Το χαρουπάλευρο διαθέτει δεκαπλάσια ωφέλιμα σάκχαρα απ’ όσα διαθέτει η φέτα. Η μαραθόριζα, που στην Ελλάδα δεν την προτιμάμε, περιέχει περισσότερο κάλιο απ’ το μπρόκολο που θεωρείται υπερτροφή, ενώ το μαρούλι μπροστά στο μελισσόχορτο «ωχριά» σε περιεκτικότητα ασβεστίου και καλίου.
Χαρούπι, μάραθος και μελισσόχορτο, τρία είδη από τον μεγάλο ελληνικό κατάλογο των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών, επέλεξε ο δρ Νίκος Κρίγκας, βιολόγος-ταξινόμος φυτών και ερευνητής του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», για να τονίσει ότι τα ελληνικά αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά είναι σύγχρονες υπερτροφές τουλάχιστον εφάμιλλες αν όχι καλύτερες των ξενικών super foods με τις οποίες «βομβαρδίζεται» τα τελευταία χρόνια η ελληνική αγορά και το διαδίκτυο.
«Οι συνταγές με αρωματικά φυτά αναδεικνύουν ένα νέο γαστρονομικό ορίζοντα στη μεσογειακή διατροφή με ευφάνταστους και πρωτότυπους συνδυασμούς ευεργετικών πρώτων υλών, ελληνικής προέλευσης, που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα αρώματα και γεύσεις κι ενισχυμένη διατροφική αξία. Είναι ένα πρωτότυπο και πολύπλευρο εγχείρημα που αποσκοπεί την ευεξία μας: από κομπάρσοι τα ελληνικά αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά-υπερτροφές γίνονται οι πρωταγωνιστές στην καθημερινή μας διατροφή και στο οικιακό μας περιβάλλον», είπε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κρίγκας.
Ο ίδιος τόνισε ότι «η υπεύθυνη έρευνα-καινοτομία, ο παραγωγικός μεταποιητικός τομέας, η βιομηχανία, η πολιτική βούληση και οι καταναλωτικές οργανώσεις έχουν την ευκαιρία σήμερα να διαμορφώσουν όλοι μαζί ένα νέο παραγωγικό χάρτη ελληνικών υπερτροφών με εξαγωγικό προσανατολισμό».
Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση του παραρτήματος Θεσσαλονίκης της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, εξακολουθεί να είναι ο «παράδεισος των φυτών της Ευρώπης». Αν και κατέχει το 6% της Μεσογείου, φιλοξενεί το 26% της μεσογειακής χλωρίδας. Κατέχει μαζί με τις όμορες χώρες της Βαλκανικής το 50% της φυτικής ποικιλότητας της Ευρώπης (6.700 είδη και υποείδη).
Από την μέχρι τώρα έρευνα στο φυτικό βασίλειο της χώρας», όπως είπε ο κ. Κρίγκας, έχουν προσδιοριστεί 1.683 είδη και υποείδη των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών (25% της ελληνικής χλωρίδας) για τα οποία υπάρχουν δημοσιευμένες φαρμακογνωστικές έρευνες ή και εθνοβοτανικές χρήσεις.
Απ’ αυτά, τα 234 είναι ενδημικά είδη-υποείδη (δεν υπάρχουν πουθενά αλλού) και τα 75 είναι χαρακτηρισμένα ως σπάνια-απειλούμενα.
Είναι δε, τέτοιος ο φυτικός …πλουραλισμός της Ελλάδα που η χώρα διαθέτει 5 είδη ρίγανης κι άλλα 10 που μυρίζουν και χρησιμοποιούνται όπως η ρίγανη, 10 είδη και υποείδη μέντας, πάνω από 30 είδη-υποείδη θυμαριού, 4 φασκόμηλου και τουλάχιστον 10 διαφορετικά είδη ελληνικού τσαγιού, 5 εκ των οποίων ενδημικά και 4 εξ αυτών να απειλούνται με εξαφάνιση λόγω υπερ-συλλογής.
Χαρούπι, κάππαρη, κρίταμο, μαστίχα Χίου, μάραθος, ορεινό θρούμπι, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, δίκταμος, κρόκος Κοζάνης, σατουρέγια ορέων, μαντζουράνα, ρούδι, κράνα, κυνόροδα (καρποί του άγριου τριαντάφυλλου) είναι τα ελληνικά αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά στα οποία αναφέρθηκε περισσότερο ο ερευνητής του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης, και τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν υπερτροφές. Απαρίθμησε τα δυνατά τους σημεία (ποια είναι δηλαδή πλούσια σε αιθέρια έλαια – υψηλή περιεκτικότητα σε φαινολικές ενώσεις – μέταλλα και ιχνοστοιχεία – υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες – ωφέλιμα λιπαρά οξέα), ενώ ταυτόχρονα, όπως επισήμανε, αποτελούν παραδοσιακά φάρμακα φυτικής προέλευσης, 7 εκ των οποίων με εγκεκριμένη χρήση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμάκων (δίκταμος Κρήτης, μάραθος, μαντζουράνα, μαστίχα Χίου, μελισσόχορτο, φαρμακευτικό φασκόμηλο, τσάι βουνού).
Αναφερόμενος στα συστατικά και στις επιστημονικά τεκμηριωμένες ιδιότητές τους, στα αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά τους που είναι πολύτιμα στοιχεία της συμμετοχής τους στη Μεσογειακή διατροφή, δίνοντας ειδικές συστάσεις-προφυλάξεις ο κ. Κρίγκας, αποκάλυψε μικρά μυστικά με χρηστική αξία: Παράδειγμα, τα κράνα έχουν το υψηλότερο αντιοξειδωτικό φορτίο απ’ όλους τους καρπούς, ενώ η χρήση φασκόμηλου στο μαγείρεμα της φασολάδας είναι το αντίδοτο στο «φούσκωμα» που συχνά προκαλεί το συγκεκριμένο φαγητό.
«Θα πρέπει να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά όχι ως βότανα που θεραπεύουν αλλά περισσότερο ως προληπτικά μέσα, τα αντιοξειδωτικά των οποίων θωρακίζουν την καλή υγεία» ανέφερε ο κ. Κρίγκας. Επίσης, η εργαστηριακή σύγκριση μεταξύ 200 γρ. χαρουπάλευρου και 200 γρ. φέτας, έδειξε ότι το χαρούπι υπερτερεί μεν σε ωφέλιμα σάκχαρα και σε χαμηλά λιπαρά, αλλά δεν υστερεί και σε άλλα συστατικά, όπως πχ στο ασβέστιο, 348 mg έναντι 493 mg της φέτας, βιταμίνες και ενέργεια, 222 kcal το χαρουπάλευρο και 264 kcal η φέτα. Στο παρελθόν, πάντως, σε αντίστοιχο κατάλογο ελληνικών υπερτροφών έχουν συμπεριληφθεί από διατροφολόγους τα αμύγδαλα, φακές, καρύδια, προϊόντα τυρογάλακτος, τραχανάς, μέλι, αυγοτάραχο, ελαιόλαδο, σύκα, κορινθιακή σταφίδα, μήλα, φιστίκια Αιγίνης, κ.ά.
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο «Ασυλο του Παιδιού» Θεσσαλονίκης, η ομάδα του Ινστιτούτου μέσα από το βιβλίο συνταγών που έχει εκδώσει, επιμελήθηκε ένα πρωτότυπο δείπνο με ελληνικές υπερτροφές οι οποίες ενθουσίασαν τον κόσμο. Τα πιάτα περιελάμβαναν χορτόσουπα με σιτάρι, ταχίνι και μαντζουράνα, ελληνικά αλλαντικά με ρούδι και φουντούκια, κριθαράκι με κολοκύθα, φασκόμηλο και τυρί Σαν Μιχάλη, κρέμα μαστίχας με αμυγδαλάκι, κ.ά.
Θανάσης Τσίγγανας
Yπερτροφές στη μεσογειακή διατροφή τα ελληνικά αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά
