«Είμαι ζωγράφος» δηλώνει ο Γιώργος Χατζημιχάλης και υπογραμμίζει πως «η ζωγραφική είναι εξαιρετικό μέσο που σου επιτρέπει να δείξεις πράγματα που δεν υπάρχουν πουθενά στον κόσμο.
Δεν έχω στυλ ζωγραφικό. Χρησιμοποιώ την ελευθερία της για να εξυπηρετήσω το θέμα και την ιδέα του έργου μου, παράλληλα με άλλα μέσα, φωτογραφία, video κ.ά. Τα έργα μου βασίζονται σε κείμενα, ομιλίες και κυρίως στη μνήμη. Στην εποχή μας η διάκριση εικαστικός και ζωγράφος είναι κωμωδία. Έτσι πιστεύω εγώ. Τι σημαίνει εικαστικός; κάποιος που έχει καταργήσει τη ζωγραφική, και υποστηρίζει πως η ζωγραφική δεν υπάρχει; Τι απέγινε δηλαδή ; την πάτησε το τρένο, που λέει και το τραγούδι ; Η αποκαλούμενη στις μέρες μας σύγχρονη τέχνη επαναλαμβάνει τη σπουδαία ιδέα της εννοιολογικής τέχνης του Marcel Dechamp , η οποία με τα χρόνια, στις «επόμενες γενιές» φθάρηκε, κατάντησε ακαδημαϊσμός. Βλέπαμε έργα στην Documenta, στην Bienale που παρόμοια τους είχαμε δει και τα προηγούμενα χρόνια».
Ο Γιώργος Χατζημιχάλης είναι ένας κορυφαίος καλλιτέχνης, που τάχθηκε από πολύ μικρός στην τέχνη, δημιούργησε πολύπλευρο έργο, έχει εκθέσει στην Documenta, στην Μπιενάλε Βενετίας, στο MoMA PS1 της Νέας Υόρκης κ.α. Το έργο του θα έχει την ευκαιρία να εξερευνήσει το κοινό από σήμερα 21/9 στη μεγάλη αναδρομική έκθεση «Γιώργος Χατζημιχάλης. Έργα από το 1966 έως το 2022», σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς.Γεγονός που έχει συμβεί στο Μουσείο Μπενάκη μόνο στην επετειακή έκθεση του 1821 , πριν δύο χρόνια.
Θα παρουσιαστεί σε δύο μέρη ( 21 Σεπτεμβρίου έως τις 5 Νοεμβρίου 2023) το πρώτο και από τις 23 Νοεμβρίου 2023 έως τις 14 Ιανουαρίου 2024 το δεύτερο. Στο ενδιάμεσο των δύο, ο χώρος της έκθεσης θα παραμείνει ανοιχτός ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους επισκέπτες να παρακολουθήσουν τη Μετάβαση και να ζήσουν από κοντά τα παρασκήνια του στησίματος μίας έκθεσης. Σε σχέση με την προηγούμενη αναδρομική του καλλιτέχνη στο ΕΜΣΤ, το 2001, που ξεκινούσε με έργα από το 1985, ο ίδιος διευκρινίζει ότι «ήταν μια έκθεση στα μέσα της δραστηριότητας ενός καλλιτέχνη (mid-career retrospective exhibition), σε αντίθεση με αυτήν στο Μπενάκη που ξεκινά από το 1966 έως σήμερα και παρουσιάζει κάποια έργα και ενότητες που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ.
Η ιδέα της αναδρομικής ήταν του ίδιου του καλλιτέχνη πριν μια δεκαετία και πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση του Μουσείου Μπενάκη με την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία 2020, σε επιμέλεια του ίδιου του καλλιτέχνη. Όταν την σχεδίαζε πριν χρόνια, η πρόταση του να παρουσιαστεί παράλληλα στο ΕΜΣΤ και στο Μπενάκη είχε απορριφθεί από το ΕΜΣΤ.
Και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διοργάνωση της έκθεσης «σε μια πολιτεία εχθρική στην τέχνη» όπως τόνισε ο Γιώργος Χατζημιχάλης στην ξενάγηση που έκανε στους δημοσιογράφους σήμερα, εξηγώντας και τον λόγο που ίδρυσε την ΑΜΚΕ 2020 με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα για την πραγματοποίηση της. Στην εταιρεία γράφτηκαν 120 μέλη, με συνδρομή 85 ευρώ τον χρόνο, «αν το υπολογίσετε είναι συνολικά όσο ένα ποτό σε μπαρ κάθε μήνα τον χρόνο» σχολίασε.
Ως αντίδωρο στην προσφορά τους έλαβαν έναν πήλινο κουμπαρά ζωγραφισμένο από τον ίδιο και ένα πολλαπλό έργο αριθμημένο και υπογεγραμμένο επίσης από τον ίδιο. Επιπρόσθετα από το 2016 ο Γιώργος Χατζημιχάλης εκδίδει το ηλεκτρονικό περιοδικό ΤΕΤΡΑΔΙΑ, με τέσσερις εκδόσεις το χρόνο, το οποίο ασχολείται με θέματα γύρω από την ιστορία της Τέχνης, της Λογοτεχνίας και του Θεάτρου. Τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ απευθύνονται αποκλειστικά στα μέλη και, αφού συμπληρωθούν τα τεύχη, θα συγκροτήσουν ένα βιβλίο εκτός εμπορίου. Κατά τη διάρκεια αυτών των έξι χρόνων, η εταιρεία 2020 συντήρησε παλιά έργα και οργάνωσε συγκεντρώσεις στο εργαστήριο του καλλιτέχνη.
Τα έργα και οι μεγάλες θεματικές ενότητες συστηματικής έρευνας του 69χρονου Γιώργου Χατζημιχάλη ξεκινούν από τα πρώτα του έργα, σε ηλικία 12 ετών, όταν στράφηκε συστηματικά στη ζωγραφική μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του, έμπορου μικρασιάτη, πρόσφυγα από το Αϊβαλί. Αναφέρεται συχνά στον πρώτο του δάσκαλο τον Ανδρέα Γεωργιάδη που ήταν γνωστός ως ο Κρης. Παραδόξως , χωρίς να τελειώσει το ελληνικό γυμνάσιο έζησε στο Λονδίνο ως φοιτητής από το 1971 έως το 1977 και παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής, αρχικά στο Hammersmith School of Art and Building, στη συνέχεια στο City and Guilds of London Art School, ενώ το 1975 αποφοίτησε από το προχωρημένο πρόγραμμα σπουδών St. Martin’s School of Art. Τα φοιτητικά του έργα, εποχή δικτατορίας στην Ελλάδα, είναι πολιτικά, επηρεασμένα από τους Νέους Έλληνες Ρεαλιστές, ιδίως του Κυριάκου Κατζουράκη, όπως και από προσωπικότητες που εκτίμησε βαθιά όπως ο Αρης Κωνσταντινίδης, η Ναταλία Μελά, κ.ά. Η πρώτη στροφή στην τέχνη του έγινε το 1975 -« από το τι συμβαίνει στην κοινωνία προσπάθησα να καταλάβω τι συμβαίνει στον εαυτό μου» σχολιάζει ο καλλιτέχνης και παρουσιάζει για πρώτη φορά έργα του από τα πρώτα χρόνια στο Λονδίνο.
Η περιήγηση στο εντυπωσιακό έργο του συνεχίζει χωρίς χρονολογική σειρά, με στόχο να παρουσιάσει διεξοδικά στον θεατή μια συγκροτημένη διαδρομή , που συνεχίζει να αναπτύξει την ενεργό δυναμική της παρόν.
Ανακαλεί τη συλλογική μνήμη μέσα από τις «Σφραγίδες» , με εκατοντάδες φωτογραφίες Μικρασιατών προσφύγων, ανέκδοτα χειρόγραφα του Στρατή Δούκα από το «Οδοιπορικό στο νομό Κοζάνης».Τη «Σύναξη Μαρωνείας» που είχε εκτεθεί στην αίθουσα εκθέσεων της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Μέγαρο Τόκου, Καβάλα), το οποίο αναφέρεται στην ομώνυμη ανασκαφή του αρχαιολόγου Χαράλαμπου Μπακιρτζή στη Μαρωνεία της Θράκης.
Το έργο «θερμοκρασία ανά ώρα το 1968 στην Αθήνα», που συνδέεται με το έργο « Μέρες και νύχτες στο Γιόρκ», μιας κλίμακας μέτρησης των ημερών που νοούνται μέσω της ζωής μας και του τρόπου που φτιάξαμε να τις μετράμε. Η ενότητα «Εμβλήματα» με αισθητική από τις πρωτοπορίες των αρχών του 20ου αιώνα, μιας εποχής που χάθηκε οριστικά, έως τους «Φάροι του Αιγαίου Πελάγους» αποκαλύπτουν πτυχές του πολυποίκιλου έργου του Γιώργου Χατζημιχάλη, διερευνώντας την έννοια της μνήμης, της σημασίας του αρχείου και της σχέσης μεταξύ παρελθόντος και της σύγχρονης εικαστικής πραγματικότητας.
Η έκθεση συνοδεύεται από παράλληλες εκδηλώσεις και από το ομώνυμο βιβλίο (εκδόσεις. ‘Αγρα), το οποίο σχεδίασε ο Γιώργος Χατζημιχάλης σε επιμέλεια Σταύρου Πετσόπουλου.
Nατάσσα Δομνάκη
