Πολλά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ έχουν ήδη υλοποιήσει τις νουθεσίες Τραμπ για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Ωστόσο, όλοι οι νατοϊκοί εταίροι μαζί δαπανούν λιγότερα από τις ΗΠΑ
Ήδη κατά την πρώτη θητεία του στον Λευκό Οίκο (την περίοδο 2017-2021) ο Ντόναλντ Τραμπ διαμαρτυρόταν για την απροθυμία των νατοϊκών εταίρων να «επενδύσουν» στην άμυνά τους, όπως έλεγε. Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 χτύπησε ακόμα πιο δυνατά το «καμπανάκι» για τους Ευρωπαίους.
Στον τελευταίο προεκλογικό αγώνα ο Τραμπ απειλούσε ανοιχτά τους νατοϊκούς εταίρους ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να τους παρέχουν αμυντική προστασία ακόμα και σε περίπτωση που, υπό άλλες συνθήκες, θα συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για ενεργοποίηση της ρήτρας περί αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σύμφωνα με το άρθρο 5 του Καταστατικού της Ατλαντικής Συμμαχίας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά έλεγε πως θα ενθαρρύνει κιόλας τη Ρωσία να κάνει ό,τι νομίζει με τις χώρες εκείνες που δεν εκπληρώνουν τον συμπεφωνημένο στόχο να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες σε ποσοστό 2%. Πόσο δικαιολογημένη είναι όμως η κριτική του Τραμπ;
Ποιες χώρες εκπληρώνουν τον στόχο;
Εκτός από τις ΗΠΑ, το 2014 μόνο δύο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ εκπλήρωναν τον στόχο του 2%: Η Μεγάλη Βρετανία και η Ελλάδα. Οι υπόλοιπες χώρες άρχισαν βαθμιαία να αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες από τον Μάρτιο του 2014, όταν η Ρωσία προχωρούσε στην προσάρτηση της Κριμαίας, η οποία με όρους διεθνούς δικαίου ανήκει στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα φιλορώσοι αυτονομιστές πυροδοτούσαν εξέγερση σε εδάφη της ανατολικής Ουκρανίας.
Έτσι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΝΑΤΟ, 24 από τα συνολικά 32 κράτη-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας είχαν εκπληρώσει τον στόχο του 2% μέχρι το 2024. Η μοναδική χώρα που δεν σημείωσε καμία αύξηση σε σχέση με το ΑΕΠ της ήταν η Κροατία.
Είναι ενδεικτικό ότι τη μεγαλύτερη αύξηση αμυντικών δαπανών καταγράφουν χώρες που έχουν κοινά σύνορα με τη Ρωσία. Όσες βρίσκονται μακριά δεν εκπληρώνουν τον στόχο. Σε κάθε περίπτωση, τα τελευταία 10 χρόνια σχεδόν όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες.
Πόσο σημαντικό είναι το κριτήριο του ΑΕΠ;
Στο μεταξύ όλα τα κράτη-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας υιοθετούν τον στόχο του 2%. Όμως, ο Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζει ότι ο συγκεκριμένος στόχος είναι απλώς το «μίνιμουμ». Στην πραγματικότητα αυτό που λέει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είναι ότι οι νατοϊκοί εταίροι θα πρέπει να καλύψουν το «χαμένο έδαφος» των τελευταίων δεκαετιών.
Το κριτήριο του ποσοστού επί του ΑΕΠ είναι ασφαλώς σημαντικό κριτήριο, γιατί δείχνει πόσο υψηλά ιεραρχεί η κάθε χώρα την ανάγκη της για αμυντική θωράκιση, σε σχέση με πιθανές άλλες προτεραιότητες. Ωστόσο, οι αμυντικές δαπάνες ως απόλυτο μέγεθος μπορεί να αποτελούν ακόμα πιο εύγλωττο κριτήριο για τα επίπεδα αμυντικής ικανότητας σε κάθε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ.
Αν δούμε αναλυτικά την αύξηση των αμυντικών δαπανών ανά χώρα από το 2014 μέχρι σήμερα, θα διαπιστώσουμε ότι τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση καταγράφουν η Λιθουανία (76,5%) και η Λετονία (75,9%), ενώ ακολουθούν η Ουγγαρία (69,2%) και η Πολωνία (68,1%).
Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ καταγράφουν τη μικρότερη αύξηση. Παρά ταύτα, δαπανούν φέτος 95 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερο για την άμυνα σε σχέση με το 2014. Με άλλα λόγια, σε απόλυτα μεγέθη, η αύξηση των αμυντικών δαπανών στις ΗΠΑ σχεδόν ισοδυναμεί με την αύξηση που καταγράφουν μαζί πέντε από τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ: Η Γερμανία, η Πολωνία, η Τουρκία, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία.
Ποιος «σηκώνει» το μεγαλύτερο βάρος;
Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος επωμίζεται τα μεγαλύτερα οικονομικά βάρη στην Ατλαντική Συμμαχία. Ακόμη και σήμερα, οι ΗΠΑ δαπανούν υπερδιπλάσιο ποσό για τις ένοπλες δυνάμεις από όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη μαζί. Ο δεύτερος σε μέγεθος αμυντικός προϋπολογισμός εντός του ΝΑΤΟ είναι εκείνος της Γερμανίας, ο οποίος όμως δεν υπερβαίνει ούτε το 1/10 του αντίστοιχου αμερικανικού.
Και αυτό, παρότι το αμερικανικό ΑΕΠ είναι «μόνο» έξι φορές μεγαλύτερο από εκείνο της Γερμανίας. Και ένα ακόμα μέτρο σύγκρισης: Ο πληθυσμός των ΗΠΑ δεν είναι παρά «μόνο» τέσσερις φορές μεγαλύτερος από εκείνον της Γερμανίας.
Πηγή dw.com
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
