“Βρίσκομαι στην Ελλάδα λίγους μήνες ως Πρέσβειρα της Νορβηγίας και ακούω διάφορα.
Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι οι Οργανισμοί της κοινωνίας των Πολιτών αγωνίζονται σθεναρά για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες.
Αλλά συχνά ακούω επίσης ότι οι πολίτες δεν ασχολούνται ιδιαίτερα, δεν συμμετέχουν γιατί δεν εμπιστεύονται αυτούς τους Οργανισμούς.
Πραγματικά βλέποντας την παγκόσμια έρευνα για αξίες, λιγότερο από το 50% των Ελλήνων ερωτηθέντων έδωσαν θετική απάντηση, στην ερώτηση αν εμπιστεύονται τις ΜΚΟ ή κάποιo φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Τα νούμερα στη Νορβηγία είναι ακριβώς αντίθετα!
Ενας στους δύο Νορβηγούς ξέρει ότι η δωρεά του θα φθάσει στο σκοπό της μέσω ενός εθελοντικού Οργανισμού ή κάποιου άλλου κοινωνικού Οργανισμού (Volunteer Barometer 2022).Και αυτό ισχύει γενικότερα σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες.”
Από αριστερά προς τα δεξιά: Jennifer Clarke – Διευθύντρια Προγραμμάτων και Δωρεών Ιδρύματος Μποδοσάκη & Διευθύντρια Προγράμματος Active citizens fund, Aage Borchgrevink – Senior Adviser, Norwegian Helsinki Committee, Νίκος Βέττας – Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, Καθηγητής Οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθηνά Δεσύπρη – Πρόεδρος Ιδρύματος Μποδοσάκη, Lajla Brandt Jakhelln – Πρέσβης Νορβηγίας, Svetoslav Danchev – Επικεφαλής Ερευνητικής Ομάδας ΙΟΒΕ.
Τα παραπάνω είναι ένα απόσπασμα της Πρέσβειρας της Νορβηγίας στην Ελλάδα κας Lajla Brandt Jakhelln κατά την ομιλία της. στην πρώτη επιστημονική έρευνα που διεξήχθη στην Ελλάδα για τη μέτρηση και ανάδειξη της οικονομικής διάστασης της προσφοράς των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) για το Ίδρυμα Μποδοσάκη, στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund.
Τα ευρήματα
Οι δραστηριότητες των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟκοιΠ) υποστηρίζουν, άμεσα ή έμμεσα, την παραγωγή του 1,6% του ΑΕΠ της χώρας και την απασχόληση του 1,9% των εργαζομένων στην Ελλάδα. Σε απόλυτους όρους, η συνεισφορά στο ΑΕΠ των ΟΚοιΠ για το 2021 υπολογίζεται σε €3,0 δισ., στηρίζοντας 88,4 χιλ. θέσεις εργασίας. Σε αυτά τα μεγέθη δεν περιλαμβάνεται η οικονομική αξία του εθελοντισμού, η οποία ανήλθε στα €357 εκατ. το 2021, το οποίο αντιστοιχεί σε περίπου το 0,2% του ΑΕΠ της χώρας.
Επιπροσθέτως, οι δραστηριότητες των οργανώσεων οδηγούν σε ενίσχυση των εσόδων του Δημοσίου, λόγω της τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα, με ετήσια ποσά σταθερά υψηλότερα του €1 δισ., που αντιστοιχούν στο 1,9% έως 2,1% των ετήσιων εσόδων του Δημοσίου στην τριετία 2019-2021. Στην υποθετική περίπτωση που οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα θα έπρεπε να παρέχονται από το κράτος, το κόστος τους για το 2021 εκτιμάται από €2,1 έως €3,2 δισ.
Το μέγεθος της δραστηριότητας των ΟΚοιΠ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποδοχή και τη στήριξη που λαμβάνουν από τους πολίτες της χώρας. Το 45,5% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι σε διάστημα ενός έτους (Μάιος 2021-Μάιος 2022) ενίσχυσε οικονομικά κάποιον οργανισμό, με το 69,4% να το έχει κάνει εκτάκτως και μόνο το 22% με τακτικό τρόπο.
Η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στις κατατάξεις εμπιστοσύνης σε φιλανθρωπικές οργανώσεις
Η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στις κατατάξεις με βάση τη συνεισφορά των πολιτών και την εμπιστοσύνη τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ειδικότερα, βρίσκεται στην προτελευταία, 125η, θέση με βάση τον παγκόσμιο δείκτη προσφοράς CAF World Giving Index για τη δεκαετία 2009-2019 και στην 34η θέση ανάμεσα σε 50 χώρες στην έρευνα World Value Survey, με βάση το ποσοστό πολιτών που έχουν κάνει δωρεά σε Οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών ή πολιτική καμπάνια. Αντίστοιχα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 37η θέση ανάμεσα σε 54 χώρες με βάση το ποσοστό ατόμων που δήλωσαν ότι εμπιστεύονται τις φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Η πηγή χρηματοδότησης
Βασική πηγή χρηματοδότησης για τις ΟκοιΠ στην Ελλάδα φαίνεται πως είναι οι κρατικές επιχορηγήσεις και τα διεθνή προγράμματα (69,5% στο δείγμα της έρευνας).
Αξιοσημείωτο παραμένει και το ποσοστό των εσόδων από επιχειρήσεις και κοινωφελή ιδρύματα (15,1%). μ
Ενα (5,5%) των εσόδων προέρχεται από μέλη και υποστηρικτές, ενώ η εμπορική δραστηριότητα έχει σχετικά περιορισμένη σημασία για τις οργανώσεις στην Ελλάδα (2,8%), ίσως και λόγω περιορισμών στο εγχώριο νομοθετικό πλαίσιο.
Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Αθηνών και προλόγισε η Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Μποδοσάκη, κα Αθηνά Δεσύπρη και η Πρέσβης της Νορβηγίας, κα Lajla Brandt Jakhelln. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, Καθηγητής Οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο κ. Svetoslav Danchev, Επικεφαλής Ερευνητικής ομάδας ΙΟΒΕ. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές ευρωπαϊκών χωρών και παραδείγματα για μια δυναμική Κοινωνία των Πολιτών από τη Γενική Γραμματέα του European Civic Forum, Alexandrina Najmowicz και τον Aage Borchgrevink, Senior Adviser στο Norwegian Helsinki Committee.
Το έργο «Έρευνα για τη συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στην ελληνική οικονομία» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund στην Ελλάδα, με φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Μποδοσάκη και υπεργολάβο το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE).
Οι προκλήσεις – Γραφειοκρατία
Στις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι οργανώσεις, ως σημαντικότερες αναδεικνύονται αυτές που σχετίζονται με το κράτος. Ειδικότερα το (95,5%) των οργανώσεων του δείγματος που συμμετείχε ανέφερε τη γραφειοκρατία και άλλες δυσκολίες στη συνεργασία με το κράτος ως αρκετά σημαντικό ή πολύ σημαντικό ζήτημα που δυσκολεύει τη λειτουργία τους. Πολύ υψηλό ποσοστό απαντήσεων ως αρκετά ή πολύ σημαντικό εμπόδιο συγκέντρωσε και το ζήτημα της ανεπαρκούς διαβούλευσης με το κράτος (91,3%). Ακολουθούν βάσει των απαντήσεων ζητήματα ασάφειας και ελλείψεων στο νομικό πλαίσιο. Το νομικό πλαίσιο για τον εθελοντισμό, έλλειψη ενιαίου μητρώου και περιορισμοί εξασφάλισης εσόδων από εμπορικές δραστηριότητες.
Το πρόγραμμα Active Citizens Fund
Το πρόγραμμα Active Citizens Fund, ύψους €13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active Citizens Fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.
