«Κορίτσια σε περίκλειστους χώρους. Μαρτυρίες 1942-1952», το νέο βιβλίο της Μ. Φαφαλιού

«Κορίτσια σε περίκλειστους χώρους. Μαρτυρίες 1942-1952» (εκδ. Αλεξάνδρεια) είναι ο τίτλος του καινούργιου βιβλίου της Μαρίας Φαφαλιού, όπου η συγγραφέας-κοινωνική ψυχολόγος, ανθολογεί με ιδιαίτερη φροντίδα προφορικές μαρτυρίες που κατά καιρούς έχουν βγει στη δημοσιότητα, άλλοτε φωτισμένα και άλλοτε υποφωτισμένα.
Συμπληρωμένο από μαρτυρίες που έχει συλλέξει η ίδια, το βιβλίο σκιαγραφεί πολλαπλά τη σκληρή καθημερινότητα ανηλίκων και νεαρών κοριτσιών σε μια μεγάλη ιστορική περίοδο, τότε που η μοίρα του πολέμου τα οδήγησε βίαια σε καταυλισμούς στη Μέση Ανατολή, στις φυλακές της κατοχής ή στην βαρβαρότητα των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου στη Γερμανία, και η εμφύλια σύρραξη στην εξορία, τη φυλακή, κάποιες στα εκτελεστικά αποσπάσματα, άλλες στις παιδουπόλεις της ελληνικής επικράτειας ή στην υπερορία.
Η αμεσότητα της προφορικής μαρτυρίας τεκμηριώνεται επιπρόσθετα από φωτογραφίες, σκίτσα, αποσπάσματα ημερολογίων, συμπληρώνοντας αυτό το σύνθετο μωσαϊκό ζωής που παρουσιάζει η Μαρία Φαφαλιού (συγγραφέας επίσης του βιβλίου «Ιερά οδός 343 – Μαρτυρίες από το Δρομοκαϊτειο», σταθμός στη δημόσια ιστορία της ψυχιατρικής).
Το εύρος των ιστοριών ζωής που καταθέτουν τα «Κορίτσια σε περίκλειστους χώρους. Μαρτυρίες 1942-1952» οδηγούν σε μια καταβύθιση μνήμης και συναισθήματος που διαπερνά με δύναμη όλες τις γενιές αναγνωστών, ιδίως, αναγνωστριών.
Απόσπασμα από προφορική μαρτυρία της Βάσως Σταματίου. Στα 18 της χρόνια, πρωτοετής της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέλος της ΕΠΟΝ, συνελήφθηκε το 1944 επειδή συμμετείχε σε μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά και από εκεί στις φυλακές Μπάνιτσε του Βελιγραδίου. Μετά τρεις μήνες, στο Αουσβιτς Μπίρκεναου και κατόπιν στο στρατόπεδο Μπούχενβαλντ.
«Κάτι περίεργα, ψηλά συρματοπλέγματα φάνηκαν και πίσω τους, σε απόσταση, κάτι πιο περίεργες φιγούρες, σαν άνθρωποι. Αναρωτιόμουν αν είναι κανένα μοντέρνο γλυπτό, έτσι γκρίζο, στην ομοιόμορφη ακινησία του. Τα διεσταλμένα μάτια των παράξενων γυναικών μάς κοίταζαν, χωρίς ν’ ανοιγοκλείνουν, σα να ‘βλεπαν κάποιο εκτυφλωτικό νούμερο επιθεώρησης.
[…]Δεν θα βάλει μυαλό η ανθρωπότητα, δυστυχώς. Μήπως δεν αποδεικνύεται αυτό μέρα τη μέρα; Το «βαρούμ», το «γιατί;», δεν θα το μάθει κανείς»
Απόσπασμα από το βιβλίο της Ηλέκτρας Καραγκίστου «Τα παιδιά της ξενιτιάς», συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Κορίτσια σε περίκλειστους χώρους. Μαρτυρίες 1942-1952». Η Ηλέκτρα Καραγκίτσου έφυγε από την Ελλάδα σε ηλικία τεσσάρων το 1952, μεγάλωσε σε ορφανοτραφεία της Ουγγαρίας και της Μόσχας, και επέστρεψε μετά από 25 χρόνια πολιτικής προσφυγιάς.
Καλά κρυμμένο παρελθόν
«Τόσα χρόνια σιωπής. Οταν κάτι σε κυνηγάει και σε πονάει, δεν μιλάς. Ζεις μέσα στη σιωπή. Πολλές φορές γύρισα πίσω τη μνήμη, να κοιτάξω το παρελθόν κατάματα και δεν άντεχα. Ηθελα μόνο να βλέπω το παρόν, την πραγματικότητα. Μπορείς να δεις την πραγματικότητα χωρίς να έχεις απελευθερωθεί από το παρελθόν;».
Νατάσσα Δομνάκη
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ