«Πολύ απλά, μέσα στην ασφυξία που ζούμε βρήκα έναν τρόπο κι έσκασα ένα φιλί» λέει χαμογελαστά ο Ηλίας Παπαηλιάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εμφανώς ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα της τοιχογραφίας του στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, απέναντι από την Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων.
Δεν είναι και μικρή υπόθεση εν μέσω πανδημίας με τα φιλιά σε αυστηρή απαγόρευση λόγω Covid, εκείνος να ζωγραφίζει ένα γιγαντιαίο «Φιλί» ύψους 22 μ. με λιτές κόκκινες γραμμές πάνω σε επιφάνεια ώχρας στον τοίχο πολυκατοικίας και μάλιστα στην γειτονιά του. Μια πραγματική ωδή του καταξιωμένου ζωγράφου στην αγάπη, τη ζωή, την πόλη.
«Το Φιλί» εγκαινιάζει τη σειρά «On Athens» του Ιδρύματος Ωνάση με παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, όπου ζωγραφικοί πίνακες ξεφεύγουν από τα στενά όρια ενός κάδρου και εκτίθενται ως τοιχογραφίες στην Αθήνα. Σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).
Ως θεατής του κόσμου τι παρατηρεί ο ζωγράφος Ηλίας Παπαηλιάκης με το ποιητικό του «Φιλί»;
«Το έφτιαξα επειδή θεωρώ κορυφαία στην ανθρώπινη ιστορία τη στιγμή που οι άνθρωποι πλησιάζονται τόσο πολύ» λέει ο εικαστικός στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Γι’ αυτό και δεν μπορώ να απαντήσω αν είναι ερωτικό φιλί, πάθους, τρυφερό. Πιστεύω όμως ότι το παιχνίδι της ζωής το παίζεις μέσα σε μια συντροφικότητα, μαζί με τον άλλον. Παλιότερα αυτά τα πράγματα δεν μ’ απασχολούσαν και δεν ξέρω αν θα μ’ απασχολήσουν στη συνέχεια. Σε τούτη όμως την οριακή στιγμή που βιώνουμε, μέσα στον λοιμό, στην καραντίνα και σίγουρα για όλους εμάς που ζούμε για μια ανοιχτή κοινωνία, για την επαφή, να βγούμε, να πιούμε, δεν είμαστε μοναχικοί ή κι αν είμαστε ζούμε διαφορετικά τη μοναχικότητα μας, ήθελα με το έργο μου ν’ αντιδράσω στον αποκλεισμό. Ισως σε μια άλλη εποχή να μην γινόταν «Το Φιλί». Μ’ ενδιαφέρει πολύ πώς θα το δει ο καθένας, να νοηματοδοτηθεί δηλαδή το έργο από το βλέμμα και τα συναισθήματα του θεατή. Είναι σε δημόσιο χώρο, από τα έργα που τ’ αφήνεις να ταξιδέψουν ελπίζοντας βέβαια να πάνε καλά».
Πώς ο Ηλίας Παπαηλιάκης, με την πυκνή ζωγραφική εικόνα, τη γεμάτη αναφορές στους μεγάλους δασκάλους της Ιστορίας της Τέχνης, τους συμβολισμούς, τα φιμωμένα πρόσωπα με τις μάσκες, τα θυμωμένα πρόσωπα που διεκδικούν, ο ζωγράφος του πίνακα «Το πορτραίτο του P.P. Pasolini» που παρουσιάζεται στις μόνιμες συλλογές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, έκανε τη στροφή προς την αφαίρεση και τη λιτότητα της γραμμής;
«Το πορτρέτο του Παζολίνι είναι το έργο που σφραγίζει μια πορεία μου εικοσιπέντε χρόνων στην τέχνη κι ήθελα συνειδητά να φύγω απ’ αυτό. Αισθάνθηκα ότι έκλεινε ένας κύκλος και για να επιβιώσω έπρεπε να μπω κάπου αλλού. Πιστεύω ότι οι γραμμές, που ήρθαν απρόσμενα στην δουλειά μου χωρίς να το προγραμματίσω, δείχνουν ακριβώς αυτό. Ξέρεις τι έχει γίνει; Εγώ νομίζω ότι το παιχνίδι της τέχνης το παίζω με πολύ ανοιχτά χαρτιά, γι’ αυτό μπορώ και βγάζω μπαλαντέρ. Φυσικά χάνω κιόλας. Μπορεί να περάσουν περίοδοι που να μην λειτουργεί το σύστημα αλλά συνολικά, μέσα στα χρόνια, νομίζω ότι αρχίζει να γυρίζει σ’ εμένα αυτό που έχω βάλει στο παιχνίδι, στη μελέτη της φόρμας, στο σχήμα, στο σχέδιο, στην κατανόηση του εαυτού μου, στην κατανόηση της τέχνης» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ηλ. Παπαηλιάκης.
Στην έκθεση του, πέρσι, στην Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, όπου παρουσίασε έργα της τελευταίας τριετίας, ανάμεσα στις σπουδές και την έρευνα του στα θεωρητικά αντικείμενα της τέχνης ήταν και «Το Φιλί» σε χαρτί με μολύβι, που εδώ το προσάρμοσε στις αναλογίες και τα χρώματα της τοιχογραφίας. Η φαινομενικά απλή γραμμή του σχεδίου πόσο απλή είναι στην πραγματικότητα;
«Καθόλου. Είναι η γραμμή του χειρουργού. Αν δηλαδή κόψεις λίγο πιο εκεί, το ‘χασες το παιχνίδι, έτσι είναι η γραμμή».
«Το Φιλί» είναι ανάθεση και παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Χριστόφορου Μαρίνου, επιμελητή εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ.
Το έργο εκπονήθηκε σε τρεις ημέρες «με ένα εξαιρετικά καλά συντονισμένο συνεργείο από «μάγους» κυριολεκτικά, για να μπορέσουμε να το δουλέψουμε σωστά» προσθέτει ο Ηλίας Παπαηλιάκης. Η προεργασία διήρκησε οκτώ μήνες « …φορείς, υπηρεσίες, άδειες, να συμφωνήσουν οι ένοικοι της πολυκατοικίας, οι οποίοι με πολύ χαρά υποδέχτηκαν το έργο».
Νατάσσα Δομνάκη
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ
