– Το έτος 2023 ήταν αυτό με τη μεγαλύτερη ξηρασία των ποταμών παγκοσμίως που παρατηρήθηκε εδώ και 33 χρόνια.

– Το 2023 σημειώθηκε η μεγαλύτερη απώλεια μάζας των παγετώνων (600 γιγατόνους ύδατος) εδώ και 50 χρόνια. Το 2023 ήταν η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που όλες οι περιοχές του κόσμου με παγετώνες ανέφεραν απώλειες πάγων.

– O υδρολογικός κύκλος έγινε πιο ασταθής λόγω της κλιματικής αλλαγής.

– Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης πρέπει να αντιμετωπίζουν και τoυς κινδύνους που συνδέονται με το νερό.

– Χρειάζεται καλύτερη παρακολούθηση και διαμοιρασμός των δεδομένων σχετικά με τα αποθέματα του νερού.

Η έκθεση επισημαίνει ότι κατά τα τελευταία πέντε συνεχή χρόνια παρατηρήθηκαν εκτεταμένες -κάτω του κανονικού- ροές ποταμών, όπως και χαμηλές ροές από τις δεξαμενές νερού, περιορίζοντας τις ποσότητες που είναι διαθέσιμες για τις κοινότητες, τη γεωργία και τα οικοσυστήματα και εντείνοντας περαιτέρω τα παγκόσμια αποθέματα νερού.

Το 2023 υπήρξε το θερμότερο έτος στην ιστορία με παρατεταμένες ξηρασίες, αλλά και με σημαντικό αριθμό από πλημμύρες. Όπως τόνισε η γγ του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, Celeste Saulo, «το νερό είναι το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο της κλιματικής αλλαγής. Στην πραγματικότητα, οι όλο και πιο ακραίας έντασης βροχοπτώσεις, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι διάχυτες συνθήκες ξηρασίας είναι τα σήματα κινδύνου. Ο πάγος και οι παγετώνες που λειώνουν θέτουν σε κίνδυνο τη μακροχρόνια ασφάλεια νερού για πολλά εκατομμύρια ανθρώπων. Κι όμως, δεν παίρνουμε τα αναγκαία επείγοντα μέτρα».

«Ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων θερμοκρασιών, ο υδρολογικός κύκλος επιταχύνθηκε και έγινε επίσης πιο ασταθής και απρόβλεπτος. Αντιμετωπίζουμε όλο και σοβαρότερα προβλήματα είτε με πάρα πολύ είτε με πολύ λίγο νερό. Μία θερμότερη ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερη υγρασία που οδηγεί σε βαριά βροχόπτωση. Η ταχύτερη εξάτμιση και η ξήρανση των εδαφών επιδεινώνει τις ξηρασίες», πρόσθεσε η κ. Saulo, η οποία σημείωσε ότι προς το παρόν ξέρουμε πολύ λίγα για την πραγματική κατάσταση των αποθεμάτων γλυκού νερού και χρειάζεται περισσότερη παρακολούθηση και ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ χωρών.

Αυτήν τη στιγμή, 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν ανεπαρκή πρόσβαση στο νερό τουλάχιστον έναν μήνα τον χρόνο, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σε περισσότερο από πέντε δισεκατομμύρια έως το 2050.

Παράλληλα, έχουμε μετεωρολογικές και υδρολογικές ακρότητες. Το έτος 2023 ήταν το θερμότερο στην ιστορία με τη μετάβαση από το φαινόμενο La Niña στο El Niño και τη θετική φάση του Διπόλου του Ινδικού Ωκεανού (IOD) να συγκλίνουν με την κλιματική αλλαγή προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα.

Όσον αφορά τα ανθρώπινα θύματα, η Αφρική ήταν η χειρότερη περίπτωση. Στη Λιβύη μία μεγάλη πλημμύρα τον Σεπτέμβρη του 2023 προκάλεσε την κατάρρευση δύο φραγμάτων, στοίχισε τη ζωή σε 11.000 ανθρώπους και επηρέασε το 22% του πληθυσμού. Μεγάλες πλημμύρες έπληξαν, επίσης, το Κέρας της Αφρικής, τη Λαοκρατική Δημοκρατία του Κογκό, τη Ρουάντα, τη Μοζαμβίκη και το Μαλάουι.

Έντονες ξηρασίες επηρέασαν τις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, την Κεντρική Αμερική και σειρά χωρών της νότιας Αμερικής, με αποτέλεσμα απώλεια του 3% του ΑΕΠ στην Αργεντινή και τη χαμηλότερη στάθμη νερού που έχει παρατηρηθεί ποτέ στον Αμαζόνιο και τη λίμνη Τιτικάκα.

Σε περισσότερες από τις μισές εκβολές ποταμών παρατηρήθηκε κάτω του κανονικού ροή υδάτων πέρυσι, όπως και τα δύο προηγούμενα χρόνια. Σε άλλες περιοχές, όμως, παρατηρήθηκαν πολύ υψηλότερες του συνήθους ροές και πλημμύρες. Η γενική εικόνα είναι μία εικόνα αυξανόμενης αστάθειας και ακρότητας.

Πολύ ανησυχητικά είναι και τα συμπεράσματα μίας άλλης έκθεσης, σύμφωνα με την οποία περισσότερη από τη μισή παγκόσμια παραγωγή τροφίμων θα βρίσκεται σε κίνδυνο τα επόμενα 25 χρόνια λόγω μίας ταχέως επιταχυνόμενης κρίσης νερού στον πλανήτη, εκτός αν αναληφθεί επείγουσα δράση για τη διατήρηση των υδάτινων πόρων και τη διακοπή της καταστροφής των οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται το γλυκό νερό που διαθέτουμε. Η έκθεση συντάχθηκε από την Παγκόσμια Επιτροπή για την Οικονομία του Νερού (Global Commission on the Economics of Water).

Μέχρι τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας η ζήτηση νερού θα ξεπεράσει την προσφορά κατά 40%, όπως υπογραμμίζει η έκθεση, η οποία σημειώνει ότι οι κυβερνήσεις και οι ειδικοί έχουν υποτιμήσει πάρα πολύ πόσο νερό χρειάζονται οι άνθρωποι.

Όπως και με πολλά άλλα φαινόμενα, εξάλλου, η κρίση του νερού είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί σε εθνικό επίπεδο, ακόμα και πολύ μεγάλων χωρών. Για παράδειγμα, οι υδάτινοι πόροι της Κίνας προέρχονται από υγρασία που μεταφέρεται από τη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία μέσω της ατμόσφαιρας και εξαρτάται από το πόσο καλά συντηρούνται εκεί τα δάση. Το ίδιο συμβαίνει με τους υδάτινους πόρους της Αργεντικής που έρχονται με τις αέριες μάζες από τη Βραζιλία.

Και αυτό το ζήτημα, όπως και πολλά άλλα, απαιτεί διεθνή σχεδιασμό.