Η αποκατάσταση εμβληματικών μνημείων όπως ο Πανάγιος Τάφος ήταν το θέμα του πάνελ «Πρότυπο διεπιστημονικής ανάπτυξης και μεταφοράς τεχνογνωσίας και συνεργασίας για την αποκατάσταση εμβληματικών μνημείων και την ανάδειξη των αξιών του Χριστιανισμού σε διάλογο με την κοινωνία» στο πλαίσιο του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου TMM_CH.
Ανοίγοντας τη συζήτηση, η ομότιμη καθηγήτρια στη Σχολή Χημικών Μηχανικών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μοροπούλου Αντωνία, τόνισε ότι η πρόκληση της επόμενης ημέρας είναι η μετάδοση της τεχνογνωσίας ώστε να υπάρξει μία τυποποίηση (standardization) των διαδικασιών συντήρησης, ανακαίνισης και ανάδειξης των μνημείων, με βάση τις καλές πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί. Η διεπιστημονική καινοτόμο μεθοδολογία της αποκατάστασης του Παναγίου Τάφου προσδιορίζει τις νέες πρακτικές για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, τόνισε η κα Μοροπούλου. Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσίασε τις διαδικασίες και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την ανακαίνιση του Παναγίου Τάφου, για την οποία αξιοποιήθηκαν σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και τρισδιάστατες απεικονίσεις. Η κ. Μοροπούλου περιέγραψε επίσης την ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία έγκρισης των εργασιών από τις θρησκευτικές και πολιτικές αρχές που είχαν αρμοδιότητα για το έργο, τονίζοντας ότι κατέστη δυνατό το έργο να ολοκληρωθεί μέσα σε 8,5 μήνες και εντός του προϋπολογισμού των 3,5 εκ. ευρώ. Όπως υπογράμμισε πρέπει να δημιουργηθεί μία δεξαμενή δεδομένων, με σκοπό την μετάδοση της μεθοδολογίας για επόμενα πρότζεκτ, αλλά και να αναπτυχθεί ένα εθνικό δίκτυο για τη διάδοση και εφαρμογή αυτών των πρακτικών. Αυτή τη λειτουργία θα επιτελέσει το υπό δημιουργία Ψηφιακό Αποθετήριο για μεθοδολογίες, επιστημονικά δεδομένα και συμπεράσματα από το έργο της αποκατάστασης του Παναγίου Τάφου – και όχι μόνο, ώστε να υπάρξει μεταφορά τεχνογνωσίας, τυποποίηση και χρήση σε άλλα έργα, με στόχο τη διάχυση της καινοτομίας.
«Η Αγιά Σοφιά είναι ένα σχολείο από όπου μπορεί ο καθένας να αποφοιτήσει» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Diker Hasan Firat, καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού, του πανεπιστημίου Fatih Sultan Mehmet Vakif. Όπως σημείωσε «καθώς η τεχνολογία προχωράει, η ανάγκη για συνεργασία μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών κλάδων αυξάνεται» και συμπλήρωσε ότι «η προσπάθεια για προσδιορισμό του χρόνου και για τη διατήρηση των μνημείων πρέπει να μας εμπνέει».
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από επιτύμβιες επιγραφές που εντοπίστηκαν σε τάφους επιφανών Ελλήνων εμπόρων της περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παρουσίασε η Ισμήνη Κριάρη, ομότιμη καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και πρώην Πρύτανης στο Ευρωπαϊκό Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Κέντρο Βιοηθικής και Νομοθεσίας. Όπως τόνισε, στις επιγραφές αυτές καταγράφονται όχι μόνο τα ονόματα και τα επιτεύγματα των εμπόρων, αλλά και τα ιδανικά και οι αξίες που ενέπνευσαν το έργο τους και τις προσπάθειές τους για εθνική παλιγγενεσία. «Η γλώσσα είναι το ένα θέμα, η μελωδία και η νοοτροπία είναι ένα άλλο θέμα που μας μεταδίδουν αυτές οι επιγραφές» είπε, ζητώντας να αφιερωθεί χρόνος και προσπάθεια για την ανάδειξη των μνημείων της ελληνικής διασποράς.
Τα χριστιανικά μνημεία και οι χριστιανικές αξίες σε διάλογο με την κοινωνία (2ο πάνελ)
«Τα χριστιανικά μνημεία και οι χριστιανικές αξίες σε διάλογο με την κοινωνία» ήταν το θέμα του δεύτερου πάνελ στο 4ο Διεθνές Συνέδριο TMM-CH (Transdisciplinary Multispectral Modelling and Cooperation for the Preservation of Cultural Heritage) για την Αντιμετώπιση Παγκόσμιων Προκλήσεων, που διοργανώνει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών.
«Οι χριστιανικές αξίες βρίσκονται στο επίκεντρο», ανέφερε ο κ. Σαρακιώτης Ιωάννης, Alternate Secretary General of the Interparliamentary Assembly on Orthodoxy (IAO) – member of the Hellenic Parliament on behalf of Μάξιμος Χαρακόπουλος, General Secretary of the Interparliamentary Assembly on Orthodoxy – Member of the Greek Parliament. Σύμφωνα με τον κ. Σαρακιώτη, ως βασικές αιτίες για την καταστροφή μνημείων αποτελούν ο θρησκευτικός φανατισμός και η μισαλλοδοξία, ενώ αναφέρθηκε και στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, αναδεικνύοντας το δίκαιο αίτημα για σεβασμό προς ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού παγκοσμίως.
Ο καθηγητής Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, National and Kapodistrian University of Athens, Department of Theology, Theological Faculty School, επεσήμανε την ανάγκη η εκκλησία να αποτελέσει έναν τόπο διαλόγου, ενώ στόχος είναι να γίνει αντιληπτή η κατεύθυνση αυτού του σύγχρονου διαλόγου. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στον θρησκευτικό τουρισμός χαρακτηρίζοντάς τον ως έναν τρόπο να φθάσουμε σε κάτι βαθύτερο, όπως είναι η κατανόηση της πνευματικότητας και του πολιτισμού, που μας οδηγούν στη σύνδεση μεταξύ μας και στην εύρεση της ταυτότητάς μας, ενώ επεσήμανε ις προσπάθειες που γίνονται για την ενίσχυση αυτής της μορφής τουρισμού.
Μάλιστα, σε παρέμβασή της η καθηγήτρια κα Μοροπούλου επεσήμανε ότι ο θρησκευτικός τουρισμός στον Πανάγιο Τάφο, από τα 2 εκατομμύρια επισκεπτών, μετά την αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου και τη δημοσιότητα που έλαβε το μνημείο, έφθασε στα 50 εκατομμύρια, γεγονός που αποδεικνύει την αξία της προώθησης και δημοσιοποίησης τέτοιου είδους έργων. Επεσήμανε δε, ότι οι επιστημονικές σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας για την διατήρηση της παγκόσμιας πνευματικής κληρονομιάς είναι πολύ ισχυρές παρά την ανακήρυξη του ναού της Αγίας Σοφίας σε τέμενος.
Τη διαχρονική πνευματική, θρησκευτική, πολιτιστική και κοινωνική αξία των εκκλησιών, ανέλυσε ο Δρ. Αρίσταρχος Γκρέκας, Archimandrite of the Holy Archdiocese of Athens – Associate Professor, National and Kapodistrian University of Athens, Department of Theology – Institute of Foreign Affairs, αλλά και τη συμβολή τους στην εμπέδωση της ειρήνης και της ενότητας μεταξύ των πολιτών.
Η Δρ. Mihlig Gabriela, Dr. Plua Research, Biblical Studies and Ecclesiastical History, μετεφερε τον χαιρετισμό της Α.Μ. Βασιλιά της Ιορδανίας, Abdula ΙΙ Ibn Hussein, ενώ στην παρέμβασή της αναφέρθηκε αναλυτικά στη συμβολή των Ελλήνων επιστημόνων στην αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου με επικεφαλής την καθηγήτρια Μοροπούλου.
Η κα Κωνσταντίνα Καραθάνου, Archaeologist, PhD candidate in Biblical Archaeology, University of Athens – Conservator, Ministry of Culture of Greece – member of the conservators’ team of the Holy Aedicule rehabilitation project, αναφέρθηκε στο έργο της αποκατάστασης, καθώς και στις προσπάθειες έρευνας και ανάλυσης σε επίπεδο αρχαιολογικών δεδομένων, σε συνδυασμό με την πνευματική διάσταση του έργου. Η διεπιστημονική, διαπολιτισμική και διαθρησκευτική συνεργασία είναι απαραίτητη για τέτοιου είδους προσπάθειες, ανέφερε, ενώ μοιράστηκε την εμπειρία της κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης.
Ο Aρχιμανδρίτης Αμβρόσιος, Δρ. Vesic Nenad, NTUA PhD – ICOMOS International Scientific Committee for Places of Religion and Ritual PRERICO, ο οποίος συμμετείχε και ως μηχανικός στην ομάδα, που πραγματοποίησε την αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, τόνισε ότι το βασικότερο και σημαντικότερο λάθος που γίνεται κατά την αποκατάσταση ενός θρησκευτικού μνημείου είναι το ότι αντιμετωπίζεται ως αρχαιολογικός χώρος. Επίσης, αναφέρθηκε στις προσπάθειες αποκατάστασης του Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, τονίζοντας ότι αυτό που καταφέραμε με επικεφαλής την καθηγήτρια Μοροπούλου είναι ότι εξασφαλίσαμε την επιβίωση του μνημείου.
Συντονιστής του πάνελ ήταν ο Δρ. Κώστας Ζορμπάς, Dr. Sociologist-Theologian-Political Sciences, General Director of the Orthodox Academy of Crete.
