Η κλιμάκωση του φαινομένου της φτώχειας και του αποκλεισμού και η διεύρυνση των ανισοτήτων εις βάρους των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα μας είναι το βασικό συμπέρασμα του 13ου Δελτίου Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, που δημοσιεύει σήμερα η ΕΣΑμεΑ.
Παρά τη σταδιακή βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών δεικτών από το 2016, και τη σχετική αποκλιμάκωση του φαινομένου της φτώχειας και του αποκλεισμού στον γενικό πληθυσμό της χώρας, στον πληθυσμό των ατόμων με αναπηρία καταγράφεται δυστυχώς αντίστροφη εξέλιξη, δηλαδή κλιμάκωση του φαινομένου της φτώχειας και του αποκλεισμού και διεύρυνση των ανισοτήτων εις βάρους τους. Όπως επιβεβαιώνεται και στο παρόν δελτίο του Παρατηρητηρίου, η φτώχεια και η αναπηρία παραμένουν στη χώρα μας ζεύγος αχώριστο.
Η έκταση του φαινομένου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στα άτομα με σοβαρή αναπηρία 16-64 ετών είναι δραματική, με τους μισούς πολίτες αυτής της κατηγορίας να βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ταυτόχρονα σημαντικό τμήμα του παραγωγικού πληθυσμού με αναπηρία βρίσκεται εντελώς αποκλεισμένο από την πρωταρχική πηγή εισοδήματος, δηλαδή την εργασία, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν μετέχει καν στο εργατικό δυναμικό της χώρας, καθώς μεταξύ άλλων σοβαρών εμποδίων, η λήψη των αναπηρικών επιδομάτων δεν έχει αποσυνδεθεί από την δυνατότητα για εργασία.
Πολύ αρνητική εξέλιξη είναι όμως και η αυξητική τάση στο ποσοστό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία και ηλικία από 65 ετών και άνω που βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας ή/και του αποκλεισμού και που αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές στερήσεις. Μάλιστα, το 2022 το ποσοστό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία 65 ετών και άνω σε κίνδυνο φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό ανήλθε σε 27,4% από 22,7% το 2020. Παρά το γεγονός ότι ειδικά τα πρώτα χρόνια της κρίσης οι ηλικίες αυτές έδειξαν μεγαλύτερα αντοχή στην φτωχοποίηση, λόγω της προστασίας των συντάξεων, οι συνεχείς περικοπές στις συντάξεις, αλλά και η κάθετη πτώση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών, είναι μεταξύ των αιτιών που θέτουν πλέον και τους ηλικιωμένους με αναπηρία στα στρώματα που αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο εξαθλίωσης.
Παρότι λοιπόν πρόσφατα, υπήρξε μια πολύ σημαντική νίκη για το αναπηρικό κίνημα, δηλαδή η αύξηση των αναπηρικών επιδομάτων, που ήταν πάγιο αίτημα της ΕΣΑμεΑ και το έθετε με όλους τους τρόπους εδώ και χρόνια, το εν λόγω μέτρο δεν είναι αρκετό για να αντισταθμίσει το χάσμα του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών με αναπηρία.
Συνεπώς, απαιτείται ένα γενναίο πρόγραμμα υποστήριξης του εισοδήματος και της κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία, με άμεση προτεραιότητα στην αποσύνδεση των αναπηρικών επιδομάτων από το δικαίωμα στην απασχόληση, και στην ενίσχυση των προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και ένταξης στην εργασία. Παράλληλα, είναι απολύτως αναγκαία η λήψη θεσμικών μέτρων με στόχο την αύξηση των αναπηρικών συντάξεων, αλλά και τη δικαιότερη φορολογική αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία, λαμβάνοντας υπόψη το πρόσθετο κόστος που αντιμετωπίζουν για την διαβίωση τους. Τέλος, απαιτείται η μη περικοπή της σύνταξης σε περίπτωση απασχόλησης συνταξιούχων λόγω αναπηρίας, οι οποίοι είναι μετέωροι, διότι δεν υπάγονται ούτε στον ν.612/1977, που δεν γίνεται καμία περικοπή σύνταξης σε περίπτωση εργασίας, αλλά ούτε στο άρθρο 27 του ν. 4670/2020, σύμφωνα με το οποίο καταβάλλονται μειωμένες οι συντάξεις σε ποσοστό 30% των συνταξιούχων που αναλαμβάνουν εργασία, καθώς οι συντάξεις αναπηρίας είναι πάρα πολύ χαμηλές και οι συνταξιούχοι με αναπηρία βιώνουν φτώχεια και εξαθλίωση.
Πηγή των δεδομένων είναι η δειγματοληπτική Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC -Statistics on Income and Living Conditions) της Eurostat, που διενεργείται στην Ελλάδα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος και τον κοινωνικό αποκλεισμό σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο δείκτης κινδύνου φτώχειας (Poverty Risk), μετράει τη σχετική εισοδηματική φτώχεια του πληθυσμού αναφορικά με ένα κυμαινόμενο κατώφλι φτώχειας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο δείκτης κινδύνου φτώχειας, έχοντας ως κατώφλι το διάμεσο ισοδύναμο εισόδημα, επηρεάζεται δραστικά από τη συνολική κατανομή του εισοδήματος του πληθυσμού, καθώς μεταβάλλεται σε συνάρτηση με τη γενική εισοδηματική μεταβολή.
Στην Ελλάδα, η συνολική φτωχοποίηση του πληθυσμού είχε σαν αποτέλεσμα την προς τα κάτω συμπίεση της γραμμής της φτώχειας. Ειδικότερα, το κατώφλι της φτώχειας ορίζεται σήμερα στα 5.712 ευρώ ανά άτομο ενώ το 2008 ήταν 6.480 ευρώ. Αυτή η μεταβολή συνεπάγεται ότι τμήματα του πληθυσμού με ένα δεδομένο σταθερό ετήσιο εισόδημα, για παράδειγμα της τάξεως των 6.000 ευρώ, ενώ το 2008 εντάσσονταν στην κατηγορία των φτωχών, το 2022 δεν εξακολουθούν να κατατάσσονται κάτω από το όριο της φτώχειας (έτος αναφοράς εισοδήματος 2021).
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΤΕΡΗΣΕΩΝ
Στερήσεις σε επίπεδο νοικοκυριού
- Δυσκολίες ανταπόκρισης στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών όπως ενοίκιο
ή δόση δανείου της κύριας κατοικίας, λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος,
νερού, αερίου κλπ., δόσεις πιστωτικών καρτών ή δόσεις δανείου για
οικοσκευή, διακοπές κ.ά., ή αγορές με δόσεις - Οικονομική αδυναμία για πληρωμή μιας εβδομάδας διακοπών
? Οικονομική αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη
ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας
? Οικονομική αδυναμία για αντιμετώπιση έκτακτων, αλλά αναγκαίων
δαπανών
? Οικονομική αδυναμία να διαθέτουν ΙΧ επιβατηγό αυτοκίνητο
? Οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι
? Οικονομική αδυναμία για αντικατάσταση επίπλων όταν αυτά φθείρονται ή καταστρέφονται
Στερήσεις σε επίπεδο μέλους του νοικοκυριού
? Οικονομική αδυναμία να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο
? Οικονομική αδυναμία για αντικατάσταση των φθαρμένων ρούχων με
καινούργια
? Οικονομική αδυναμία να έχει δύο ζευγάρια υποδήματα
? Οικονομική αδυναμία να ξοδεύει χρήματα, σχεδόν κάθε εβδομάδα, για τον εαυτό του
? Οικονομική αδυναμία για συνάντηση με φίλους/συγγενείς για έναν
καφέ/ποτό/γεύμα στο σπίτι τουλάχιστον μια φορά το μήνα
? Οικονομική αδυναμία για συμμετοχή τακτικά σε δραστηριότητες αναψυχής με πληρωμή αντιτίμου και
Το 50,7% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία 16-64 ετών βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού
