Η πανδημία Covid-19 αποτελεί μεγάλο πειρασμό για τα αυταρχικά καθεστώτα που μπορούν να την εκμεταλλευθούν για να ενισχύσουν τoν έλεγχο. Ομως η κακή διαχείριση της κρίσης μπορεί να υπονομεύσει την εξουσία τους.
Από την Ουγγαρία μέχρι την Τουρκία, την Ρωσία και τις άλλες χώρες που προέκυψαν από την διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, η κρίση δημιουργεί προβλήματα σε καθεστώτα που ήδη βρίσκονταν αντιμέτωπα με οικονομικές δυσχέρειες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, με την διεθνή απομόνωση. Πόσο μάλλον που η λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με τις δημοκρατικές χώρες διαχείριση της κρίσης της επιδημίας μπορεί να αυξήσει την λαϊκή δυσαρέσκεια.
Στην αρχή της πανδημίας, «πολλοί θεωρούσαν ότι αυτή η κρίση θα αποτελέσει χρυσή ευκαιρία δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για τα αυταρχικά καθεστώτα στην επιδίωξη περαιτέρω ενίσχυσης των εξουσιών τους», σύμφωνα με την Andrea Kendall-Taylor, του Center for a New American Security (CNAS). Αλλά φαίνεται ότι «η κρίση αυτή θα εξελιχθεί με αρκετά άνισο τρόπο σε διαφορετικές χώρες».
«Η πανδημία λειτουργεί σαν παγκόσμια ακτινογραφία και φέρνει στην επιφάνεια τις εσωτερικά προβλήματα, ορισμένα γνωστά, άλλα κρυμμένα, στα πολιτικά συστήματα, στις οικονομικές πολιτικές ή στις διεθνείς σχέσεις πολλών χωρών», παρατηρεί ο Marc Pierini του Carnegie Europe.
Δύσκολες εξισώσεις
Στην Ρωσία όπως και στην Τουρκία, ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ταγίπ Ερντογάν -αμφότεροι στην εξουσία εδώ και δύο δεκαετίες- καλούνται να λύσουν μία δύσκολη εξίσωση: να φρενάρουν την εξάπλωση της επιδημίας, χωρίς μεγάλες απώλειες για την οικονομία και διατηρώντας παράλληλα την δημοφιλία τους.
Στην Ρωσία, που είναι η δεύτερη στον κατάλογο των χωρών με τα περισσότερα κρούσματα της Covid-19, η επιδημία έκανε την εμφάνισή της την στιγμή που ο πρόεδρος Πούτιν ετοίμαζε δημοψήφισμα για την συνταγματική μεταρρύθμιση που θα του έδινε το δικαίωμα άσκησης δύο επιπλέον προεδρικών θητειών, μετά την ολοκλήρωση της παρούσας το 2024.
Σύμφωνα με το κέντρο αναλύσεων Levada, ρωσική μη κυβερνητική οργάνωση, η δημοτικότητά του έχει περάσει από το 68% τον Ιανουάριο στο 59%, πολύ μακριά από το ρεκόρ δημοφιλίας του 89% τον Ιούνιο 2015.
Η επιδημία Covid-19 ήρθε την ώρα που το καθεστώς προσπαθούσε να ενορχηστρώσει την παραμονή του Πούτιν στην εξουσία. Η μεταβατική αυτή περίοδος είναι το πιο ευάλωτο σημείο για κάθε αυταρχικό καθεστώς», επισημαίνει η Andrea Kendall-Taylor.
«Σε περιπτώσεις σαν την Ρωσία, δεν βλέπω πώς αυτό αποτελεί καθαρό πλεονέκτημα για το καθεστώς».
Και μετά την πανδημία, η ύφεση
Η κρίση μπορεί να αποτελέσει κρίσιμη καμπή και για τον ισχυρό άνδρα της Τουρκία που αντιμετωπίζει πολιτικά προβλήματα εκ μέρους των νεοεκλεγέντων δημάρχων της αντιπολίτευσης και οικονομικές δυσχέρειες που έχουν προκαλέσει κάθετη πτώση της τουρκικής λίρας.
Ενα επίτευγμα της εποχής τους Ερντογάν ήταν η βελτίωση του συστήματος υγείας και οι τούρκοι αξιωματούχοι επιμένουν στο γεγονός ότι πλέον η επιδημία βρίσκεται υπό έλεγχο και ότι τα νοσοκομεία αντέχουν. Η κυβέρνηση επίσης υιοθέτησε την διπλωματία της υγειονομικής αρχής με αποστολές ιατρικού υλικού σε άλλες χώρες.
Αλλά, για τον Marc Pierini, αυτό δεν θα κατορθώσει να κρύψει την προβληματική πραγματικότητα σε άλλους τομείς.
«Οι επιλογές που έγιναν ως προς την νομισματική πολιτική, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και οι προκλητικές κινήσεις στην ανατολική Μεσόγειο υπήρξαν πολύ προβληματικές. Και θα δημιουργήσουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην οικονομική ύφεση που θα προκαλέσει η πανδημία».
Ανεμος καταστολής
Και η απάντηση στις δυσχέρειες αυτές στις αυταρχικές χώρες είναι συχνά η καταστολή, σύμφωνα με μη κυβερνητικές οργανώσεις, με τον περαιτέρω περιορισμό των ατομικών και ψηφιακών ελευθεριών.
Η Διεθνής Αμνηστία προειδοποίησε σε πρόσφατη έκθεση ότι οι κυβερνήσεις της ανατολικής Ευρώπης και της κεντρικής Ασίας αντιδρούν στην Covid-19 «με κατασταλτικά και καταχρηστικά μέτρα, μη σεβόμενες τις υποχρεώσεις τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει ιδιαιτέρως ότι οι ηγεσίες της ανατολικής Ευρώπης και της κεντρικής Ασίας «έκαναν χρήση έκτακτων εξουσιών τις οποίες απέκτησαν πρόσφατα για να παρενοχλήσουν δημοσιογράφους και άλλους πολίτες που προσπάθησαν να δημοσιεύσουν πληροφορίες». Αναφέρεται ειδικά στο Αζερμπαϊτζάν και την Ρωσία, που καταδίωξαν χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιογράφους και επαγγελματίες της υγείας που κατήγγειλαν κενά στην διαχείριση της επιδημίας.
Οι αναλυτές φοβούνται επίσης τις συνέπειες της επιβεβλημένης καραντίνας και της ιχνηλάτησης των επαφών κρουσμάτων, που αποτελούν εν δυνάμει ευκαιρίες περαιτέρω περιορισμού των ελευθεριών, κυρίως στην ψηφιακή σφαίρα.
«Εάν το καθεστώς του Πούτιν, τα αυταρχικά καθεστώτα ευρύτερα, καταφέρουν να τα βγάλουν πέρα, θα γίνουν περισσότερο κατασταλτικά, λιγότερο φιλελεύθερα και περισσότερο κλειστά», προειδοποιεί η Andrea Kendall-Taylor
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
Η πανδημία, δίκοπο μαχαίρι για τα αυταρχικά καθεστώτα
