Τρομάζει το ποσοστό που αδιαφορεί
Με κεντρικό μήνυμα:«Ακεραιότητα, Λογοδοσία και Διαφάνεια στα Ανώτερα Στελέχη της Κυβέρνησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης»
«Ακεραιότητα και Διαφάνεια: Καθήκον και όχι Επιλογή» ολοκληρώθηκε το 2ο Φόρουμ Ακεραιότητας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας
Σκοπός του Φόρουμ Ακεραιότητας ήταν η ανάδειξη του θεσμικού ρόλου της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (Ε.Α.Δ.) και των δράσεων που αναλαμβάνει για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όλων των φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και των πολιτών σε θέματα διαφάνειας, ακεραιότητας και λογοδοσίας καθώς και η καθιέρωσή του ως ετήσιο σημείο συνάντησης για τη διεξαγωγή ενός ουσιαστικού διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς αναδεικνύοντας ζητήματα που σχετίζονται με τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν Γενικοί Γραμματείς, εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκπρόσωποι Δήμων, Περιφερειών, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, Ανεξάρτητων Αρχών, καθώς στελέχη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
φιακής Διακυβέρνησης, παρουσίασε το Μητρώο Διαφάνειας καθώς και την πρακτική εφαρμογή της πλατφόρμας, δεδομένου ότι το Μητρώο αποτελεί παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων.
Από τον Γιάννη Φουστανάκη, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού & Συμπεριφορικών Αναλύσεων της ΕΑΔ και τους δημοσιογράφους Νίκο Ρογκάκο και Παναγιώτη Στάθη, τα αποτελέσματα έρευνας απόψεων και στάσεων της κοινής γνώμης για τη διαφθορά που πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία «G.P.O. – Έρευνα Επικοινωνία Α.Ε.» για την ΕΑΔ.
Τα βασικά σημεία των αποτελεσμάτων
– Το 46,2 % των πολιτών θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς σε πολύ μεγάλο βαθμό
– Πάνω από τους μισούς πολίτες που απάντησαν στην έρευνα και συγκεκριμένα το 53,9% θεωρεί ως σημαντικότερο πεδίο διαφθοράς την κατάχρηση της θέσης που κατέχει κάποιος εντός της δημόσιας διοίκησης με σκοπό την εξασφάλιση αδικαιολόγητων οφελών για τον ίδιο ή για τρίτο πρόσωπο.
– ΜΜΕ, Πολιτική, Πολεοδομία, Δημόσιος Τομέας, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Δικαιοσύνη και Υγεία βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των τομέων του δημόσιου βίου που οι πολίτες θεωρούν ότι προηγούνται στη διαφθορά ενώ δηλώνουν ότι να εμπιστεύονται περισσότερο τις ένοπλες δυνάμεις ως τομέα του δημοσίου βίου με τα χαμηλότερα ποσοστά διαφθοράς.
-Περισσότερο από τους μισούς πολίτες (ποσοστό Το 52,7% ) θεωρούν ότι έχουν γίνει βήματα προόδου για την αντιμετώπιση της διαφθοράς (λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον ψηφιακό μετασχηματισμό που έχει προχωρήσει, τη λειτουργία του gov.gr, την άυλη συνταγογράφηση, τη λειτουργία του e-efka κ.λπ.) αντίθετα 31,9 πιστεύουν ότι δεν έχει συντελεστεί πρόοδος στην αντιμετώπιση της διαφθοράς.
-Οι πολίτες πιστεύουν ότι οι Πελατειακές σχέσεις, η ευνοιοκρατία και η απουσία αυστηρού νομικού πλαισίου (ατιμωρησία) είναι οι βασικοί λόγοι που συντηρούν τα φαινόμενα διαφθοράς. Ακολουθούν η απουσία πολιτικής βούλησης , η αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών , η γραφειοκρατία ενώ ποσοστό 14.8 % αποδέχεται ότι η διαφθορά είναι μέρος της κουλτούρας και της συμπεριφοράς μας.
-Το 71,3% των πολιτών ( ναι , μάλλον ναι) θεωρεί ότι η διαφθορά είναι πιο εκτεταμένη στη χώρα μας σήμερα σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Eνωσης, ενώ ποσοστό 23,7 (όχι ,μάλλον όχι) έχει αντίθετη άποψη.
-Το 25,3% των πολιτών ότι επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα φαινόμενα διαφθοράς την καθημερινότητά τους (π.χ. ισονομία, ίσες ευκαιρίες, συμμετοχή στους θεσμούς της δημοκρατίας, πρόσβαση σε δομές υγείας, παιδεία, δικαιοσύνη κ.λπ.)
-Το 63% Πιστεύει ότι υπάρχει ανοχή της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτών απέναντι σε φαινόμενα διαφθοράς, με το 72,7% να θεωρεί ότι αυτό συμβαίνει λόγω του ότι προτάσσεται το ατομικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού/ συλλογικού
-Το 75% των πολιτών θεωρεί πολύ ή αρκετά πιθανό να κατήγγειλε μια υπόθεση διαφθοράς στην περίπτωση που έπεφτε στην αντίληψή του.
Θέμα: Ανάλυση αποτελεσμάτων έρευνας απόψεων και στάσεων της κοινής γνώμης για τη διαφθορά για το 2022
Στην 1η ερώτηση ζητήσαμε να απαντήσουν οι πολίτες σχετικά με το αν θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα και σε ποιο βαθμό, περίπου 8 στους 10 ερωτώμενους απάντησαν ότι υπάρχουν σε πολύ μεγάλο ή/και μεγάλο βαθμό. Η τάση αυτή δεν είναι καινούργια καθώς εμφανίζεται και σε όλες τις σχετικές προηγούμενες έρευνες. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι ελαφρώς μικρότερο (καλύτερο δηλαδή) από την τελευταία πχ έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για το 2022. Ένα σημείο που αξίζει την προσοχή μας είναι ότι στις ηλικίες 25-39 καταγράφονται υψηλότερα ποσοστά του μέσου όρου (9 στους 10 αντί για 8 στους 10) γεγονός που μας προβληματίζει και απαιτεί την εγρήγορση μας στο σχεδιασμό δράσεων που στοχεύουν συγκεκριμένα σε αυτές τις ηλικίες.
Περνώντας στη 2η ερώτηση είδαμε και προηγουμένως οι ερωτώμενοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά την έννοια της διαφθοράς. Στην ερώτηση λοιπόν για το ποιο από τα παρακάτω πεδία διαφθοράς είναι για εσάς ποιο σημαντικό, ένα 54% περίπου απαντά ότι είναι η κατάχρηση της θέσης που κατέχει κάποιος εντός της δημόσιας διοίκησης με σκοπό την εξασφάλιση αδικαιολόγητων οφελών για τον ίδιο ή για τρίτο πρόσωπο, ενώ 2 στους 10 θεωρούν ως πιο σημαντική την αξιοποίηση κομματικών προσβάσεων με στόχο την επίτευξη παράνομων προσωπικών στόχων ή στόχων τρίτων, δηλαδή την ευνοιοκρατία. Ένα 15,5% αξιολογούν ως σημαντικό για αυτούς την κακή διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, δηλαδή όπως το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης. Και σε αυτό το σημείο στεκόμαστε λίγο παραπάνω, καθώς οι πόροι που εισρέουν και θα εισρεύσουν στη χώρα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα αποτελούν τεράστια ευκαιρία για την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, μείωσης της ανεργίας, ψηφιακού μετασχηματισμού, βελτίωσης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά ταυτόχρονα θέτουν τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου σε αυξημένη εγρήγορση. Στο πλαίσιο αυτό με τη λειτουργία του Εθνικού Συντονιστικού Οργάνου Ελέγχου και Λογοδοσίας στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας στο οποίο συμμετέχουν οι σημαντικότεροι ελεγκτικοί φορείς της χώρας έχουμε κατορθώσει να συντονίζουμε αποτελεσματικά τη δράση μας διοργανώνοντας μεικτές αποστολές ελέγχου με προσωπικό υψηλών προσόντων και εξειδίκευσης αλλά και να ανταλλάσσουμε ενεργά τεχνογνωσία και εμπειρίες στο πεδίο.
Και περνάμε στην 3η ερώτηση που περιμένουν πολλοί αναφορικά με τους τομείς της δημόσιας ζωής τους οποίους κρίνουν ως πιο επιρρεπείς στη διαφθορά, ή αλλιώς τους «πρωταθλητές της διαφθοράς», σύμφωνα πάντα με τις αντιλήψεις των ερωτώμενων. Πάρα πολύ κοντά βρίσκονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η πολιτική με ποσοστό περίπου 85%, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται οι ένοπλες δυνάμεις με ποσοστό 26% και ο Πολιτισμός με 41%, τομείς τους οποίους οι ερωτώμενοι θεωρούν ότι υπάρχει διαφθορά σε μικρότερο βαθμό. Και στην περίπτωση αυτή, όπως και προηγουμένως, στη δημογραφική ανάλυση, υψηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στις ηλικίες 17-39. Επειδή όπως αναφέραμε και πριν η διαφθορά είναι κάτι εξαιρετικά ευρύ όπως και ο τρόπος με τον οποίο τον αντιλαμβάνονται οι ερωτώμενοι ενώ και η έρευνα αποτυπώνει στάσεις και παγιωμένες αντιλήψεις της κοινής γνώμης απαιτείται εξαιρετικά μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά της Πολιτείας με στοχευμένες δράσεις προκειμένου οι τάσεις αυτές να μεταβληθούν προς το καλύτερο, να βελτιωθούν.
Στην 4η αιτία που εμφανίζεται στην έρευνα σχετικά με την αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών έχουν γίνει ήδη σημαντικά βήματα, με την ίδρυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας στην οποία συνενώθηκαν 6 ελεγκτικοί μηχανισμοί, πολλοί από τους οποίους επιχειρούσαν στο ίδιο πεδίο, ενώ και η πραγματική λειτουργία του ΕΣΟΕΛ ενώ και η προτυποποίηση διαδικασιών ελέγχου κινείται προς την ίδια κατεύθυνση, αυτή της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών μηχανισμών.
Στην 6η ερώτηση ρωτήσαμε την κοινή γνώμη αν πιστεύει ότι η διαφθορά στη χώρα μας είναι πιο εκτεταμένη σε σχέση με άλλα κράτη της Ε.Ε. Ναι ή μάλλον ναι απάντησαν 7 στους 10 (71,3%), ενώ όχι και μάλλον όχι απάντησε το 23,7%, δηλαδή 1 στους 4 περίπου. Από τη δημογραφική ανάλυση της συγκεκριμένης ερώτησης φαίνεται να επιβεβαιώνεται ότι οι νεαρότερες ηλικίες θεωρούν ότι στη χώρα μας η διαφθορά είναι πιο εκτεταμένη (περίπου από 82%-84,6% για τις ηλικίες 25-39 και 17-24 αντίστοιχα), ενώ μεγαλύτερες ηλικίες βρίσκονται πιο χαμηλά από το μέσο όρο. Μια εξήγηση που θα μπορούσε να δοθεί πέραν του ιδεαλισμού που μπορεί να διακρίνει τους νέους, όλοι μας άλλωστε περάσαμε κάποια στιγμή από αυτό το στάδιο, είναι το γεγονός ότι οι νεότερες ηλικίες είτε έχουν ζήσει και ταξιδέψει περισσότερο στο εξωτερικό και άρα έχουν περισσότερες παραστάσεις σε σχέση με μεγαλύτερες ηλικίες, οι οποίες, ωστόσο, μπορεί να είναι καλύτερα ενημερωμένες για τις εγχώριες πρωτοβουλίες και τις δράσεις αντιμετώπισης του φαινομένου.
Στην 7η ερώτηση ζητήσαμε να δούμε την κατανόηση των ερωτώμενων σε σχέση με το πόσο θεωρούν ότι επηρεάζουν τα φαινόμενα της διαφθοράς την καθημερινότητά τους δίνοντας τους συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως για παράδειγμα την ισονομία, τις ίσες ευκαιρίες, τη συμμετοχή στους θεσμούς της δημοκρατίας, την πρόσβαση σε δομές υγείας, παιδεία, δικαιοσύνη, κλπ. Με άλλα λόγια θελήσαμε να δούμε κατά πόσο μπορούν να συσχετίσουν τη διαφθορά με καθημερινές τους δραστηριότητες. Σε πολύ μεγάλο και μεγάλο βαθμό απάντησαν 6 στους 10 (το 61,7%), το 22,9% απάντησε σε μέτριο βαθμό, ενώ το 15,3% απάντησε είτε ότι δεν το επηρεάζει είτε ότι το επηρεάζει σε μικρό βαθμό. Ενώ δηλαδή όπως είδαμε στην αρχή περίπου 8 στους 10 θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα, 6 στους 10 μόνο αξιολογούν ως σημαντικά αυτά τα φαινόμενα, σε βαθμό τέτοιο που να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητά τους.
Η επόμενη, 8η ερώτηση παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να απαντήσουν αν και κατά πόσο πιστεύουν ότι υπάρχει ανοχή της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτών ατομικά απέναντι σε φαινόμενα διαφθοράς. Εδώ επιβεβαιώνεται περίτρανα για ακόμα μια φορά ότι είναι βαθιά ριζωμένες κάποιες αντιλήψεις στην ελληνική κοινωνία που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αλλάξουν, καθώς 9 στους 10 (το 89,8%), πιστεύουν ότι Ναι ή Μάλλον ναι η ελληνική κοινωνία ή και οι ίδιοι ατομικά είναι ανεκτικοί απέναντι στη διαφθορά. Το ποσοστό αυτό μάλιστα είναι ακόμα υψηλότερο και από αυτό όσων πιστεύουν ότι υπάρχει διαφθορά στην Ελλάδα. Από τα δημογραφικά στοιχεία της ερώτησης φαίνεται ότι υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ανοχή όσο μεγαλώνουν οι ηλικίες αυτών που απαντούν (από 90,4%-93,8% για τις ηλικίες από 40 και άνω). Η μεταστροφή αυτής της αντίληψης, όπως είπαμε και προηγουμένως θα πρέπει να είναι Εθνικός Στόχος, τον οποίο υπηρετούμε και θα υπηρετήσουμε με σθένος και συνέπεια. Η Πολιτεία οφείλει από την πλευρά της να λαμβάνει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα, ευαισθητοποιώντας την κοινωνία με ιδιαίτερη έγνοια για τα πιο ενεργά τμήματα αυτής, όπως είναι οι νέοι, αλλά και θεσμοί όπως είναι το σχολείο και η οικογένεια που θα πρέπει να βρίσκονται στο προσκήνιο και στην πρωτοπορία για την καταπολέμηση της διαφθοράς, αφού η αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί πρωτίστως αλλαγή παραδείγματος.
Στην επόμενη την 9η ερώτηση που σχετίζεται με την προηγούμενη που εξετάζει για ποιο λόγο υπάρχει αυτή η ανοχή το 65,4% επί του συνόλου των ερωτώμενων απαντά γιατί προτάσσεται το ατομικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού/συλλογικού ενώ και 2 στους 10 περίπου πιστεύουν ότι η ανοχή στη διαφθορά υφίσταται γιατί υπάρχει φόβος και απειλή.
Η δεύτερη αυτή απάντηση σχετίζεται με τη 10η ερώτησή μας όπου διερευνούμε κατά πόσο είναι πιθανό οι ερωτώμενοι προσωπικά, στην περίπτωση που αντιλαμβάνονταν μια υπόθεση διαφθοράς, να προβούν σε καταγγελία για αυτήν. Πολύ και αρκετά πιθανό απάντησαν 3 στους 4 ερωτώμενους (75%), ενώ λίγο και καθόλου το 23%. Τους λόγους για τους οποίους δεν θα προχωρούσαν σε καταγγελία εξετάζει η τελευταία , 11η ερώτηση. Από όσους λοιπόν μας απάντησαν ότι είναι λίγο ή και καθόλου πιθανό να προχωρήσουν σε καταγγελία σχετικά με υπόθεση διαφθοράς περισσότεροι από 6 στους 10 (63,8%) μας είπε ότι δεν θα το έκανε γιατί θεωρεί ότι δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα, το 33,8% γιατί δεν εμπιστεύεται τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, ενώ το 45,9% γιατί φοβάται ότι θα μαθευτούν τα προσωπικά του στοιχεία και θα αποκαλυφθεί η ταυτότητά του.
Στην επόμενη την 9η ερώτηση που σχετίζεται με την προηγούμενη που εξετάζει για ποιο λόγο υπάρχει αυτή η ανοχή το 65,4% επί του συνόλου των ερωτώμενων απαντά γιατί προτάσσεται το ατομικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού/συλλογικού ενώ και 2 στους 10 περίπου πιστεύουν ότι η ανοχή στη διαφθορά υφίσταται γιατί υπάρχει φόβος και απειλή.
