Από το Αφγανιστάν στις Κάννες: Ντοκιμαντέρ πρόσφυγα στην Ελλάδα υποψήφιο για διάκριση

Το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους NILO της Αφγανής πρόσφυγα στην Ελλάδα, Ζάχρα Μοτζάχεντ, που καταγράφει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις μουσουλμανικές χώρες, είναι υποψήφιο για βράβευση στο νεοσύστατο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ των Καννών «Cannes World Film Festival».
Στα δωδεκάμισι λεπτά της ταινίας η Ζάχρα αφηγείται τη ζωή μιας γυναίκας από το Αφγανιστάν, της Νίλο, η οποία προσπαθούσε να δουλέψει στο Ιράν ως δασκάλα χορού, μια τέχνη που όμως θεωρείται ότι αντίκειται στους νόμους και τις παραδόσεις του Ισλάμ.
Η Ζάχρα γνώρισε τη γυναίκα αυτή στην Ελλάδα, μέσα από το φωτογραφικό πρότζεκτ «1.000 Dreams» του σπουδαίου φωτογράφου, Ρόμπιν Χάμοντ. Εκεί η Ζάχρα (όπως και άλλοι πρόσφυγες σε όλη την Ευρώπη) είχε αναλάβει ως storyteller να καταγράψει με την πένα και το φακό της ιστορίες άλλων προσφύγων. Τα αποτελέσματα της δουλειάς των storytellers παρουσιάστηκαν στο σάιτ του πρότζεκτ https://1000dreamsproject.com/ και σε μεγάλα Μέσα Ενημέρωσης διεθνώς. Φωτογραφίες από τη δουλειά της Ζάχρα αναδημοσιεύτηκαν στο σάιτ του National Geographic.
«Τότε στο πλαίσιο του πρότζεκτ η Νίλο μου μίλησε για τη ζωή της στο Ιράν και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. Αυτό μου δημιούργησε το ενδιαφέρον να εστιάσω στη ζωή της», εξηγεί η Ζάχρα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Καθώς και οι δύο είναι γυναίκες πρόσφυγες, που έχουν ζήσει στο Ιράν και έχουν βιώσει διακρίσεις ως Αφγανές, η Ζάχρα αισθάνθηκε κοντά με τη Νίλο, όπως περιγράφει. «Ζούσα και εγώ στο Ιράν και ξέρω καλά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι Αφγανοί πρόσφυγες εκεί, τις διακρίσεις που βιώνουν. Έχω βιώσει διακρίσεις και εξευτελισμό πολλές φορές στο Ιράν, στο σχολείο, στο δρόμο, στο πανεπιστήμιο. Εκεί οι Αφγανοί δεν έχουμε δικαιώματα».
Έτσι, η Ζάχρα αποφάσισε να γράψει το σενάριο της μικρού μήκους ταινίας της και να τη σκηνοθετήσει. Ο σύζυγός της, Τζάβαντ Τζαφάρι, συνεργάστηκε ως κινηματογραφιστής. Μέσα από το ντοκιμαντέρ η Ζάχρα θέλει να στείλει ένα μήνυμα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Αφγανές πρόσφυγες και οι γυναίκες γενικότερα στο Ιράν, αλλά και σε πολλές ισλαμικές χώρες. «Θέλω να υψώσω τη φωνή των γυναικών, ιδίως των Αφγανών, και να δώσω ελπίδα σε άλλες γυναίκες δείχνοντάς τους ότι ζούμε σε δύσκολες συνθήκες, αλλά πρέπει να προσπαθούμε, να μαχόμαστε για τα όνειρά μας, ώστε να τα κάνουμε πραγματικότητα», επισημαίνει η ίδια.
Η Ζάχρα, αναγνωρισμένη πρόσφυγας στην Ελλάδα, γεννήθηκε στο Αφγανιστάν, αλλά μεγάλωσε στο Ιράν, όπου σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Μέχρι την ηλικία των 26 ετών, που έφυγε από τη χώρα, δεν είχε καμία επαφή με τη φωτογραφία ή τον κινηματογράφο, παρά μόνο είχε παίξει ως ηθοποιός σε θεατρική παράσταση. Όταν έφτασε στη Λέσβο, το 2019, συμμετείχε σε σεμινάρια φωτογραφίας και σκηνοθεσίας για αιτούντες άσυλο της πρωτοβουλίας «ReFOCUS Media Labs», που γίνονταν στη Μόρια και τα οποία ήταν η πρώτη της επαφή και με τις δύο τέχνες. Τα σεμινάρια τής άλλαξαν τη ζωή. «Κατάλαβα ότι μου αρέσουν πολύ και η φωτογραφία και ο κινηματογράφος ως μέσα για να ακουστεί η φωνή μου».
Η πρώτη της επαγγελματική ενασχόληση με τον κινηματογράφο ήταν επιτυχημένη. Όταν αποφάσισε να υποβάλει την πρώτη της ταινία NILO σε ψηφιακή πλατφόρμα, που συνεργάζεται με διεθνή φεστιβάλ, δεν πίστευε τη συνέχεια. Το ντοκιμαντέρ έγινε δεκτό από το Cannes World Film Festival για να συμμετάσχει στη διαγωνιστική διαδικασία και ήδη έχει μπει στη λίστα με τους φιναλίστ που θα διαγωνιστούν για τα μηνιαία βραβεία και θα διεκδικήσουν μια θέση στα ετήσια βραβεία της διοργάνωσης.
Η Ζάχρα δηλώνει ενθουσιασμένη που η ταινία της επελέγη σε ένα διεθνές φεστιβάλ. Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, θέλει να συνεχίσει να δουλεύει στο χώρο του κινηματογράφου και ήδη εργάζεται σε άλλη παραγωγή ως κινηματογραφίστρια. «Με ενδιαφέρουν κυρίως τα ντοκιμαντέρ, γιατί μπορείς να αποτυπώσεις την πραγματική ζωή. Στο μέλλον όμως θα ήθελα να δουλέψω και σε άλλη κατηγορία», λέει.
Μαρία Κουζινοπούλου