Ποια χώρα αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης για τους κατοίκους της
Πολύ συζήτηση υπάρχει σε διεθνές επίπεδο για τη στροφή της οικονομίας- παγκόσμιας και εθνικών – στην πράσινη, βιώσιμη ανάπτυξη. Ηδη στην 2021 United Nations Climate Change Conference (COP 26) το κυριότερο ίσως θέμα ήταν η μετάβαση σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με το λιγότερο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό κόστος.
Φυσικά η Ελλάδα γνωρίζει από πρώτο χέρι τι σημαίνει ‘απολιγνιτοποίηση” καθώς αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ελληνικής Κυβέρνησης , η δε εθνική πολιτική αποτυπώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, ΕΣΕΚ , στο οποίο ενσωματώθηκε ο στόχος της πλήρους απολιγνιτοποίησης της χώρας έως το 2028.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα
Στο σύνολο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν σήμερα 152.000 MW τροφοδοτούμενα με λιθάνθρακα, φαιάνθρακα/λιγνίτη. Εξ αυτών, λιγότερο από το 4% αντιστοιχεί στα λιγνιτικά MW της ΔΕΗ, τα οποία είναι εγκατεστημένα κυρίως στη Δυτική Μακεδονία και σε σημαντικά μικρότερο βαθμό στη Μεγαλόπολη.
Ο στόχος της απολιγνιτοποίησης υποστηρίζει με τον πιο εμφατικό τρόπο την φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος, συμβαδίζει πλήρως με τις διεθνείς ενεργειακές εξελίξεις αλλά και με τα οικονομικά δεδομένα. Ταυτόχρονα, κατατάσσει την Ελλάδα στην εμπροσθοφυλακή της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής μετάβασης.
Είναι όμως τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα; Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες του πλανήτη;
Ας δούμε την καθημερινότητα του Raju στην Ινδία, όπως την περιγράφει ο ANIRUDDHA GHOSAL στο Associated Press.
O Raju φορτώνει κάθε μέρα στο ποδήλατό του έξι τσουβάλια κλεμμένου κάρβουνου από τα ανθρακωρυχεία της περιοχής , που ζυγίζουν ακόμη και 200 κιλά, διανύει 16 χλμ μέσα στη νύχτα για να αποφύγει τους αστυνομικούς και τη ζέστη. Τόση απόσταση και τόσο βάρος πρέπει να κουβαλά για να τα πουλήσει στους εμπόρους για 2 δολάρια. Αυτό συμβαίνει καθημερινά σε πολλά παιδιά της ηλικίας του.
Είναι η καθημερινότητά του στη Dhanbad της Ινδίας, μία περιοχή στην ανατολική Ινδία από το 2016, όταν χρειάστηκε να αφήσει το σπίτι του, λόγω πλημμυρών, που εξαφάνισαν τις καλλιέργειες. Ο άνθρακας είναι ό,τι του απέμεινε.
Ο πλανήτης προσπαθεί απεγνωσμένα να απεξαρτηθεί από τον άνθρακα καθώς επιβαρύνει την κλιματική αλλαγή με το χειρότερο τρόπο, όπως πλημμύρες που κι αυτές με τη σειρά τους καταστρέφουν τις καλλιέργειες και αυξάνουν την ανεργία. Φαύλος κύκλος δηλαδή.
Ομως ο Raju, όπως και πολλοί νέοι της ηλικίας του, το μόνο που έχουν είναι το κάρβουνο και σε αυτόν βασίζεται η επιβίωσή τους καθώς αποτελεί την μεγαλύτερη πηγή καύσιμου για την ηλεκτρική ενέργεια, είναι φθηνό και απασχολούνται εκατομμύρια άτομα σε αυτή τη βιομηχανία.
Μάλλον ήταν και το δίλημμα της Διάσκεψης της Γλασκώβης (COP 26) φέτος.
“Μόνο λύπη έχουν οι φτωχοί και ο άνθρακας μπορεί να σώσει τη ζωή τους” λέει ο Raju
Ο Alok Sharma αναπληρωτής πρόεδρος του Ηνωμένου Βασιλείου στη διάσκεψη ανέφερε ότι ελπίζει σύντομα ο άνθρακας να αποτελέσει παρελθόν. Ομως αυτό είναι εφικτό για τις ανεπτυγμένες χώρες. Για τις υπό ανάπτυξη δεν φαίνεται να είναι τόσο απλό.
Ισως. Διαφωνίες υπήρξαν για το περιθώριο “carbon space” που θα δοθεί στις φτωχές χώρες για τη χρήση του άνθρακα, που κανονικά αυτό το περιθώριο, πρέπει να διευρυνθεί καθώς το φθηνό καύσιμο, ο άνθρακας δηλαδή χρησιμοποιείται κυρίως στη βιομηχανία όπως ηλεκτροδότηση και μεταλλουργία. Από την άλλη ο μέσος Αμερικανός χρησιμοποιεί 12 φορές περισσότερο την ηλεκτρική ενέργεια όταν στην Ινδία 27 εκατομμύρια Ινδοί δεν έχουν καν ηλεκτρικό ρεύμα!
Το θέμα είναι περίπλοκο καθώς η ζήτηση ρεύματος αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη τα επόμενα είκοσι χρόνια και η αύξηση της θερμοκρασίας απαιτεί μεγαλύτερη ζήτηση για air conditioning.
Ο γενικός γραμματέας των Ινδικών Εμπορικών Ενώσεων στο Ranchi (το Ranchi είναι η πρωτεύουσα της Ινδικής πολιτείας Jharkhand)τονίζει ότι όλες οι συζητήσεις για απανθρακοποίηση γίνονται στο Παρίσι, στη Γλασκώβη ή στο Νέο Δελχί και όχι στις περιοχές που γίνεται η εξόρυξη του λιγνίτη (coal belt), όπως το Ranchi.
Σύμφωνα με μία μελέτη του 2021 που έκανε η κυβέρνηση της Ινδίας βρέθηκε ότι η πολιτεία της Jharkhand, είναι μία από τις πιο φτωχές, που απειλείται από την κλιματική αλλαγή και συγχρόνως έχει τα περισσότερα αποθέματα άνθρακα. Ομως ικανοποιώντας τη ζήτηση για άνθρακα δεν θα βοηθηθούν άνθρωποι όπως ο Raju, αλλά το λιγνιτορυχείο Coal India, το μεγαλύτερο παγκοσμίως, που απλά θα αυξήσει την παραγωγή σε πάνω από 1 δισεκατομμύρια τόνους λιγνίτη ανά έτος ως το 2024!
Ακόμα και ο σιδηρόδρομος στην Ινδία, που απασχολεί τους περισσότερους εργαζομένους στη χώρα, τα μισά έσοδα του προέρχονται από την μεταφορά άνθρακα παρά από την εξυπηρέτηση ταξιδιωτών.
Ο 50χρονος Naresh Chauhan και η 45χρονη σύζυγός του ζουν, ή καλύτερα επιβιώνουν στην Dhanbad. Η περιοχή έχει μόνο στάχτες ,πέτρες και φωτιά. Καταφέρνουν να κερδίσουν 3 δολάρια την ημέρα πουλώντας στους εμπόρους λίγο κάρβουνο που εξορύχτηκε από τα λιγνιτορυχεία.
Το ίδιο ισχύει με την 32χρονη Murti Devi. Ανύπαντρη μητέρα τεσσάρων παιδιών. Έκλεισαν το μεταλλείο, που δούλευε, και καμία από τις υποσχέσεις για μετάβαση σε κάποια άλλη αγορά δεν πραγματοποιήθηκε. Ετσι στράφηκε στην εξόρυξη άνθρακα. Τις καλές μέρες κερδίζει ένα δολάριο! Αλλιώς ζει από την ελεημοσύνη των γειτόνων. “Οσο υπάρχει το κάρβουνο ζούμε. Οταν χαθεί θα χαθούμε και εμείς” συμπληρώνει.
Σχεδόν 300.000 άτομα εργάζονται στα κρατικά λιγνιτορυχεία, ενώ παράλληλα σχεδόν 4 εκατομμύρια άνθρωποι μόνο στην Ινδία εξαρτώνται από τον άνθρακα αναφέρει ο Sandeep Pai με εξειδίκευση στην ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή, που βρίσκεται στο κέντρο στρατηγικών και διεθνών μελετών της Ουάσιγκτον. “Η Ινδία και όσες άλλες χώρες ζουν από τον άνθρακα πρέπει να μετατρέψουν τις οικονομίες τους και να επανεκπαιδεύσουν τους εργάτες”.
Είναι όμως εφικτό; Μπορεί να γίνει εύκολα;
Η επαρχία Jharkhand state παρέχει φθηνό ηλεκτρισμό και δίνει εκατομμύρια θέσεις εργασίας Πρόκειται για ένα δίλημμα που φαίνεται ούτε οι ηγέτες στη Γλασκώβη δεν μπόρεσαν να λύσουν.
Αρχική Φώτο: O Naresh Chauhan και η γυναίκα του Rina Devi (AP Photo/Altaf Qadri)
