Πριν από 80 χρόνια, στις 20 Αυγούστου 1944, μια μικρή ομάδα γάλλων αντιστασιακών καταλαμβάνει ένα όργανο προπαγάνδας της κυβέρνησης του Βισύ, συμμάχου των Ναζί, και δημιουργεί το AFP, το Γαλλικό Πρακτορείο, πέντε ημέρες πριν από την απελευθέρωση του Παρισιού
Είναι μια Κυριακή. Οι οκτώ συνωμότες έχουν δώσει ραντεβού στις 7 το πρωί στην καρδιά του Παρισιού, στον αριθμό 13 της Place de la Bourse, της Πλατείας του Χρηματιστηρίου, μπροστά από το κτίριο του παλιού Πρακτορείου Havas, όπου εδώ και τέσσερα χρόνια και από την αρχή της ναζιστικής κατοχής στεγάζεται το Γαλλικό Γραφείο Πληροφόρησης (Office fran?ais d’information, OFI).
Αυτό το OFI «είχε γίνει πρακτορείο της γερμανικής προπαγάνδας», θα θυμηθεί αργότερα ο Ζιλ Μαρτινέ, ένας από τους οκτώ. Η ομάδα στην οποία συμμετείχε αποτελούνταν κυρίως από πρώην συντάκτες του Havas: Κλοντ Μαρσιάλ-Μπουρζόν, Πιέρ Κουρτάντ, Μαξ Ολιβιέ, Ζαν Λαγκράνζ, Βενσάν Λατέβ, Μπαζίλ Τεσλέν, στους οποίους έρχεται να προστεθεί ο Κλοντ Ρουσέλ, που μόλις είχε αποφοιτήσει από την Ecole normale superieure (ENS), ένα παλαιστινιακό θεσμό με κύρος στη Γαλλία.
Η ζέστη είναι βαριά, οι δρόμοι είναι άδειοι. Ακούγονται ανταλλαγές πυρών. Ένα γερμανικό άρμα μάχης είναι ακινητοποιημένο λίγο μακρύτερα.
Η μικρή ομάδα, συνοδευόμενη από δύο αστυνομικούς (οι μόνοι που ήταν οπλισμένοι), ανεβαίνει τα σκαλιά, εισβάλλει στην αίθουσα σύνταξης. Δέκα κεφάλια σηκώνονται, ξαφνιασμένα.
«Κανένας δεν κινείται, κανένας δεν βγαίνει… Εργάζεστε για τη Γαλλία πλέον, αντί να εργάζεστε για τους Γερμανούς», λέει ο Μαρσιάλ-Μπουρζόν. Κανένας δεν διστάζει. Οδηγούν ένα γερμανό λογοκριτή στο υπόγειο και τον κλειδώνουν.
Γρήγορα αποκαθιστούν επαφή με τις συντακτικές ομάδες των παράνομων εφημερίδων: «Combat», “Defense de la France”, “Le Parisien Libere”, “L’Humanit?”…
Στις 11:30 μεταδίδεται το πρώτο τηλεγράφημα: «Θα κυκλοφορήσουν οι πρώτες ελεύθερες εφημερίδες. Το Γαλλικό Πρακτορείο Τύπου (Agence francaise de presse, AFP) τους απευθύνει την πρώτη υπηρεσία του…». Μέχρι να τελειώσουν οι μάχες, τα τηλεγραφήματα τυπώνονται σε στοιχειώδεις πολύγραφους και διανέμονται από ποδηλάτες στις εφημερίδες και το διοικητήριο της Αντίστασης.
Στις 23 Αυγούστου φθάνει ο Φερνάν Μουλιέ, ο οποίος έχει βάλει μαζί με άλλους στο Λονδίνο τις βάσεις ενός ανεξάρτητου Γαλλικού Πρακτορείου, το οποίο διαθέτει ένα διεθνές δίκτυο σε εμβρυακή μορφή. Πραγματοποιείται η ένωση των δημοσιογράφων της Αντίστασης με εκείνους της Ελεύθερης Γαλλίας.
Η ομάδα της Πλατείας του Χρηματιστηρίου πολύ γρήγορα θα μεγαλώσει. «Βάλαμε ένα ράντσο στο γραφείο μου, κοιμόμουν εκεί…», θα αφηγηθεί ο Ζιλ Μαρτινέ. Η ομάδα βάζει χέρι στα αποθέματα του Caneton, ενός εστιατορίου που βρίσκεται στην περιοχή και το προτιμούσαν οι γερμανοί αξιωματικοί. Στο μενού: τερίν, φουά γκρά και εκλεκτά κρασιά.
Δημοσιογράφοι διασχίζουν με ποδήλατα τα περίχωρα του Παρισιού για να συναντήσουν συμμαχικά στρατεύματα της 2ης τεθωρακισμένης μεραρχίας. Ένας απ’ αυτούς, ο Μπαζίλ Τεσλέν, θα είναι ο πρώτος που θα αναγγείλει, στις 25 Αυγούστου, την είσοδο στο Παρίσι του στρατηγού Λεκλέρκ… «Χτύπησαν όλες οι καμπάνες του Παρισιού, ήταν μια στιγμή έντονης συγκίνησης», θα αφηγηθεί ο Μαρτινέ.
«Όλα είχαν αποφασισθεί ένα μήνα νωρίτερα, η στρατηγική, η τακτική και κυρίως ο στόχος»: να αναδημιουργηθεί ένα μεγάλο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων ικανό να κάνει τη φωνή του να ακουστεί στις τέσσερις γωνιές του κόσμου, ο κληρονόμος του πρακτορείου Havas που είχε ιδρυθεί το 1835, θα αφηγηθεί αργότερα ο Τεσλέν.
Όμως το Havas ήταν μια ιδιωτική επιχείρηση, η οποία διέθετε ένα κλάδο ενημέρωσης και ένα κλάδο διαφήμισης. «Οι καπιταλιστές που το διαχειρίζονταν είχαν απαυδήσει βλέποντας ότι η ενημέρωση τούς έκανε να χάνουν μεγάλο μέρος των χρημάτων που έφερνε η διαφήμιση. Εξ ου και ο διαχωρισμός, το 1935, των δύο δραστηριοτήτων και η εκ των πραγμάτων ανάμιξη του κράτους, μέσω μιας επιδότησης, στον κλάδο της ενημέρωσης», είχε πει.
«Δεν θέλαμε ούτε το ένα ούτε το άλλο απ’ αυτά τα δύο μειονεκτήματα: αυτό της ιδιωτικής διαχείρισης, σίγουρα ιδιότροπης και υπερβολικά προσκολλημένης μόνο στο οικονομικό συμφέρον, αυτό της κρατικής ανάμιξης (…), που ενδιαφερόταν λιγότερο για το συμφέρον της Γαλλίας απ’ ό,τι για το συμφέρον του κυβερνώντος κόμματος», θα εξηγήσει στα απομνημονεύματά του ο Μπαζίλ Τεσλέν.
Το καταστατικό του AFP θα πάρει κάποιο χρόνο για να ωριμάσει στο μυαλό των ανθρώπων του και θα δημιουργηθεί με το νόμο της 10ης Ιανουαρίου 1957. Θα υιοθετηθεί ομόφωνα από τη Εθνοσυνέλευση, η οποία θα εγγυηθεί την ανεξαρτησία του πρακτορείου.
Το AFP, η έδρα του οποίου εξακολουθεί να βρίσκεται στην Πλατεία του Χρηματιστηρίου, την place de la Bourse, είναι σήμερα ένα από τα τρία μεγάλα παγκόσμια πρακτορεία ειδήσεων, μαζί με το Reuters και το Associated Press. Οι δημοσιογράφοι του είναι παρόντες σε περισσότερες από 150 χώρες.
ΓΑ
