GPGate. Ετσι έγινε γνωστή η υπόθεση που ερευνούσε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων στη Βουλγαρία που αποκάλυψε ότι εταιρείες συμβούλων εμπλέκονται σε μεγάλη διαφθορά με κονδύλια της ΕΕ και δημόσιες συμβάσεις και αποτελεί ίσως την πιο σοβαρή «πίστα» για τη δολοφονία της Βικτόρια Μαρίνοβα.
Πρόκειται για μια υπόθεση διαφθοράς που πήρε τεράστια έκταση καθώς η δημοσιογραφική έρευνα έφερε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ήταν αναμεμιγμένοι γνωστοί επαγγελματίες εργολάβοι, εταιρείες κατασκευών και πολιτικοί γνωστοί στη δημόσια ζωή της χώρας.
Το GPGate ήρθε στο φως και από την 30χρονη Βικτόρια Μαρίνοβα, καθώς στο τηλεοπτικό δίκτυο TVN Ruse στις 30 Σεπτεμβρίου μεταδόθηκε συζήτηση με δύο γνωστούς ερευνητές της υπόθεσης. Τον Ντίμιταρ Στογιάνοφ και τον Ρουμάνο Ατίλα Μπίρο. Δυο δημοσιογράφους που είχαν συλληφθεί για την έρευνα τους έχοντας προκαλέσει μάλιστα διεθνή αντίδραση. Στο twitter μεγάλος αριθμός δημοσιογράφων και προσωπικοτήτων που εμπλέκονται στον αγώνα κατά της διαφθοράς αναμεταδίδουν την είδηση της δολοφονίας της δημοσιογράφου συνδέοντας την ευθέως με την Ερευνα για την κατάχρηση των κοινοτικών κονδυλίων.
Η Βουλγαρία μαζί με την Ρουμανία είναι δύο χώρες οι οποίες δεν έχουν γίνει μέλη του «χώρου Σένγκεν» λόγω της μεγάλης διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση. Η χώρα βρίσκεται άλλωστε στη πιο υψηλή θέση μέσα στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση και πολλές φορές έχει απασχολήσει της Υπηρεσίες καταπολέμησης της απάτης.
Ο Αλεξάντερ Λεβί είναι ανταποκριτής στη Σόφια για το courrier International και λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η διαφθορά στη χώρα βρίσκεται κάθετα σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής. «Από τον επικεφαλής των τελωνειακών υπηρεσιών ως τον αστυνομικό διοικητή μιας πόλης έχουν σκάσει σκάνδαλα διαφθοράς και εκεί βρισκόταν πάντα η άρνηση της ένταξης στο Σένγκεν από την ΕΕ». Κακοδιαχείριση κοινοτικών κονδυλίων έχουν διαπιστωθεί μας λέει σε πάρα πολλές υποθέσεις. Οι αποκαλύψεις όμως που ακουστήκαν τώρα στην εκπομπή της Βικτόρια Μαρίνοβα ξεπέρασαν τα όρια.
Οι λεπτομέρειες της διαφθοράς
Σύμφωνα με άλλους δημοσιογραφικούς κύκλους στις αποκαλύψεις του GPGate εμφανίζονται τα αποδεικτικά στοιχεία της μεγάλης κλίμακας και εκτεταμένης διαφθοράς στα έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).
Αυτά προκύπτουν από τα μυστικά βιβλία λογιστικής κατάστασης ενός δικτύου συμβούλων επιχειρήσεων που συνδέονται με μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Το Bivol το site των ερευνητών δημοσιογράφων που είχε καλέσει στην εκπομπή της η Βικτόρια Μαρίνοβα έχει στη διάθεση του έγγραφα για δεκάδες έργα συνολικού ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων. Αυτά περιλαμβάνουν τα αρχεία λογιστικής διαχείρισης όπου υπάρχουν ενδείξεις για επιλεγμένες δωροδοκίες μεταξύ αυτών και πολιτικών.
Οι αποκαλύψεις περιλαμβάνουν έργα στο πλαίσιο του Προγράμματος Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΠΠΑ), των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και του Προγράμματος Ενεργειακής Απόδοσης. Οι σύμβουλοι επωφελούνται άμεσα από τα λεγόμενα «soft projects», που αφορούν την εξωτερική τεχνική βοήθεια στα πλαίσια επιχειρησιακών προγραμμάτων, τη διαχείριση έργων και υποβολή εκθέσεων, την παροχή συμβουλών, την λεγόμενη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, την έρευνα και εκτίμηση των επιπτώσεων, τη δημοσιότητα που συμφωνείται να δοθεί με δημοσιεύσεις στον τύπο κλπ. Κατά κανόνα, πρόκειται για ποσά που κυμαίνονται από αρκετές δεκάδες ως αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Ακολουθούν τα «hard projects» που αφορούν στην κατασκευή κτιρίων, δρόμων, αγωγών ύδρευσης, χώρων υγειονομικής ταφής, ανακαίνισης κτιρίων κλπ. Εδώ τα ποσά αφορούν εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Το ίδιο δίκτυο συμβουλευτικών εταιρειών ασχολείται επίσης με συμβάσεις δημόσιων προμηθειών για μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, χειρίζεται τεκμηρίωση και προκαθορίζει τα αποτελέσματα μέσω των «ανθρώπων» τους, στις επιτροπές αξιολόγησης.
Αρκετά ολοκληρωμένα έργα που σχετίζονται με την εταιρεία «GP Group» αποκαλύπτουν πώς πραγματοποιείται η κλοπή από τα έργα. Υπάρχουν παράλληλοι λογαριασμοί γίνονται λιγότερες εργασίες από το προγραμματισμένο, χρησιμοποιούνται λιγότερα υλικά, αλλά όλα υπερτιμολογούνται στον φορέα πληρωμής (κάποιο από τα ταμεία της ΕΕ) σύμφωνα με την εντολή και οι εταιρείες λαμβάνουν το πλήρες ποσό.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Η Βικτόρια Μαρίνοβα είναι το τρίτο κατά σειρά θύμα στο χώρο της ερευνητικής δημοσιογραφίας για τη διαφθορά σε χώρα της στην ΕΕ σε διάστημα ενός έτους», υπογραμμίζουν οι «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα». Τον περασμένο Οκτώβριο δολοφονήθηκε η Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία στην Μάλτα και τον Φεβρουάριο ο Σλοβάκος δημοσιογράφος Γιαν Κούτσιακ.
Η 53χρονη δημοσιογράφος και μπλόγκερ κατά της διαφθοράς Ντάφνι καρουάνα Γκαλίζια εντόπιζε τις παράνομες και προσοδοφόρες μεταφορές και τα φορολογικά οφέλη για τις ξένες εταιρείες σε ένα νησί που φιλοξενεί περίπου 70.000 εταιρείες offshore και τις έδρες των μεγαλύτερων τυχερών παιχνιδιών. Με θέματα διαφθοράς και οικονομικών σκανδάλων είχε εμπλακεί και ο Σλοβάκος Γιαν Κούτσιακ.
Για το θέμα τώρα της δολοφονίας της δημοσιογράφου στη Βουλγαρία έχει ζητηθεί να συγκληθεί επειγόντως η επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ προφορικές και γραπτές ερωτήσεις έχουν ήδη καταθέσει ευρωβουλευτές.
Ο αντιπρόεδρος του Σώματος, Δημήτρης Παπαδημούλης, ο οποίος μάλιστα ζητά την παρέμβαση της OLAF του ευρωπαϊκού οργανισμού για την αντιμετώπιση της απάτης για να ερευνήσει την υπόθεση διαφθοράς, σε ερώτησή του τονίζει πως η δημοσιογράφος πραγματοποιούσε έρευνα για υπόθεση διαφθοράς στην διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων και απευθυνόμενος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητάει να πληροφορηθεί: «Με ποιους τρόπους σκοπεύει να ενισχύσει τους μηχανισμούς καταπολέμησης της διαφθοράς και να προστατέψει τους δημοσιογράφους-ερευνητές που ασχολούνται με αυτά τα ζητήματα».
Κομισιόν και Διεθνής Ενωση Δημοσιογράφων για τη δολοφονία της Βουλγάρας δημοσιογράφου
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκε τη δολοφονία της νεαρής Βουλγάρας δημοσιογράφου Βικτόρια Μαρίνοβα» δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς.
Ο Μ. Σχοινάς τόνισε ότι η Επιτροπή αναμένει μια ταχεία και εμπεριστατωμένη έρευνα που θα φέρει τους υπευθύνους αυτής της δολοφονίας ενώπιον της δικαιοσύνης και θα διευκρινίσει εάν η επίθεση συνδέεται με την δουλειά της δημοσιογράφου. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι δημοσιογράφοι είναι ασφαλείς παντού και ότι συνεχίζουν την ανεκτίμητη συμβολή τους στις δημοκρατικές μας κοινωνίες» ανέφερε ο Μ. Σχοινάς, υπενθυμίζοντας τη δήλωση του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για την κατάσταση της Ενωσης: «Η Ευρώπη πρέπει να είναι πάντα ένας τόπος όπου η ελευθερία του Τύπου είναι ιερή. Πάρα πολλοί από τους δημοσιογράφους μας έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού, επιθέσεων και δολοφονίας. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς την ελευθερία του Τύπου».
Εξάλλου, «βαθιά σοκαρισμένη» για την άγρια δολοφονία της τριαντάχρονης Βουλγάρας δημοσιογράφου Βικτόρια Μαρίνοβα δηλώνει η Διεθνής Ενωση Δημοσιογράφων (IFJ), η οποία μαζί με την Ενωση Δημοσιογράφων της Βουλγαρίας (UBJ), καλούν τις βουλγαρικές Αρχές να οδηγήσουν στη δικαιοσύνη τους συνεργούς αυτής της φρικιαστικής δολοφονίας.
«Είναι η τέταρτη άγρια δολοφονία δημοσιογράφου σε χώρα – μέλος της ΕΕ από το 2017, των οποίων οι δολοφόνοι έχουν στόχο τον εκφοβισμό του επαγγέλματος», δήλωσε ο γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ενωσης Δημοσιογράφων (EFJ), Ρικάρντο Γκουτιέρες. Προηγήθηκε το Φεβρουάριο ο Σλοβάκος δημοσιογράφος Γιαν Κούτσιακ, τον Οκτώβριο του 2017 η Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία, στην Μάλτα, και τον Αύγουστο του 2017, η Δανέζα δημοσιογράφος Κιμ Βαλ. «Αλλος ένας δημοσιογράφος που ερευνούσε θέματα διαφθοράς δολοφονήθηκε. Η ερευνητική δημοσιογραφία στην Ευρώπη απειλείται όλο και περισσότερο», τόνισε ο γενικός γραμματέας του IFJ, Αντονι Μπελάνγκερ.
Μεταξύ άλλων, η δήλωση της IFJ αναφέρει ότι η Βικτόρια Μαρίνοβα σκοτώθηκε βίαια το Σάββατο, γύρω στο μεσημέρι, σε ένα πάρκο στην πόλη Ρούσε στη βόρεια Βουλγαρία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των τοπικών ΜΜΕ, το σώμα της βρέθηκε σε μια δύσκολα προσβάσιμη περιοχή, κοντά στην όχθη του ποταμού Δούναβη. Η νεαρή δημοσιογράφος βιάστηκε, ξυλοκοπήθηκε και έπειτα στραγγαλίστηκε. Ηταν χτυπημένη με τέτοια βία που το πρόσωπό της δεν ήταν αναγνωρίσιμο, οπότε δεν εντοπίστηκε μέχρι το βράδυ της Κυριακής.
Η ΙFJ στην ανακοίνωσή της επισημαίνει, επίσης, ότι ο περιφερειακός εισαγγελέας της Ρούσε, Γκεόργκι Γκεοργκιέφ, δήλωσε ότι ο θάνατος προκλήθηκε από χτυπήματα στο κεφάλι και ασφυξία. «Το κινητό της τηλέφωνο, τα κλειδιά του αυτοκινήτου, τα γυαλιά και μέρος των ρούχων της έλειπαν» δήλωσε ο Γκεόργκιεφ, προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι το έγκλημα διαπράχθηκε από περισσότερα του ενός άτομα».
Η IFJ υπογραμμίζει, επίσης, ότι η Βικτόρια Μαρίνοβα ήταν διοικητική διευθύντρια της τηλεόρασης TVN της Ρούσε και είχε μόλις ξεκινήσει το δικό της ειδησεογραφικό δελτίο με τίτλο «Detector», το οποίο μεταδόθηκε για τελευταία φορά στις 30 Σεπτεμβρίου. Είχε πάρει συνέντευξη από τον Βούλγαρο δημοσιογράφο, Ντίμιταρ Στογιάνοβ και το Ρουμάνο δημοσιογράφο, Ατίλα Μπίρο, μέλος του ερευνητικού προγράμματος δημοσιογράφων «RISE» της Ρουμανίας. Ο Στογιάνοβ και ο Μπίρο συνελήφθησαν πριν από έναν μήνα από τη βουλγαρική αστυνομία, κοντά στη Σόφια, ενώ ερευνούσαν έγγραφα που φέρεται ότι αποκαλύπτουν διαφθορά από μια ιδιωτική εταιρεία κατασκευής οδοποιίας – ύποπτη για απάτη με ευρωπαϊκά κονδύλια.
Γιώργος Κουβαράς
