“Φρενάροντας” τον χρόνο: Οι συμβουλές των επιστημόνων για να μείνουμε νέοι

Όπως πολλά πράγματα στη ζωή, έτσι και η “νεότητα” -με όσα αυτή συνεπάγεται- είναι ζήτημα όχι μόνο βιολογικό, αλλά και εκπαίδευσης.
Πώς να σταματήσουμε τον χρόνο. Οι επιστήμονες έχουν κατά καιρούς αναφέρει απλούς τρόπους για να επιβραδύνουμε τη γήρανση.
Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, ένας άνθρωπος δεν γερνάει σταδιακά, η γήρανση γίνεται απότομα. Τρεις φορές κατά τη διάρκεια της ζωής ο ανθρώπινος οργανισμός προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και αυτό αντικατοπτρίζεται στην ποιοτική σύνθεση του αίματος. Οι πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα αναδεικνύουν ποιες διαδικασίες συνεχίζονται κανονικά και ποιες αργοσβήνουν. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να καθυστερήσουμε τη γήρανση.
Ηλικία γήρανσης
Για κάποια χρόνια, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ (ΗΠΑ) μελέτησαν δείγματα πλάσματος από το αίμα πάνω από 4.000 ατόμων ηλικίας από 18 έως 95 ετών. Αρχικά, τους ενδιέφερε το πρωτέωμα, το σύνολο των πρωτεϊνών που κωδικοποιείται και εκφράζεται από ένα γονιδίωμα. Από τη συμπύκνωσή τους μπορεί να κριθεί η κατάσταση της υγείας τους και η πορεία κάποιων λειτουργιών του οργανισμού.
Διαπιστώθηκε ότι, όταν ο άνθρωπος μεγαλώνει, συντελούνται σημαντικές αλλαγές στα επίπεδα 1.379 πρωτεϊνών. Η διαδικασία αυτή δεν γίνεται σταδιακά αλλά απότομα, σε τρία στάδια – στο 35ο, στο 61ο και στο 79ο έτος ζωής. Πιθανόν, κάθε φορά, ο οργανισμός ουσιαστικά αναδομείται.
«Οι πρωτεΐνες είναι σαν τους “δουλευταράδες” των κυττάρων του οργανισμού. Όταν γίνονται σημαντικές αλλαγές στα επίπεδά τους, γίνονται αλλαγές και σε μας. Μελετώντας χιλιάδες πρωτεΐνες στο πλάσμα, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα για το τι συμβαίνει σε ολόκληρο τον οργανισμό. […] Έτσι, η συμπύκνωση κάποιων πρωτεϊνών μπορεί να αναδεικνύει την κατάσταση της υγείας του ανθρώπου, για παράδειγμα, οι λιποπρωτεΐνες είναι υπεύθυνες για τη λειτουργία της καρδιάς» εξηγούν οι συγγραφείς της μελέτης σε συνέντευξη Τύπου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ.
Οι επιστήμονες τόνισαν ότι ακόμη και οι 373 βασικές πρωτεΐνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό της βιολογικής ηλικίας. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό γιατί τα επίπεδα αυτών των ουσιών πέφτουν ή αυξάνονται σε ένα συγκεκριμένο στάδιο. Οι συγγραφείς της μελέτης δεν διευκρινίζουν εάν υπάρχει η πιθανότητα να μετριαστούν κάπως τέτοια άλματα. Ωστόσο, οι μελέτες έχουν αποκαλύψει μια συσχέτιση μεταξύ του τρόπου ζωής και του επιπέδου γήρανσης του οργανισμού.
Η δίαιτα για μια μακρά και υγιή ζωή
Το 2017, οι Αμερικανοί και οι Ισπανοί επιστήμονες βρήκαν ότι η κετογονική δίαιτα, μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, επαρκή πρωτεΐνη και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου και αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες για μια μακρά και υγιή ζωή. Παρότι τα πειράματα γίνονταν σε ποντίκια, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Τα ηλικιωμένα τρωκτικά, τα οποία τρέφονταν σύμφωνα με αυτό το σύστημα, παρουσίαζαν εξαιρετική μνήμη, ήταν πιο έξυπνα και μπορούσαν να βγουν από τον λαβύρινθο πιο γρήγορα από τα νεαρά τρωκτικά που ακολουθούσαν τη συνηθισμένη διατροφή.
Πώς λειτουργεί η κετογονική δίαιτα; Συνήθως οι υδατάνθρακες στα τρόφιμα μετατρέπονται σε γλυκόζη, η οποία στη συνέχεια μεταφέρεται γύρω από το σώμα και είναι σημαντική για την τροφοδότηση του εγκεφάλου. Εάν όμως ο άνθρωπος καταναλώνει μικρή ποσότητα υδατανθράκων, το συκώτι μετατρέπει το λίπος σε λιπαρά οξέα και κετονοσώματα, με τα τελευταία να περνούν στον εγκέφαλο και να αντικαθιστούν τη γλυκόζη σε πηγή ενέργειας. Με το παραδοσιακό σύστημα διατροφής με πολλούς υδατάνθρακες, η γλυκόζη λειτουργεί ως πηγή ενέργειας. Στην κετογονική δίαιτα, με την υψηλή κατανάλωση λίπους και χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων, τα κετονοσώματα λειτουργούν ως πηγή ενέργειας. Οι μύες και τα κύτταρα του εγκεφάλου αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας τους και μπαίνουν σε κατάσταση «εξοικονόμησης ενέργειας». Όποτε οι μύες γίνονται πιο δυνατοί και ανθεκτικοί και τα κύτταρα του εγκεφάλου γερνάνε πιο αργά.
Ωστόσο, η κετογονική δίαιτα δεν είναι κατάλληλη για όλους. Δεν συνίσταται σε άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας, για παράδειγμα, σε ασθένειες με προβλήματα του θυρεοειδούς αδένα.
Τρία χρόνια αργότερα, με τη βοήθεια της μεθόδου της απεικόνισης του εγκεφάλου, οι βιολόγοι του Πανεπιστημίου του Στόνι Μπρουκ (ΗΠΑ) κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα σχετικά με τους ανθρώπους. Στη μελέτη συμμετείχαν περίπου 1.000 εθελοντές ηλικίας από 18 έως 88 ετών. Αποδείχθηκε ότι η γλυκόζη –που αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας σε παραδοσιακή διατροφή– με την πάροδο του χρόνου μειώνει τη σταθερότητα της σύνδεσης μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου, ενώ οι κετόνες, αντίθετα, την ενισχύουν.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες μπορεί να αντιστρέψει τις αλλαγές που σχετίζονται με την γήρανση του εγκεφάλου.
Τρώμε λιγότερο, δείχνουμε νεότεροι
Σύμφωνα με τους επιστήμονες του Ινστιτούτου Επιστημών και Τεχνολογίας Σκόλκοβο (Ρωσία) και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (ΗΠΑ), οποιαδήποτε μακροχρόνια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες επιβραδύνει τη γήρανση του οργανισμού.
Σε αυτά τα συμπεράσματα κατέληξαν οι επιστήμονες παρακολουθώντας εργαστηριακά ποντίκια. Σε τρωκτικά τα οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε μέρα έτρωγαν μια μικρή ποσότητα τροφής, οι διαδικασίες γήρανσης επιβραδύνθηκαν. Πρόκειται για τη δυναμική διεργασία της μεθυλίωσης του DNA, δηλαδή τις αλλαγές που δεν επηρεάζουν την αλληλουχία του γενετικού κώδικα, αλλά μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία γονιδίων. Αυτές οι διεργασίες εκδηλώνονται σε προχωρημένη ηλικία και υποδεικνύουν τη φθορά του οργανισμού.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πειραμάτων, σε ποντίκια που έτρωγαν μικρή ποσότητα τροφής, οι ομάδες μεθυλίου του DNA συσσωρεύονταν πιο αργά ενώ σε εκείνα που για λίγες μέρες ακολουθούσαν παρόμοιο σύστημα διατροφής και στη συνέχεια επέστρεφαν στη συνηθισμένη διατροφή, οι αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση επιταχύνθηκαν.
Ωστόσο, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία (Γερμανία), το αντιγηραντικό αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από τη μείωση της κατανάλωσης θερμίδων, αλλά από τη μείωση της κατανάλωσης των πρωτεϊνών και ορισμένων αμινοξέων.
Αυτοέλεγχος και απουσία στρες
Επιστήμονες από τις ΗΠΑ, την Ολλανδία και τη Νέα Ζηλανδία θεωρούν ότι οι άνθρωποι που ελέγχουν τον εαυτό τους, γερνούν πιο αργά και ζουν περισσότερο. Για κάποια χρόνια, οι ερευνητές παρακολούθησαν μια ομάδα εθελοντών που γεννήθηκαν στη Νέα Ζηλανδία το 1972 και το 1973. Οι συμμετέχοντες του πειράματος μία φορά κάθε δύο ή τρία χρόνια περνούσαν από συνεντεύξεις και πλήρεις εξετάσεις σχετικά με την κατάσταση της υγείας, της λειτουργίας του εγκεφάλου και την ψυχολογία τους. Οι επιστήμονες συζητούσαν με τους γονείς τους, τους δασκάλους και τους φίλους τους.
Η ανάλυση των στοιχείων έχει δείξει ότι οι εγκρατείς, οι συνεσταλμένοι και οι αποφασισμένοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες, αρρωσταίνουν σπανιότερα και δείχνουν νεότεροι από τους συνομηλίκους τους.
Επιπλέον, το σώμα και ο εγκέφαλος των εθελοντών με υψηλό επίπεδο αυτοελέγχου είναι βιολογικά νεότεροι. Μάλιστα, σύμφωνα με τους μελετητές, η ικανότητα κάποιου να ελέγχει τα συναισθήματά του δεν είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό. Μπορεί να αναπτυχθεί με την πρακτική της γνωστικής θεραπείας συμπεριφοράς ή προγραμμάτων συναισθηματικής ρύθμισης. Δηλαδή, οι άνθρωποι που μαθαίνουν να προγραμματίζουν καλύτερα το μέλλον τους και να το αντιμετωπίζουν με λιγότερο άγχος γερνούν πιο αργά.
Νιώθεις νέος, δείχνεις νέος
Σύμφωνα με Βρετανούς ερευνητές, οι άνθρωποι οι οποίοι αισθάνονται νεότεροι από την πραγματική τους ηλικία δείχνουν νεότεροι για μεγάλο διάστημα. Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα αποτελέσματα 19 μελετών. Αποδείχθηκε ότι εκείνοι που είναι νέοι στην ψυχή αντιμετωπίζουν χαμηλότερο κίνδυνο να έχουν κατάθλιψη, άνοια και προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την ηλικία.
Επιπλέον, κατά κανόνα, με τον τρόπο αυτό επιβραδύνονται οι διαδικασίες της γήρανσης του εγκεφάλου. Το γεγονός διαπίστωσαν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σεούλ (Νότια Κορέα), μετά τη μελέτη και τη σύγκριση των δεδομένων των αποτελεσμάτων της μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου 68 υγιών ανθρώπων ηλικίας από 59 έως 84 ετών. Οι εθελοντές απάντησαν επιπλέον σε ερωτήσεις σχετικά με τον εαυτό τους, αν αισθάνονται μεγαλύτεροι ή νεότεροι από την ηλικία τους και αξιολόγησαν τη γενική κατάσταση της υγείας τους. Όλοι οι συμμετέχοντες πέρασαν τεστ για γνωστικές ικανότητες.
Αποδείχθηκε ότι οι άνθρωποι των οποίων η ψυχολογική ηλικία είναι μικρότερη από τη βιολογική, τα καταφέρνουν καλύτερα σε θέματα μνήμης, παραπονιούνται πιο σπάνια για κατάθλιψη και γενικά θεωρούν τον εαυτό τους πιο υγιή. Τα αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας έδειξαν ότι στις βασικές περιοχές του εγκεφάλου τους υπάρχουν μεγαλύτερες μάζες από φαιά ουσία. Αυτό σημαίνει ότι εκείνοι που δεν νιώθουν μεγάλοι έχουν και πιο «νέο» εγκέφαλο. Οι γνωστικές λειτουργίες, όμως, εκείνων που συμπεριλαμβάνουν τον εαυτό τους στους ηλικιωμένους, βρίσκονται σε πιο χαμηλότερο επίπεδο, γεγονός που επηρεάζει και τη δομή του εγκεφάλου.
Πηγή sputniknews.gr