Επειτα από ένα ακόμη καταστροφικό επταήμερο, κατά το οποίο τα εισιτήρια έπιασαν κυριολεκτικά πάτο, συνεχίζεται το ιδιότυπο φετινό φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, που παρατηρούμε τη φετινή σεζόν. Ετσι μετά τα δέκα ντοκιμαντέρ που είδαμε τις τρεις μόλις προηγούμενες εβδομάδες έρχονται να προστεθούν ακόμη τέσσερα, για τη νέα εβδομάδα, που ξεκινά απόψε. Πρόκειται για το ψυχωμένο και συγκινητικό “Ενθύμιον” του Νίκου Ζιώγα, το συγκλονιστικό “Η Ιερότητα του Βουνού”, το ιστορικό και πολιτικό, επικών διαστάσεων, “Η Ωρα των Φούρνων”, από την επαναστατημένη Αργεντινή του ’68 και το κατανυκτικό “Αδάμ, που εί; ” του Αλεξάντερ Ζαποροσένκο. Μαζί τους κάνει πρεμιέρα και το τρίτο μέρος της φραντσάιζ περιπέτειας δια χειρός Τζ. Κ. Ρόουλινγκ “Φανταστικά Ζώα: Τα Μυστικά του Ντάμπλντορ” σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Γέιτς.
Φανταστικά Ζώα: Τα Μυστικά του Ντάμπλντορ (Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore). Περιπέτεια φαντασίας, αμερικανικής και βρετανικής παραγωγής του 2022, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Γέιτς, με τους Τζουντ Λο, Μαντς Μίκελσεν, Εντι Ρέντμεϊν, Εζρα Μίλερ, Νταν Φόγκλερ, Αλισον Σούντολ, Κάλουμ Τέρνερ, Τζέσικα Γουίλιαμς, Κάθριν Γουότερσον κα.
Το τρίτο κεφάλαιο του φαντασμαγορικού σύμπαντος των “Φανταστικών Ζώων”, διά χειρός Τζ. Κ. Ρόουλινγκ και τη σκηνοθετική υπογραφή τού, δοκιμασμένου στο σύμπαν της διάσημης Αγγλίδας συγγραφέως, Ντέιβιντ Γέιτς, εγγυώνται για ακόμη μία φορά ένα ευχάριστο, γεμάτο, δίωρο για τους φίλους του είδους, χωρίς, ωστόσο, να ξεφεύγει από τα συνηθισμένα, αλλά και μια αίσθηση κόπωσης, όπως στο δεύτερο φιλμ.
Μπορεί να αποφεύγει σε αυτό το τρίτο μέρος τού κινηματογραφικού φραντσάιζ τις κακοτοπιές τής προηγούμενης ταινίας, να επιχειρεί να επαναφέρει το φανταστικό σύμπαν της Ρόουλινγκ σε πρώτο πλάνο, αλλά είναι φανερό ότι έχει ακόμη απόσταση να διανύσει για να φτάσει τον μαγικό κόσμο των ταινιών του Χάρι Πότερ. Ισως στο επόμενο φιλμ, αν και είναι φανερό ότι όλα έχουν τα όριά τους.
Εδώ, ο καθηγητής Αλμπους Ντάμπλντορ (Τζουντ Λο) πρέπει να αντιμετωπίσει τον διαβολικό μάγο Γκέλερτ Γκρίντελβαλντ (Μαντς Μίκελσεν) και τα επικίνδυνα σχέδιά του, για να πάρει τον έλεγχο του κόσμου των μάγων λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου, αναθέτοντας την αποστολή σε μια ομάδα ατρόμητων μάγων.
Μια αλληγορική ιστορία, για ακόμη μια φορά, που κινείται μεταξύ συνωμοσιών και αποπνικτικών ραδιουργιών, αναδεικνύει την αντιπαράθεση μεταξύ καλού και κακού, αλλά και των τοξικών φαινομένων που βρίσκουν τον χώρο για να εξαπλωθούν σε έναν αποκαμωμένο κόσμο.
Απ’ την ταινία, όμως, λείπει και πάλι η σπιρτάδα, από κάποιο σημείο και μετά αγκομαχά, η αφήγηση έχει κενά και το μόνο που απομένει είναι η λάμψη του σπουδαίου Μαντς Μίκελσεν και δευτερευόντως όλου του υπόλοιπου αξιόλογου καστ, απ’ το οποίο ξεχωρίζουν οι Τζουντ Λο, Εζρα Μίλερ και Νταν Φόλγκερ.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… Ο καθηγητής Αλμπους Ντάμπλντορ γνωρίζει ότι ο πανίσχυρος σκοτεινός μάγος Γκέλερτ Γκρίντελβαλντ κινείται για να πάρει τον έλεγχο του Κόσμου των Μάγων. Ανίκανος να τον σταματήσει μόνος του, αναθέτει στον Μαγικοζωολόγο Νιουτ Σκαμάντερ να ηγηθεί μιας ατρόμητης ομάδας μάγων, μαγισσών και ενός γενναίου μαγκλ φούρναρη σε μια επικίνδυνη αποστολή, όπου συναντούν παλιά και νέα ζώα και συγκρούονται με την ενισχυμένη λεγεώνα του Γκρίντελβαλντ. Αλλά με τόσα πολλά να διακυβεύονται, πόσο καιρό μπορεί ο Ντάμπλντορ να παραμείνει αμέτοχος;
Ενθύμιον (Memento) Ντοκιμαντέρ, ελληνικής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Νίκου Ζιώγα.
Μία ελεγεία για την Ηπειρο, ένα λυρικό ντοκιμαντέρ για τις παραδόσεις ενός τόπου και τους ανθρώπους του που επιμένουν, παρά τις αντίξοες συνθήκες, σε ένα κόσμο που θέλει να προσπερνά την ιστορία του, να ξεκόβει από τις ρίζες και την ταυτότητά του, την οποία ανταλλάσσει με μια καλοφορτωμένη πιστωτική κάρτα.
Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Νίκου Ζιώγα, μας ταξιδεύει στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας, δυο βήματα από τα σύνορα με την Αλβανία, μεταφέροντάς μας το έθιμο της Δευτέρας του Πάσχα, που κρατάνε οι ντόπιοι εδώ και αιώνες, παίζοντας ηπειρώτικα μοιρολόγια πάνω από τα μνήματα των ανθρώπων τους. Ο Ηπειρώτης που, η παράδοση λέει, θα ανθίσει ακόμη και στην πέτρα, δεν λησμονεί, ζει με τις μνήμες του, κρατά βαθιά στην καρδιά του όλα αυτά που τον κάνουν ξεχωριστό. Η πνοή του είναι συνυφασμένη με το κλαρίνο, που ύμνησαν ακόμη και σπουδαίοι μουσικολόγοι από όλο τον κόσμο, όπως προσφάτως ο βραβευμένος με Γκράμι, μουσικός παραγωγός, κριτικός και φιλόσοφος Κρίστοφερ Κινγκ.
Η ιστορία, από στόμα σε στόμα λέει πως, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, τις ημέρες του Πάσχα, ο τουρκικός στρατός σφάγιασε όλους του άντρες στο Γιρομέρι. Οι γυναίκες, οι Ηπειρώτισσες, αυτές οι ηρωίδες που πάντα θα δοξάζουμε, αποφάσισαν να γιορτάσουν τη μέρα της Λαμπρής στο νεκροταφείο, δίπλα στους άντρες τους, με όργανα και φαγητό.
Ο Ζιώγας, με το μεράκι αλλοτινών εποχών, μας μεταφέρει στα υπέροχα βουνά της Ηπείρου, μας δίνει με απλότητα και χωρίς εντυπωσιασμούς την καθημερινότητα των ανθρώπων αυτού του μικρού χωριού, μέσα από τα τραγούδια, τα λόγια, τους ήχους, τις παραδόσεις και τους θρύλους, που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανούς σε πείσμα των καιρών. Το έγχρωμο του παρελθόντος σμίγει με το ασπρόμαυρο του παρόντος, τα γλέντια με τις θύμισες των εκλιπόντων, της ψυχής με την άγρια φύση και με το νήμα που τους δένει να είναι ο ήχος του κλαρίνου, να αντηχεί στα βουνά και στα πρόσωπα.
Ενα ντοκιμαντέρ, ένα υπερπολύτιμο ενθύμιο, κόντρα στον αδίστακτο ψηφιακό κόσμο, ένα τραγούδι αγάπης για όσους έμειναν στον πανέμορφο, αλλά και δύσκολο τόπο, για όσους τους πήρε η ξενιτιά, για τους αξιέπαινους μουσικούς και το μεγαλείο ενός ακόμη συνηθισμένου μικρού χωριού, μιας εστίας που συνεχίζει να αντιστέκεται στον καινοφανή χαλύβδινο ορθολογισμό, την ιδιοτέλεια, την επίπλαστη ευδαιμονία.
Η Ιερότητα του Βουνού (The Sanctity of Space). Ντοκιμαντέρ, αμερικανικής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Ρενάν Οζτούρκ και Φρέντι Γουίλκινσον.
Τα ψηλά βουνά, πόσο μάλλον αυτά της άγριας Αλάσκας, παραμένουν ό,τι και να γίνει άπαρτα από τον ανθρώπινο πολιτισμό, καθαρά και συνεχώς αναζωογονημένα από το χιόνι, τον παγωμένο αέρα και τον ήλιο. Για μερικούς θαρραλέους ορειβάτες, η αναρρίχηση σε αυτά είναι η έμπνευση, το πάθος, η ζωή. Για τους δυο φίλους και καταξιωμένους ορειβάτες Ρενάν Οζιούρκ και Φρέντι Γουίλκινσον, μια παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία τού σπουδαίου φωτογράφου Μπραντ Γουόσμπερν, που μας έχει χαρίσει τις ωραιότερες φωτογραφίες βουνών όλων των εποχών, θα είναι η αφορμή να αναζητήσουν την απόλυτη περιπέτεια αλλά και να μας εξηγήσουν γιατί ο άνθρωπος πρέπει να εξερευνά αγγίζοντας τα όριά του, να φτάνει ένα χιλιοστό πριν το θάνατο, ένα βήμα πιο κοντά στον Θεό.
Ο Γουόσμπερν πετώντας πάνω από αχαρτογράφητες οροσειρές, κρεμασμένος από την ανοιχτή πόρτα ενός μικρού αεροπλάνου, μας προσέφερε θρυλικές φωτογραφίες, χάρη στις οποίες μπόρεσε να σχεδιάσει χάρτες, να πραγματοποιήσει επιστημονικές έρευνες, να ανακαλύψει τις πρώτες αναβάσεις και να εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους να τον ακολουθήσουν. Όπως και τους δυο συντελεστές τού εντυπωσιακού ντοκιμαντέρ που θα θελήσουν να ακολουθήσουν το τρελό όνειρό τους, να αναρριχηθούν στις κορυφές τού αφιλόξενου ορεινού όγκου, του Moose’s Tooth, στην κεντρική Αλάσκα.
Η κάμερα θα ακολουθήσει τους πραγματικά αθεόφοβους εξερευνητές στην παρακινδυνευμένη αποστολή τους να διασχίσουν την οροσειρά, πάνω σε παγωμένα και κοφτερά βράχια, σε υγρές σκηνές, παρέα με τις κακουχίες, τα ατυχήματα, τις ανυπέρβλητες αντιξοότητες. Πολλά πλάνα κόβουν την αναπνοή και συνάμα γεμίζουν με οξυγόνο, καθαρό αέρα, το κεφάλι.
Ενα φιλμ, πραγματική εμπειρία για τους ανθρώπους που πιστεύουν ακόμη στη δύναμη της φύσης, που γυριζόταν για πέντε χρόνια, με απίστευτα πλάνα από ελικόπτερα, από το διάστημα και πάνω απ’ τις σφήνες που κρατούν τη ζωή των ορειβατών, αλλά και με τις μεγαλειώδεις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Γουόσμπερν, η σπουδαιότητα των οποίων είναι αναγνωρίσιμη ακόμη και ανθρώπους που δεν μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ μιας καρτ ποστάλ και μιας φωτογραφίας του Ρόμπερτ Κάπα.
Η Ωρα των Φούρνων (La hora de los hornos). Πολιτικό ντοκιμαντέρ, αργεντίνικης παραγωγής 1968, σε σκηνοθεσία Οκτάβιο Χετίνο και Φερνάντο Σολάνας.
Απ’ τις σπάνιες ευκαιρίες να δούμε τη σύζευξη ενός κινηματογραφικού κινήματος -πρότυπο του επαναστατικού ακτιβιστικού κινηματογράφου- με τα παγκόσμια επαναστατικά κινήματα της εποχής, δηλαδή της καυτής δεκαετίας του ’60, από τους Αργεντίνους δημιουργούς Οκτάβιο Χετίνο και Φερνάντο Σολάνας. Ενα ιστορικό ντοκιμαντέρ, επικών διαστάσεων και τετράωρης διάρκειας, που χωρίζεται σε τρία κεφάλαια -νεοαποικιοκρατία, πράξη απελευθέρωσης, βία και ελευθερία- και καταπιάνεται με τις προβληματικές και τα αιτήματα των επαναστατικών κινημάτων του λεγόμενου τρίτου κόσμου, την ώρα που η νεολαία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη έκαναν τις δικές τους εξεγέρσεις.
Για όσους θα διερωτηθούν τι σημαίνει ο τίτλος, αυτός είναι ένας υπαινιγμός για τις φωτιές που άναβαν οι ιθαγενείς στις ακτές της Αργεντινής για να βλέπουν οι κονκισταδόρες και για τη ρήση του Χοσέ Μαρτί, του Κουβανού ποιητή, εθνικού ήρωα και σύμβολο του αγώνα για την ανεξαρτησία της πατρίδας του και επανέλαβε ο Τσε Γκεβάρα «είναι ώρα για τους φούρνους και δεν θα φανεί παρά μόνο φως…»
Η ταινία αφορά την κανονική ζωή, διαλύοντας την τρέχουσα και διαδεδομένη αισθητική της κοινωνίας, “τσαλακώνοντας” το ιλουστρασιόν περιτύλιγμα του σύγχρονου τρόπου ζωής που ως σκοπό του έχει την απομάκρυνση της λαϊκής αντίληψης από την πραγματικότητα.
Καταγράφει μια σειρά από αγώνες, που βάφτηκαν στο αίμα -εικόνες που στους παλαιότερους θυμίζουν πολλά και από τη δική μας σχετικά πρόσφατη ιστορία και ειδικά από τις δεκαετίες μεταπολεμικά μέχρι τη μεταπολίτευση. Επίσης, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Αργεντινοί, με τους φτωχούς να γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι και αυτούς της ανερχόμενης ευέλικτης μεσαίας τάξης να συμβαδίζουν με τα συμφέροντα των πλουσίων μέχρι την πρώτη αναποδιά που θα τους φέρει στα βαθιά να προσπαθούν να επιπλεύσουν από το κύμα απόγνωσης.
Ενα ντοκιμαντέρ που μιλά για την τοξικότητα του πλούτου και των κατεχόντων του, τη χρησιμοποίηση των ΜΜΕ για τη χειραγώγηση και τη φίμωση των λαών, την αποσιώπηση ενός ατελείωτου δράματος, με στόχο να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται φυσιολογικά με την τραγική κατάστασή τους. Ενα ντοκιμαντέρ σύμβολο για τους κοινωνικούς αγώνες, αλλά και μια υπενθύμιση ότι μετά από τόσα χρόνια τίποτα δεν έχει αλλάξει, πέρα από τις τακτικές, τα εργαλεία, τη γιγάντωση της χειραγώγησης.
Προβάλλεται ακόμη η ταινία
Αδάμ, που εί; (Where Are You, Adam?). Ντοκιμαντέρ ουκρανικής και ελληνικής παραγωγής που γύρισε το 2019 ο Αλεξάντερ Ζαποροσένκο, σε ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια του Αγίου Ορους. Μια βιωματική ταινία που εισάγει τον θεατή στην πολύμορφη καθημερινή ζωή τής Μονής Δοχειαρίου και αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητες του τόπου, τους ανθρώπους που καταφεύγουν αλλά και ζουν εκεί και αποτυπώνει έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής που επικρατεί σε μια μοναστική κοινότητα τον 21ο αιώνα. Η κάμερα αιχμαλωτίζει στιγμές της καθημερινότητας, γεμάτες με αυθεντικούς χαρακτήρες και αγιασμένους ήρωες, που ζουν απελευθερωμένοι από τις πολύπλοκες ψευδοπροτεραιότητες που επιβάλλει ο υλικός σύγχρονος πολιτισμός. Και ταυτόχρονα αναδύεται μια φευγαλέα ματιά στην παράλληλη ύπαρξη μιας ευημερούσας μοναστικής κοινότητας, που απέχει έτη φωτός από τον σύγχρονο κόσμο.
Χάρης Αναγνωστάκης
