Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι διαδικασίες των κυρώσεων έφεραν κάτι πρωτόγνωρο στη σύγχρονη ιστορία των αερομεταφορών. Όπως εξήγησε, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού/Μακεδονικού Πρακτορείου «Πρακτορείο 104,9 FM» ο Δημήτρης Ζοπουνίδης, ερευνητής αεροπορικού κλάδου, ιδρυτής ειδικού ιστοτόπου, ξαφνικά, χιλιάδες επιβάτες ενημερώνονταν για νέα δρομολόγια, νέες εναέριες διαδρομές που «έπρεπε να κάνουν… εναέριο κύκλο πάνω από μια αχανή έκταση» κι έτσι οι άμεσες επιπτώσεις των κυρώσεων στον αεροπορικό κλάδο «γίνονται αντιληπτές ακόμη και από τον “ταπεινό” επιβάτη μια κοινής αεροπορικής σύνδεσης».
Ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει από τις 24 Φεβρουαρίου έφερε αμέσως μετά την έναρξη των εχθροπραξιών το κλείσιμο του εναέριου χώρου της Ουκρανίας για εμπορικές πτήσεις, ενώ και η η Ευρωπαϊκή Ενωση, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς έκλεισαν τους εναέριους χώρους τους για πτήσεις που αφορούν ρωσικά αεροσκάφη. «Από την πλευρά της, η Ρωσία έχει απαγορεύσει τις πτήσεις στον εναέριο χώρο της, σε 36 χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα», εξηγεί ο κ. Ζοπουνίδης που δίνει και χαρακτηριστικά παραδείγματα του εναέριου… μπαϊπάς χιλιάδων μιλίων που γίνεται σήμερα στις μετακινήσεις.
«Εχουμε π.χ. πτήση της φινλανδικής Finnair, από το Μπανγκόκ προς το Ελσίνκι, που πριν από τις απαγορεύσεις και μέχρι τις 27/02 είχε διάρκεια 10 και μισή ώρες περίπου, ενώ τώρα διαρκεί 13 ώρες και 45 λεπτά, πτήση της Lufthansa από Φρανκφούρτη προς Πεκίνο, που πριν από τις απαγορεύσεις είχε διάρκεια περίπου 8 ώρες και 45 λεπτά να διαρκεί από την 27η Φλεβάρη περίπου 10 και μισή ώρες, όπως και την πτήση της United Airlines από το Δελχί προς τη Νέα Υόρκη από τις 14 ώρες και 20 λεπτά να διαρκεί πια 15 ώρες και 50 λεπτά!» περιγράφει ο κ. Ζοπουνίδης.
Τεράστια είναι τα προβλήματα στην Ασία και τις αεροπορικές συνδέσεις της, ενώ έχουν επηρεαστεί και κινεζικοί όπως και κορεατικοί αερομεταφορείς καθώς και η Air India. Κολοσσοί όπως η Japan Airlines «έχουν μάλιστα διακόψει και τις πτήσεις προς την Ευρώπη» καθώς π.χ πτήση της εταιρίας από το Τόκιο προς το Λονδίνο διέσχιζε τη Ρωσία, ενώ μετά την κατάσταση που δημιουργήθηκε «αναγκαζόταν να πετάει από την Αλάσκα και τον Καναδά, κάτι που καθιστούσε τη διαδρομή ασύμφορη καθώς αύξησε το χρόνο πτήσης στις 15 ώρες», εξηγεί ο ειδικός στην οικονομία του κλάδου.
Εναέρια αναστάτωση μετά από μια πανδημία – οδοστρωτήρα
Με τα δύο χρόνια πανδημίας να έχουν προσθέσει οικονομικό βάρος στον κλάδο, οι εναέριες «παρακάμψεις» αυτές είναι επιπλέον παράγοντας ακρίβειας, πέρα από ταλαιπωρία στην αγορά των αερομεταφορών. «Η αποφυγή του ρωσικού εναέριου χώρου προσθέτει περισσότερα από 1000 ναυτικά μίλια και 150 λεπτά σε μια πτήση μεταξύ Παρισιού και Τόκιο και 855 ναυτικά μίλια και 105 λεπτά μεταξύ Αμστερνταμ και Πεκίνου, σύμφωνα με τον οργανισμό Eurocontrol. Επιπλέον, οι ξένες αεροπορικές εταιρείες, αντιμετωπίζουν ήδη τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου και την αύξηση της τιμής του καυσίμου των αεροσκαφών. Την ίδια ώρα, τα μεγαλύτερα δρομολόγια που απαιτούνται για την παράκαμψη του εναέριου χώρου της Ρωσίας, αναμένεται να αυξήσουν τόσο την κατανάλωση κηροζίνης από τις αεροπορικές εταιρείες όσο και, ως λογικό επόμενο, τις τιμές των εισιτηρίων και τους ναύλους αεροπορικών μεταφορών», εξηγεί ο κ. Ζοπουνίδης.
«Πολεμικό» κλίμα με τη μίσθωση αεροσκαφών στη Ρωσία
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ΕΕ απαγορεύουν την πώληση, την προμήθεια, τη μεταφορά ή την εξαγωγή αεροσκαφών και εξαρτημάτων στη Ρωσία. Αυτό περιλαμβάνει και τη χρηματοδοτική μίσθωση ενώ οι εταιρείες απαιτούν την ανάκληση αεροσκαφών που έχουν μισθώσει σε Ρώσους αερομεταφορείς από τους ιδιοκτήτες τους έως τις 28 Μαρτίου 2022, εξηγεί ο Ελληνας ειδικός.
«Η επιστροφή των αεροπλάνων στους εκμισθωτές θα μπορούσε να είναι δύσκολη και λόγω των απαγορεύσεων στον εναέριο χώρο και εξαιτίας πιθανών ζητημάτων μεταφοράς πληρωμών», εξηγεί ο κ. Ζοπουνίδης, που περιγράφει πως η καταγγελία των διασυνοριακών συμβάσεων και η επιστροφή των αεροσκαφών διέπεται πάντως από τη διεθνή σύμβαση του Κέιπ Τάουν και το «ρωσικό νομοσχέδιο συνιστά παραβίαση αυτής της συμφωνίας, όπως δήλωσε πρόσφατα επικεφαλής αναλυτής στη βρετανική εταιρεία παροχής συμβουλών για τις αερομεταφορές Ishka».
«Σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Cirium, οι ρωσικοί αερομεταφορείς διαθέτουν 980 επιβατικά αεροσκάφη σε υπηρεσία, εκ των οποίων τα 777 είναι μισθωμένα. Ενώ, περίπου 695 αεροσκάφη, 304 της Airbus και 332 της Boeing, των ρωσικών αεροπορικών εταιρειών, κατασκευάστηκαν από εταιρείες που εδρεύουν στη δύση. Από τα 777 αυτά εκμισθωμένα αεροσκάφη, τα 515 τζετ έχουν εκτιμώμενη αγοραία αξία περίπου 10 δισ. δολαρίων και ενοικιάζονται από ξένες εταιρείες όπως η AerCap και η Air Lease. Ακόμα κι αν τα αεροπλάνα επιστραφούν γρήγορα στους εκμισθωτές, ο τεράστιος αριθμός αεροσκαφών θα μπορούσε να επηρεάσει τις τιμές ενοικίασης παγκοσμίως», τονίζει ο κ. Ζοπουνίδης.
Εστω και εντός Ρωσίας, όμως, πώς εξασφαλίζεται η ασφάλεια για επιβάτες; «Η κρατική αεροπορική αρχή της Ρωσίας συνέστησε στις αεροπορικές εταιρείες με αεροσκάφη που έχουν μισθωθεί από το εξωτερικό να σταματήσουν να πετούν στο εξωτερικό κι έτσι η Aeroflot από τις 8 Μαρτίου δεν πετάει σε ευρωπαϊκούς προορισμούς, αλλά μόνο σε προορισμούς εντός Ρωσίας, ενώ οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες έχουν επίσης αποκοπεί από τις ασφαλιστικές αγορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία. Πρωτόγνωρες εξελίξεις», σχολιάζει ο κ. Ζοπουνίδης, που εξηγεί την κρισιμότητα των ζητημάτων ασφαλείας που προκύπτουν, με τη Δύση να έχει κόψει από ροές εξαρτημάτων και διαδικασίες τη Ρωσία.
«Η απαγόρευση παροχής ανταλλακτικών από τις Airbus, Boeing καθώς και την Embraer στις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες, έχει ως αποτέλεσμα την καθήλωση κάποιων αεροσκαφών που χρήζουν συντήρησης και επιδιόρθωσης. Οι εταιρείες μίσθωσης κινδυνεύουν να μείνουν τα αεροσκάφη τους χωρίς τα απαραίτητα ανταλλακτικά», τονίζει ο ειδικός, που σπεύδει να συμπληρώσει πως και σε επίπεδο τεχνογνωσίας δεν υπάρχει λύση «με την Lufthansa Technik επίσης να έχει ανακοινώσει ότι σταμάτησε να εξυπηρετεί σε τεχνική υποστήριξη πελάτες από τη Ρωσία».
Επιστροφή στο -τεχνολογικό- παρελθόν
«Οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την παγκόσμια βιομηχανία μίσθωσης αεροσκαφών για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του στόλου τους με τα αεροσκάφη της Airbus και της Boeing. Σύμφωνα με τους Financial Times και τη συμβουλευτική εταιρεία Alton Aviation, η Aeroflot, ο μεγαλύτερος ρωσικός αερομεταφορέας, έχει μισθώσει περίπου το 50% του στόλου της σε αξία από μη Ρώσους εκμισθωτές. Επιπλέον, η Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας των Βερμούδων ανέστειλε προσωρινά τα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας όλων των αεροσκαφών που εκμεταλλεύονται οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες και τα οποία βρίσκονται στο μητρώο των Βερμούδων», ανέφερε ο κ. Ζοπουνίδης, εξηγώντας πως οι αυστηροί κανονισμοί που διέπουν τις αεροματαφορές δεν μπορούν να «αντιμετωπιστούν με πρόχειρες λύσεις» από τις ρωσικές αρχές.
«Η αναστολή αυτή επηρεάζει περίπου 700 αεροσκάφη και οι ιρλανδικές αρχές ανέστειλαν επίσης τα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας για αεροσκάφη ρωσικών αερομεταφορέων ιρλανδικού νηολογίου. Η δε EASA (ευρωπαϊκή υπηρεσία ασφαλείας αεροπορίας) ανακοίνωσε ότι ανέστειλε τις άδειες δεκάδων ρωσικών αεροπορικών εταιρειών όπως Aeroflot, S7, Rossiya, UTair, Nordwind κ.λπ. Μιλάμε για ένα παγκόσμιο “στοπ” στις αερομεταφορές για τη Ρωσία σε όλα τα επίπεδα. Μια κατάσταση δίχως προηγούμενο…», καταλήγει ο κ. Ζοπουνίδης.
Σωτήρης Κυριακίδης
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει προχωρήσει με νόμο στην κατάσχεση εκατοντάδων αεροσκαφών που εκμεταλλεύονται επί του παρόντος ρωσικοί αερομεταφορείς από ξένους εκμισθωτές. «Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων στόλου του οργανισμού CAPA, υπάρχουν συνολικά 1324 αεροσκάφη όλων των τύπων που έχουν στο στόλο τους οι ρωσικοί αερομεταφορείς. Από αυτά, τα 925 είναι μισθωμένα, εκ των οποίων τα 577 ανήκουν σε εκμισθωτές εκτός Ρωσίας. Ως εκ τούτου, τα μισθωμένα αεροσκάφη από διεθνείς εκμισθωτές αντιπροσωπεύουν το 44% του συνολικού στόλου των ρωσικών αερομεταφορέων. Μόνο δε η AerCap, ο μεγαλύτερος εκμισθωτής στον κόσμο, έχει τον μεγαλύτερο αριθμό εκμισθωμένων αεροσκαφών στη Ρωσία (από μη Ρώσους εκμισθωτές), με 146 αεροσκάφη, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων στόλων του CAPΑ, ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη εκμισθώτρια εταιρεία είναι η SMBC Aviation Capital, με 36 αεροσκάφη, νούμερα που μεταφράζονται σε μεγάλες χρηματικές αξίες», εξηγεί ο κ. Ζοπουνίδης για τον ρωσικό στόλο πολιτικών αερομεταφορών, που είναι άλλωστε δυτικής τεχνολογίας εδώ και χρόνια.
