Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον των περιοχών όπου θα πραγματοποιηθεί σεισμική έρευνα μπορεί να είναι καταστροφικές για το περιβάλλον, όπως αναφέρει στην 14η ετήσια έκθεση του το WWF Ελλάς «Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα» που φέτος εκδόθηκε σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική εταιρεία περιβαλλοντικού δικαίου «Νόμος + Φύση». Οι συνέπειες περιλαμβάνουν αποψίλωση βλάστησης, διάβρωση εδάφους, υδρολογικές αλλοιώσεις, ρύπανση από απόβλητα, αλλαγή χρήσεων γης, ρύπανση από την κίνηση οχημάτων, αλλοιώσεις σε οικοσυστήματα από διάνοιξη δρόμων, και εν τέλει κατακερματισμό των οικοσυστημάτων. Στις θαλάσσιες περιοχές (κυρίως το Ιόνιο και την Κρήτη), οι επιπτώσεις των σεισμικών ερευνών στα θαλάσσια θηλαστικά θα είναι δίχως αμφιβολία εξαιρετικά επιβλαβείς. H χρήση σεισμικών αεροβόλων (seismic airguns) για την πρόκληση ακουστικών πηγών είναι η σοβαρότερη και πλέον αδιαμφισβήτητη επίπτωση στη θαλάσσια βιοποικιλότητα, καθώς μπορεί να προκαλέσει ακουστικά τραύματα ή ακόμα και θάνατο σε φάλαινες, δελφίνια και θαλάσσιες χελώνες φέρνει στο φως μια πολύ δυσάρεστη εικόνα για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Αν και στην έκθεση καταγράφονται αξιόλογες θετικές εξελίξεις, όπως η επέκταση του δικτύου Natura 2000 και η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, αυτές δυστυχώς αμαυρώνονται από μια σειρά πρακτικών και καταστάσεων που σημειώθηκαν και τα προηγούμενα έτη, ενώ τα σχέδια για την εξόρυξη υδρογονάνθρακων και η πυρκαγιά στο Μάτι δείχνουν νέες ανησυχητικές οπισθοδρόμησεις.
Η χρονιά χαρακτηρίζεται από το ευνοιοκρατικό, ελαστικό και αδιαφανές αδειοδοτικό πλαίσιο για τις σεισμικές έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου (υδρογονανθράκων) που θέτει σε άμεσο κίνδυνο το θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον της χώρας, λειτουργώντας εις βάρος της περιβαλλοντικής ασφάλειας. Ειδικότερα, μείζον ζήτημα αποτελεί η εξαίρεση από την υποχρέωση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις περιοχές παραχώρησης κατά την πρώτη φάση εργασιών σεισμικής έρευνας. Μάλιστα, το γεγονός ότι η έρευνα και η εξόρυξη υδρογονανθράκων επηρεάζει άμεσα πάνω από 100 προστατευόμενες περιοχές σε όλη τη χώρα αποτελεί προφανή υποβάθμιση του θεσμικού πλαισίου προστασίας της φύσης. Μόνο ειρωνεία στην όλη διαδικασία αποτελεί η κήρυξη του Κυπαρισσιακού Κόλπου σε προστατευόμενη περιοχή, με την ταυτόχρονη μονογραφή συμφωνίας για εξόρυξη πετρελαίου στην ίδια περιοχή.
Αναμενόμενη λοιπόν, είναι η συνέχιση της θλιβερής πρωτιάς της Ελλάδας στις υποθέσεις μη συμμόρφωσης με αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ, οι οποίες πλέον ανέρχονται σε 11, καθώς και η δεύτερη θέση σε αριθμό ανοιχτών υποθέσεων (27) παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ, με αποτέλεσμα την επιβολή μεγάλων χρηματικών ποινών εις βάρος της χώρας μας. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η Ελλάδα έχει καταβάλει περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ σε χρηματικές ποινές για τη μη συμμόρφωσή της με αποφάσεις του ευρωδικαστηρίου, μέτρο, ωστόσο που δεν αποδεικνύεται ικανό να σταματήσει το επικίνδυνο φαινόμενο της παράνομης απόρριψης και επικίνδυνης διαχείρισης αποβλήτων.
Την εικόνα συμπληρώνουν επιγραμματικά και οι παρακάτω αρνητικές εξελίξεις:
* Δάση: Η πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι κατέδειξε τις συνέπειες της αυθαίρετης και της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά και τις συνέπειες από ένα σύστημα δασοπυρόσβεσης που εξακολουθεί να βασίζεται στην καταστολή κι όχι στην πρόληψη. Παράλληλα, οι πρώτες σημαντικής έκτασης κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στιγματίστηκαν από την παράδοξη ταυτόχρονη νομιμοποίηση παρανομιών.
* Ενέργεια: Η δρομολόγηση της πώλησης λιγνιτικών στοιχείων της ΔΕΗ, διαιωνίζει την εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα από το κάρβουνο.
* Απόβλητα: Εκτιμάται πως περίπου 160.000 τόνοι στερεών αστικών αποβλήτων εξακολουθούν να καταλήγουν σε χωματερές.
* Χωρικός σχεδιασμός: Η σκανδαλώδης κάλυψη με διατάξεις τυπικού νόμου διάφορων έργων και δραστηριοτήτων που στερούνται απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων εξυπηρετεί πλέον μεγάλους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας (πχ. ξενοδοχειακά καταλύματα, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σε μη διασυνδεδεμένα νησιά και λατομεία διάφορων κατηγοριών).
* Περιβαλλοντικός έλεγχος: Η υπηρεσία των επιθεωρητών περιβάλλοντος παραμένει εξαιρετικά υποστελεχωμένη και πολιτικά εξαρτημένη από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου περιβάλλοντος.
Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθούν και θετικές εξελίξεις που συνέβησαν τους περασμένους μήνες:
* Φύση και βιοποικιλότητα: Σημαντικό ορόσημο αποτελεί η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 και ο νόμος για τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Με την επέκταση αυτή, η Ελλάδα εκπληρώνει τον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο στόχο.
* Ενέργεια: Νευραλγικής σημασίας είναι και η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα χρηματοδοτείται από τα δημόσια έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων CO2. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που αξιοποιεί αυτά τα έσοδα για τη χρηματοδότηση της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο.
* Ενέργεια: Ο νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες που ανοίγει τον δρόμο για κοινωνική συμμετοχή στην αποκεντρωμένη παραγωγή ΑΠΕ.
* Χωρικός σχεδιασμός: Μεταφορά στην εθνική νομοθεσία, της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με σαφή κατεύθυνση για ενιαία αντιμετώπιση του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου. Παραμένει ωστόσο, αδικαιολόγητη η μη κύρωση του πρωτοκόλλου για την παράκτια ζώνη.
Η καταγραφή των νομοθετικών και πολιτικών πρωτοβουλιών που σημάδεψαν την περιβαλλοντική προστασία τη χρονιά που μας πέρασε δημιουργεί ανησυχία για το μέλλον. Το WWF Ελλάς ζητά τον καθολικό σεβασμό των θεσμών περιβαλλοντικής προστασίας και καλεί όλους τους πολίτες να συμμετάσχουν στην εκστρατεία κατά της εξόρυξης πετρελαίου κατά μήκος των ελληνικών θαλασσών υπογράφοντας στη σχετική έκκληση και στέλνοντας ένα δυνατό μήνυμα στην πολιτική ηγεσία.
«Η ελληνική πολιτεία οφείλει να περιφρουρεί τον σεβασμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφορία αυτής όπως αρμόζει σε ένα κράτος δικαίου. Η έκθεση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που παρουσιάζουμε κάθε χρόνο αποκαλύπτει σημαντικά κενά και ελλείψεις που πρέπει να απαντηθούν από τους αρμόδιους φορείς», δήλωσε ο νομικός συντονιστής του WWF Ελλάς, Γιώργος Χασιώτης.
Πενήντα έξι προστατευόμενες περιοχές που βρίσκονται εξ’ ολοκλήρου μέσα σε χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα εξορύξεων (40 καταφύγια άγριας ζωής και 16 περιοχές του δικτύου Natura 2000). Επίσης, 136 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται μερικά σε χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα εξορύξεων (59 καταφύγια άγριας ζωής, 69 περιοχές Natura, 7 εθνικά πάρκα και ένας εθνικός δρυμός).
Αδιαφανείς, και ευνοιοκρατικές διαδικασίες έγκρισης για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, η πολύνεκρη δασική πυρκαγιά στο Μάτι, μη συμμόρφωση με αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου, ευρωπαϊκά πρόστιμα που ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια ευρώ, συνθέτουν τη δυσμενή κατάσταση της προστασίας του περιβάλλοντος στην Ελλάδα για τη χρονιά που μας πέρασε.
