Ινγκριντ Μπέργκμαν: Το κινηματογραφικό είδωλο, το Χόλιγουντ και ο Ροσελίνι

Η Ινγκριντ Μπέργκμαν δεν ήταν μόνο μία από τις κορυφαίες ηθοποιούς όλων των εποχών και ίσως η μοναδική σταρ που μπορούσε να μεταμορφωθεί σε οτιδήποτε, από ερωτική γυναίκα, σωστή φωτιά, μέχρι γλυκός άγγελος ή και ψυχρή γεροντοκόρη, αλλά και μία ανεξάρτητη, ελεύθερη χειραφετημένη γυναίκα, που το απέδειξε και στην πορεία της στον κινηματογράφο και κυρίως στη ζωή της.
Η θρυλική σταρ είχε δηλώσει με νόημα σε μία συνέντευξη, έχοντας μπει στην τελική ευθεία της ζωής της, ότι «αυτό που με ενδιαφέρει είναι να είμαι ελεύθερη». Το πάθος της για μια ελεύθερη ζωή, έφτασε στα άκρα, όταν εγκατέλειψε το Χόλιγουντ, ενώ ήταν στην καλλιτεχνική της ακμή, για να πάει στην Ιταλία, να δουλέψει και να ερωτευθεί με τον Ρομπέρτο Ροσελίνι, αδιαφορώντας για το σκάνδαλο. Οπως είχε εύστοχα πει «διέσχισα τη διαδρομή από αγία σε πόρνη και πίσω πάλι σε αγία, όλα μέσα σε μια ζωή. Μια κουβέντα που συνοψίζει τη πολυκύμαντη ζωή της και τον αντισυμβατικό χαρακτήρα της.
Στη Μέκκα και στην… «Καζαμπλάνκα»
Η Ινγκριντ Μπέργκμαν γεννήθηκε στη Στοκχόλμη στις 29 Αυγούστου του 1915, σπούδασε στη Βασιλική Δραματική Σχολή της Σουηδίας και από τα 19 της ξεκίνησε να παίζει στο θέατρο, ενώ γρήγορα μπήκε και στα κινηματογραφικά ευρωπαϊκά πλατό. Οι μοναδικές ερμηνευτικές της ικανότητες αναγνωρίστηκαν πολύ γρήγορα και την έφεραν στη Μέκκα του κινηματογράφου. Ο πρώτος που ανακάλυψε τον υποκριτικό της θησαυρό ήταν ο ιδιοφυής φημισμένος παραγωγός Ντέιβιντ Ο Σέλζνικ, ενώ μεγάλοι σκηνοθέτες, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τον Χίτσκοκ, θεωρούσαν ότι αποτελεί ιδανική πρωταγωνίστρια και εγγύηση επιτυχίας.
Το αστέρι της φώτισε όλο τον πλανήτη, πρωταγωνιστώντας σε θρυλικές ταινίες, μερικές απ’ τις οποίες είναι η ασύγκριτη «Καζαμπλάνκα», δίπλα στον Χάμφεϊ Μπόγκαρντ και σε σκηνοθεσία Μάικλ Κέρτιζ, το θρίλερ «Εφιάλτης» του Τζορτζ Κιουκορ, κερδίζοντας και το πρώτο Οσκαρ γυναικείου ρόλου, «Νύχτα Αγωνίας» και «Υπόθεση Νοτόριους» του Χίτσκοκ, ένας διπλός θρίαμβος, ειδικά για το δεύτερο φιλμ στο οποίο είναι πιο ερωτική από ποτέ και συνάμα κάνοντας τον Κάρι Γκραντ να φαίνεται λίγος μπροστά της. Φυσικά υπάρχουν και αξιόλογα φιλμ, όπως «Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα», «Ιωάννα της Λορένης», «Δρ. Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ» και άλλα πολλά έχοντας πάντα δίπλα της πρώτα ονόματα και κερδίζοντας, κατά κράτος, τις εντυπώσεις.
Κι όμως η περιζήτητη Σουηδέζα ηθοποιός θα εγκαταλείψει τη θριαμβευτική της πορεία, για να ταξιδέψει στην Ιταλία, που τότε έβγαινε από τα συντρίμμια του πολέμου, προκειμένου να γνωριστεί και να δουλέψει με τον Ρομπέρτο Ροσελίνι. Μια γενναία απόφαση, που κατεδείκνυε τον ανεξάρτητο και αντισυμβατικό χαρακτήρα της, καθώς καλό το Χόλιγουντ, αλλά για έναν πραγματικό καλλιτέχνη απαιτούνται ριψοκίνδυνα άλματα, η αναζήτηση ιδεών και έμπνευσης, αλλά και το πάθος.
Ο έρωτας με τον Ροσελίνι
Είχε προηγηθεί ένα γράμμα της προς τον Ιταλό δημιουργό το 1948, που του έλεγε ότι της άρεσαν πολύ οι ταινίες του «Ρώμη, Ανοχύρωτη Πόλη» και «Paisan» και τον ρωτούσε αν χρειαζόταν μια Σουηδέζα ηθοποιό, ενώ άφηνε και ένα ερωτικό υπονοούμενο λέγοντας ότι από ιταλικά ξέρει μόνο το «ti ammo».
Ο Ροσελίνι, μην μπορώντας να αντισταθεί στη γοητεία της, εγκαταλείπει την ερωμένη του και διάσημη ηθοποιό της εποχής Αννα Μανιάνι, φημισμένη για τον εκρηκτικό της ερμηνευτικό ταλέντο, γνωστή και ως «λύκαινα», και χωρίς να της πει τίποτα πήρε το αεροπλάνο για τη Νέα Υόρκη. Ο Ροσελίνι θα της προτείνει να παίξει στο περίφημο δράμα «Στρόμπολι», το οποίο θα γυριζόταν στο ηφαίστειο της Σικελίας. Η γνωριμία τους θα εξελιχθεί σε παθιασμένη ερωτική σχέση παρότι η Μπέργκμαν ήταν παντρεμένη και είχε μια κόρη. Ετσι, τον Μάρτιο του 1949 θα βρεθούν στο απομονωμένο νησί Στρόμπολι, κάτω από πρωτόγονες συνθήκες και ειδικά για μια σταρ του Χόλιγουντ. Μετά από λίγο, η Μπέργκμαν άρχισε να δυσανασχετεί με τον τρόπο ζωής και γυρισμάτων που έμοιαζαν περισσότερο με ντοκιμαντέρ, αλλά έκανε υπομονή. Ο Ροσελίνι θα την κανακέψει, θα καταλάβει τη διαφορά νοοτροπίας και θα φτάσει, αργότερα, στο σημείο να της αγοράσει μία Ferrari από τον οίκο Scaglietti, ειδικά σχεδιασμένη γι’ αυτήν.
Την ίδια εποχή, η αμερικανική κοινωνία ένιωθε να έχει προδοθεί από την εικόνα της γοητευτικής και αθώας Σουηδέζας, βγάζοντας χολή, και τα πράγματα έγιναν ακόμη αγριότερα όταν έγινε γνωστό ότι περιμένει το πρώτο της παιδί από τον Ροσελίνι -ένα από τα τρία που έκαναν μαζί. Τελικά, θα χωρίσει το 1950 και θα παντρευτεί τον Ροσελίνι στο Μεξικό. Μετά από επτά πανέμορφα χρόνια η σχέση τους θα φθαρεί και θα χωρίσουν.
Η επιστροφή της βασίλισσας
Η «ανεπιθύμητη» στις ΗΠΑ Ινγκριντ Μπέργκμαν θα επιστρέψει στο Χόλιγουντ, που πάνω απ’ όλα βάζει τα χρήματα και την επιτυχία, με τιμές βασίλισσας αλλά και με ένα Οσκαρ, για το κλασικό μελόδραμα «Αναστασία», του Ανατολ Λίτβακ. Με την ωριμότητα και το ταλέντο της επιστρέφει και ξαναμπαίνει στον θριαμβευτικό δρόμο της. Θα παίξει σε πολλές ακόμη γνωστές ταινίες, αλλά η προσωπικότητά της θα την φέρει κοντά στον συμπατριώτη της Ινγκμαρ Μπέργκμαν, με τον οποίο θα συνεργαστούν στη φημισμένη «Φθινοπωρινή Σονάτα».
Το 1982 θα πεθάνει στο Λονδίνο από καρκίνο του μαστού. Θα αφήσει πίσω της ένα ανεξάντλητο έργο, την ανεξίτηλη γοητεία της, τον ελεύθερο πνεύμα της και τέσσερα παιδιά που υπεραγαπούσε.
Χάρης Αναγνωστάκης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΕ-ΜΠΕ