντα μας προβλημάτιζε η δυνατότητα να έχουμε μια σύγχρονη καλλιτεχνική εγκατάσταση. Μετά από αρκετή περίσκεψη είπαμε ότι αξίζει να δοκιμάσουμε μια παρέμβαση που να είναι αντάξια του χώρου. Ετσι, αντίθετα με τις άλλες περιπτώσεις, δεν ήρθε το ΝΕΟΝ σε εμάς, αλλά εμείς πήγαμε στη ΝΕΟΝ. Οι εκπρόσωποί του το βρήκαν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρόκληση και ζήτησαν να σκεφτούν πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ο χώρος ώστε να γίνει ένα σύγχρονο εικαστικό γεγονός, το οποίο δεν θα είναι εις βάρος της υπεραξίας του χώρου. Δηλαδή ο τόπος δεν θα χρησιμοποιείται σαν ένα πλαίσιο το οποίο θα προσδίδει υπεραξία στον καλλιτέχνη, αλλά αντίθετα θα ήταν κάτι που θα προσέδιδε στον χώρο μια άλλη διάσταση. Μετά από πολύ σκέψη, κατατέθηκε η πρόταση να γίνει έκθεση του ‘Αντονι Γκόρμλι για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ο οποίος είναι ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες παγκοσμίως».
Ο κ. Αθανασούλης τόνισε επίσης ότι μπορεί η Δήλος να είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, αλλά η επισκεψιμότητά της είναι μικρή. «Φέτος έκανε ρεκόρ επισκεψιμότητας, ωστόσο οι επισκέπτες δεν ξεπέρασαν τους 180.000 επισκέπτες. Το πρόβλημα της πρόσβασης και του κόστους του εισιτηρίου είναι προφανές, αλλά δεν δικαιολογείται να υπάρχει τόσο χαμηλή επισκεψιμότητα. Η προβολή της Δήλου είναι αναγκαία και κυρίως με ένα τέτοιο ποιοτικό γεγονός το οποίο απευθύνεται και σε ένα ποιοτικό κοινό, που θα δώσει μια καλώς εννοούμενη διαφήμιση στη Δήλο». Ο ίδιος μίλησε και για τον απόλυτο επαγγελματισμό του καλλιτέχνη, ο οποίος μελέτησε και σχεδίασε την παραμικρή λεπτομέρεια ώστε να μην προκληθεί καμία βλάβη στον αρχαιολογικό χώρο, καθώς και για το δέος που είχε όταν παραβρέθηκε στον χώρο. Κάτι που έγινε αισθητό και μέσα από το ολιγόλεπτο βίντεο του κ. Γκόρμλι που προβλήθηκε στη συνεδρίαση, μέσω του οποίου απευθύνθηκε στα μέλη του ΚΑΣ. Οσο για το σκεπτικό της παρουσίασης των 29 αγαλμάτων στη Δήλο, αυτός είναι διπλός: Να δηλώσει την ανθρώπινη παρουσία που σήμερα δεν υπάρχει στο νησί και ταυτόχρονα να τονίσει μια άλλη απουσία, των αγαλμάτων, που στην αρχαιότητα ήταν πολλά.
Στην τελική γνωμοδότηση του ΚΑΣ υπήρχαν και τέσσερις μειοψηφίες, που αφορούσαν την πυκνότητα των γλυπτών στη Συνοικία του Θεάτρου (να εκτεθούν και σε άλλα σημεία, ήταν η σχετική τοποθέτηση) και ο προβληματισμός ως προς το γεγονός ότι δυο αγάλματα βρίσκονταν σχεδόν σε επαφή με μνημεία.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
Antony Gormley. HUMAN. Forte di Belvedere, Florence, Italy, 2015. Photograph by Pietro Savorelli. Courtesy Galleria Continua and White Cube © the artist
