Ο δημοσιογράφος ερευνητής Ολεξάντρ Τσαχνίβ πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής προσπαθώντας να αποκαλύψει την διαφθορά στην ενδοχώρα της ανατολικής Ουκρανίας, όπου εργαζόταν και ζούσε.
Σκοτώθηκε τον Μάρτιο, στα 37 του χρόνια, πολεμώντας τις ρωσικές δυνάμεις κοντά στο Μπαχμούτ.
Τώρα η εργοδότριά του λέει ότι ο θάνατός του πιθανόν να έχει αντίκτυπο στην μάχη του τόπου του κατά της διαφθοράς, αλλά και στις ευρύτερες προσπάθειες της Ουκρανίας να προετοιμαστεί για ένα μέλλον περισσότερο συνδεδεμένο με την Ευρώπη.
“Αντιλαμβάνομαι ότι είναι καθήκον του πολίτη να υπερασπίζεται τη χώρα του και έτσι είναι”, λέει η Μαρία Νταβιντένκο, διευθύντρια του διαδικτυακού μέσου Vchasno όπου ο Τσαχνίβ εργαζόταν, αναφερόμενη στους ακτιβιστές και σε άλλα μέλη της κοινωνίας των πολιτών. “Αλλά στ΄αλήθεια χάνουμε τους καλύτερούς μας”, σημειώνει.
Ένας αυξανόμενος αριθμός ακτιβιστών από την κοινωνία των πολιτών, οι οποίοι θα μπορούσαν να στηρίξουν τις φιλοδοξίες της Ουκρανίας να χτίσει μια σύγχρονη Δημοκρατία, συγκαταλέγονται στους χιλιάδες Ουκρανούς από κάθε κοινωνικό στρώμα που σκοτώθηκαν πολεμώντας τις ρωσικές δυνάμεις από τον Φεβρουάριο του 2022 που ξεκίνησε η εισβολή.
Η ΕΕ έδωσε στο Κίεβο καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας τον περασμένο χρόνο και έθεσε ως βασικές προϋποθέσεις για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη βελτίωση του τρόπου διακυβέρνησης.
Ανάμεσα στους πρώτους ακτιβιστές που σκοτώθηκαν είναι ο γνωστός ακτιβιστής για το περιβάλλον Ρομάν Ρατούσνι, ο οποίος με τη δράση του σταμάτησε τα παράνομα κατασκευαστικά έργα σε μια δασική περιοχή του Κιέβου. Σκοτώθηκε πολεμώντας κοντά στο Ιζιούμ, στα ανατολικά της χώρας, τον περασμένο Ιούνιο. Ήταν μόλις 24 ετών.
Ένας άλλος είναι ο 28χρονος Μιχάιλο Αλεξέγενκο, ένας διαπρεπής απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών από το πανεπιστήμιο Καράζιν στο Χάρκοβο. Σκοτώθηκε τον περασμένο μήνα κοντά στην Κρεμίνα.
Η φιλοευρωπαϊκή επανάσταση στην πλατεία Μεϊντάν το 2014, με την οποία απομακρύνθηκε από την εξουσία ο φιλορώσος ηγέτης της χώρας, ενέπνευσε νεαρούς Ουκρανούς όπως ο Αλεξέγενκο, ο οποίος πριν από τον πόλεμο βοηθούσε στην ανοικοδόμηση των σπιτιών και συμμετείχε σε εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους αφότου πήρε το μεταπτυχιακό του το 2017.
“Ο Μίσα (Σ.τ.Σ: το υποκοριστικό του) ήταν ξεκάθαρα ένας άλλος τύπος ακτιβιστή, έτοιμος να ενεργήσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους”, λέει η καθηγήτρια Γιούλια Μπιντένκο, η οποία δίδασκε στον Αλεξέγενκο πολιτικές επιστήμες.
Υπό διαφορετικές συνθήκες, θεωρεί η Μπιντένκο, ο Αλεξέγενκο θα μπορούσε να έχει επιδιώξει μια καριέρα στην πολιτική. Ο θάνατός του και ο θάνατος άλλων νεαρών ιδεολόγων κινδυνεύει να υπονομεύσει την πορεία της χώρας προς μεγαλύτερη αυτονομία στις περιφέρειές της, λέει η ίδια.
Η αποκέντρωση ήταν μια βασική μεταρρύθμιση στην μετά Μεϊντάν εποχή για την ενδυνάμωση των τοπικών αρχών.
Η μαζική φυγή εκατομμυρίων προσφύγων μετά τη ρωσική εισβολή επίσης έπληξε μια αναδυόμενη πολιτική τάξη της χώρας, προσθέτει η Μπιντένκο.
”ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ”
Σε κάποιες περιπτώσεις ο πόλεμος πιθανόν να διαμορφώνει μελλοντικούς ηγέτες, ειδικά ανάμεσα στις στρατιωτικές και ανθρωπιστικές εθελοντικές οργανώσεις, οι οποίες σήμερα χαίρουν της εμπιστοσύνης του 88% των Ουκρανών, σύμφωνα με την το think-tank Razumkov Centre που εδρεύει στο Κίεβο.
Σε άλλες περιοχές μακριά από το Κίεβο, όπως το Ποκρόβσκ, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου μιας ώρας δυτικά της πολιορκημένης πόλης Μπαχμούτ, η απουσία ανθρώπων όπως ο Τσαχνίβ θα είναι πολύ έντονη.
Εκεί, το 2018, ερεύνησε μια υπόθεση στημένης υποβολής προσφορών που περιελάμβανε περισσότερα από δέκα εκατομμύρια δολάρια από χρήματα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την ανοικοδόμηση τοπικών σχολείων και νοσοκομείων που είχαν καταστραφεί από το 2014 όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία.
Το ρεπορτάζ του οδήγησε στην επανεξέταση των προσφορών από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο και τις απέρριψε, λέει η συνάδελφός του Νταβιντένκο. Το Πρόγραμμα επιβεβαίωσε στο Ρόιτερς ότι υποβλήθηκαν νέες προσφορές και ότι τα συμβόλαια ανατέθηκαν σε άλλους κατασκευαστές.
“Τέτοιοι άνθρωποι είναι υπερβολικά απαραίτητοι για εμάς μετά τον πόλεμο”, συμπληρώνει η ίδια αναφερόμενη στον Τσαχνίβ.
