Ταινίες Πρώτης Προβολής: «Η Μικρή Μαμά» και το πνεύμα της Αννας Φρανκ

Δύο ημέρες πριν την Πρωτοχρονιά, κλείνει μια από τις δυσκολότερες χρονιές για τον κινηματογράφο, σε συνέχεια της προηγούμενης, καθώς ο κορονοϊός και τα υγειονομικά μέτρα τελικά έπληξαν, περισσότερο απ’ όλους τους τομείς τής ζωής, τη διασκέδαση. Χαρακτηριστικό της ασύμμετρης κατάστασης που βιώνει το κινηματογραφικό κύκλωμα είναι και τα εισιτήρια της προηγούμενης εβδομάδας, που παρουσίασαν κατακόρυφη πτώση κι ενώ βρισκόμαστε στην καρδιά της χριστουγεννιάτικης περιόδου. Μια περίοδος που ολοκληρώνεται με ακόμη δυο πρεμιέρες, το δράμα φαντασίας “Μικρή Μαμά” της Σελίν Σιαμά και το animation “Πού Κρύβεται η Αννα Φρανκ” του Αρι Φόλμαν.
Μικρή Μαμά (Petite Maman). Δράμα φαντασίας, γαλλικής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Σελίν Σιαμά, με τους Ζοζεφίν Σανζ, Γκαμπριέλ Σανζ, Στεφάν Βαρουπέν, Νίνα Μορίς κ.ά..
Η Σελίν Σιαμά, θα μπορούσε να καταταχθεί, με το συνολικό της έργο, στις σκηνοθέτιδες γυναικείων ταινιών, ενώ πριν δυο χρόνια είχε ταράξει τα νερά με το αρκούντως ενδιαφέρον αλλά σχετικά άνισο, ερωτικό της δράμα, “Το Πορτρέτο μιας Γυναίκας που Φλέγεται”. Εδώ, με την πέμπτη της ταινία, ένα μινιμαλιστικό φιλμ μόλις 70 λεπτών, μπαίνει στην παιδική ψυχολογία, αναμειγνύοντας περίτεχνα το μυστήριο με τη μεταφυσική και τον διαλεκτικό σουρεαλισμό. Αναδεικνύει την παιδική ματιά μπροστά στο θαύμα της ζωής, αλλά και τη διάψευση ονείρων, καθώς η αμείλικτη πραγματικότητα θέλει θυσίες, δόσιμο, πίστη στη φιλία, αυταπάρνηση, μια μεγάλη καρδιά.
Και η μικρή ηρωίδα της ιστορίας τα διαθέτει όλα αυτά. Πρόκειται για την οχτάχρονη Νέλι, που μόλις έχει χάσει την αγαπημένη της γιαγιά και πηγαίνει στο πατρικό σπίτι τής μητέρας της για να το αδειάσουν. Η μάνα της φεύγει ξαφνικά και η Νέλι μένει μόνη με τον πατέρα της κι ενώ περιπλανιέται στο δάσος, όπου κάποτε ήταν ο παιχνιδότοπος της μητέρας της, θα συναντήσει τη συνομήλικη και εκπληκτικά όμοιά της Μαριόν, με την οποία γίνονται φίλες. Αυτό το άρωμα μυστηρίου για τα δυο κορίτσια (αν και το μυαλό των θεατών θα πάει στο προφανές), δίνεται με έναν μαγικό ρεαλισμό, ενώ με λεπτότητα η Σιαμά θα συνδυάσει τα ερωτηματικά που δημιουργούνται στον θεατή με την ανέμελη συμπεριφορά της παιδικής ψυχοσύνθεσης.
Ετσι, μαζί με την ανησυχία της μικρής Νέλι, αν την αγαπά η μητέρα της και αν θα επιστρέψει κοντά της, έρχεται και η εξερεύνηση όλων αυτών που συνδέουν τη γιαγιά με τη μάνα της και την ίδια, μέσω της περιέργειας αλλά και της αγνότητας ενός παιδικού μυαλού. Μια εξερεύνηση που αποτελεί και το πρώτο βήμα προς την ενηλικίωση.
Η Σιαμά διαχειρίζεται ικανοποιητικά τις δυο μικρές πρωταγωνίστριες, που ερμηνεύουν έξοχα οι δίδυμες Ζοζεφίν και Γκαμπριέλ Σανζ, η χρήση των συμβολισμών δεν φτάνει στην υπερβολή, η αφήγησή της έχει την απαραίτητη περιεκτικότητα, πετώντας κάθε περιττό, εν αντιθέσει με την προηγούμενη ταινία της και τελικά παραδίδει μια ταινία χωρίς ψεγάδια. Σαν ένα μικρό όμορφο, λεπτοδουλεμένο καραβάκι, γερό σκαρί, που μπορεί να μην ξανοίγεται σε άγνωστες φουρτουνιασμένες θάλασσες, αλλά μας ταξιδεύει με έναν ανάλαφρο ευχάριστο κυματισμό, καθώς η άξια καπετάνισσά του, διαθέτει και σκέψη και ψυχή.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… Η οκτάχρονη Νέλι μόλις έχασε την αγαπημένη της γιαγιά και βοηθά τους γονείς της να τακτοποιήσουν τα πράγματά της. Εξερευνά το σπίτι όπου μεγάλωσε η μαμά της, Μαριόν, και το δάσος όπου έπαιζε και είχε χτίσει ένα δεντρόσπιτο, για το οποίο έχει ακούσει τόσα πολλά. Ξαφνικά η μητέρα της φεύγει και η Νέλι αναζητά παρηγοριά στο δάσος. Εκεί, θα συναντήσει ένα κορίτσι της ηλικίας της που χτίζει ένα δεντρόσπιτο. Το όνομά της είναι Μαριόν…
Πού Κρύβεται η Αννα Φρανκ (Where is Anne Frank). Δραματική ταινία κινούμενων σχεδίων, γαλλικής, βελγικής, ολλανδικής και ισραηλινής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Αρι Φόλμαν.
Ο Αρι Φόλμαν, που μας είχε χαρίσει το 2008 το εξαίρετο “Βαλς με τον Μπασίρ” θυμίζοντάς μας τη σφαγή αμάχων Παλαιστίνιων στα στρατόπεδα προσφύγων Σάμπρα και Σατίλα στο Λίβανο, από παραστρατιωτικές ομάδες, με την ανοχή του Ισραηλινού στρατού, με τούτη την ταινία κινούμενων σχεδίων δεν επαναφέρει απλώς την ιστορία της Αννας Φρανκ, αλλά το πνεύμα της, τις ιδέες και θυσίες ενάντια στον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.
Ο Ισραηλινός σκηνοθέτης, που είναι παιδί επιζώντων του Ολοκαυτώματος, βάζει όλη του την καρδιά για να μας θυμίσει, έστω και ορισμένες φορές απλοϊκά, ότι ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία διατηρούν, δυστυχώς, ακόμη και σήμερα τη δυναμική τους. Εκτός από τους κόλπους των υποστηρικτών των ιδεολογιών του μίσους και την ένστολη βαρβαρότητα, η μισαλλοδοξία και ο ρατσισμός εξαπλώνονται πολλές φορές ασυναίσθητα σε ανθρώπους, οικογένειες, κοινωνικές ομάδες, που φαινομενικά βρίσκονται απέναντι σε όλα αυτά ή κοιτούν αλλού όταν δίπλα τους συμβαίνουν αυτά τα φαινόμενα.
Γνωρίζοντας καλά ότι το σπαρακτικό ημερολόγιο της Αννας Φρανκ τις τελευταίες δεκαετίες έχει περιορισμένη εμβέλεια (“Αννα Φρανκ, κάπου το έχω ακούσει αυτό το όνομα…”), δεν επιχειρεί να διασκευάσει για ακόμη μία φορά στον κινηματογράφο την τραγωδία τής οικογένειάς της, που κρυβόταν για δυο χρόνια σε ένα σπίτι στο υπό γερμανική κατοχή Αμστερνταμ, μέχρι να τους καταδώσουν και να σταλούν στο στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλζεν, αλλά να αναβιώσει την ιστορία της, μεταφέροντάς την στο σημερινό Αμστερνταμ. Εκεί που φυλάσσεται το ημερολόγιό της, στο οποίο έγραφε καθημερινά η Άννα Φρανκ τις δύσκολες στιγμές του εγκλεισμού της, σε μια φανταστική της φίλη που δημιούργησε στο μυαλό της για να αντέξει. Ενα κορίτσι που θα ζωντανέψει ο Φόλμαν, το βγάζει από τις σελίδες του ημερολογίου και αναζητά στους δρόμους της ολλανδικής πόλης και πάλι την Αννα Φρανκ.
Με σεβασμό στη μνήμη της, ο Φόλμαν δεν φτιάχνει απλώς μια συγκινητική ανθρωποκεντρική ταινία για τη θυσία της, αλλά μπαίνει στον σκληρό κόσμο του σήμερα, πυροδοτεί με έντονα, σφριγηλά σκίτσα την ιστορία του, αναδεικνύει την ευαισθησία καθώς και τη σκληρότητα, που συναντά πολλούς περισσότερους απ’ την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και μαζί τη λεπτή γραμμή που διαχωρίζει το τότε από το τώρα, τις ιδέες ενός αθώου κοριτσιού που πίστευε, μέχρι να αφήσει την τελευταία της πνοή, στην καλοσύνη των ανθρώπων. Κάτι που μπορεί να διαψεύδεται συνεχώς, αλλά αν σταματήσουμε να πιστεύουμε σε αυτό, θα χάσουμε και κάθε ελπίδα…
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… Σχεδόν οκτώ δεκαετίες μετά από την πρώτη φορά που η Αννα Φρανκ έγραψε στο διάσημο ημερολόγιό της, η Κίτι, η φανταστική φίλη στην οποία η Αννα απηύθυνε τις αφηγήσεις και τις μύχιες σκέψεις της, ζωντανεύει ξαφνικά μέσα στο Μουσείο της Αννας Φρανκ όπου φυλάσσεται σήμερα το διασωθέν χειρόγραφο του ημερολογίου. Χωρίς να ξέρει πόσα χρόνια έχουν περάσει ή τι έχει συμβεί στην Άννα και την αδελφή της, Μάργκο, η Κίτι παίρνει το ημερολόγιο και το σκάει μπερδεμένη στο σύγχρονο Αμστερνταμ σε αναζήτηση απαντήσεων. Οσο γεμίζουν τους δρόμους αφίσες, οι οποίες διαφημίζουν την αμοιβή που προορίζεται για όποιον βρει το χαμένο ημερολόγιο, η Κίτι θα βρεθεί ανάμεσα στους αδύναμους και περιθωριοποιημένους της πόλης και θα ανακαλύψει πολλά για τον κόσμο μας τότε και σήμερα.
Φωτογραφία από την ταινία “Μικρή Μαμά”
Χάρης Αναγνωστάκης