Η Μαρίνα Προβατίδου και η Caroline Koenders μοιράζουν τον χρόνο τους, τις καλλιτεχνικές τους αναζητήσεις και τη ζωή τους ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ολλανδία. Η Μαρίνα ζει τον μισό χρόνο στη Θεσσαλονίκη και τον μισό στο Αϊντχόφεν. Ταξιδεύει και ανακαλύπτει νέους τόπους και βιώματα που κάνουν το έργο της ενδιαφέρον. Η Caroline, από το Ναϊμέγκεν, έχει ζήσει δέκα χρόνια στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε Νέα Ελληνικά στις αρχές του ’90 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και τα τελευταία χρόνια, προσωπικός της παράδεισος είναι η Πρέβεζα.
Η Μαρίνα επιμελείται την έκθεση «Μικρές Οδύσσειες», ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ με 150 έργα, που γεννήθηκε το 2020 στην Ολλανδία και έχει στόχο να «χτίσει» γέφυρες πολιτισμού μεταξύ Ελλήνων και Ολλανδών καλλιτεχνών. Οι καλλιτέχνες πειραματίζονται με διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές της φωτο-χαρακτικής και αφηγούνται μέσα από συμβολικές εικόνες τις «Μικρές Οδύσσειές» τους στην έκθεση που παρουσιάζεται μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου, στο Van Abbe House Eindhoven της Ολλανδίας, και θα ταξιδέψει στον Μάρτιο του 2022 στο Γενί Τζαμί (Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης).
Η Caroline όταν εργάζεται στο στούντιό της στην Ολλανδία ακούει πάντοτε ελληνική μουσική, κυρίως Θεοδωράκη και Χατζιδάκι, τους οποίους αγαπούσαν και οι γονείς της. Οι επιρροές της και ο χώρος που δημιουργεί είναι γεμάτος Ελλάδα. Δεν είναι μόνο η μουσική. Είναι τα κοχύλια, οι πέτρες, κάθε τι που την «ταξιδεύει» στον προσωπικό της παράδεισο, ένα μικρό κομμάτι γης στην Ήπειρο, όπου έχει δημιουργήσει έναν ξενώνα καλλιτεχνών, όπου γίνονται μαθήματα χαρακτικής και ζωγραφικής. Όταν επέστρεψε από τη Θεσσαλονίκη στην Ολλανδία, «η Ελλάδα δεν έφυγε από την καρδιά μου», λέει. Έτσι αποφάσισε πριν από 22 χρόνια να αγοράσει ένα μικρό σπίτι στην Πρέβεζα και τονίζει με ενθουσιασμό ότι αγαπάει τα πάντα στην Ήπειρο: τη μουσική, τους ανθρώπους, τη νοοτροπία, τις γεύσεις, το τοπίο. Εκεί νιώθει πλέον «σαν στο σπίτι» της.
Παράλληλες κι όχι συγκλίνουσες ελληνο-ολλανδικές «Μικρές Οδύσσειες»
Συμμετέχοντας στην έκθεση που «τρέχει» αυτήν την περίοδο στην Ολλανδία, η Καρολίνα παρατηρεί ότι οι «Μικρές Οδύσσειες» Ελλήνων και Ολλανδών δεν έχουν πολλά κοινά στοιχεία. «Οι Έλληνες καλλιτέχνες κάνουν περισσότερο πολιτικό σχόλιο μέσα από τα έργα τους, είναι διανοούμενοι. Οι Ολλανδοί έχουμε το πλεονέκτημα να μην μας πιέζει κάτι στην καθημερινότητά μας, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, οπότε τα έργα είναι πιο “ποιητικά”, με διαφορετική προσέγγιση στο τι είναι τέχνη», τονίζει και εξηγεί ότι εκεί, ένας καλλιτέχνης μπορεί να ζήσει με κρατική επιχορήγηση, κάτι που θεωρείται αδιανόητο στην Ελλάδα. Φέρνει, μάλιστα, σαν παράδειγμα το 80 τμ στούντιο που νοικιάζει στο κέντρο της πόλης, για το οποίο επειδή είναι δημόσιο δίνει μόνο 200 ευρώ, ενώ αν ήταν ιδιωτικό θα κόστιζε περίπου χίλια ευρώ κι αυτό, όπως αναφέρει, «κάνει τη ζωή πολύ πιο εύκολη».
Σε αυτή την αντιμετώπιση των καλλιτεχνών στην Ολλανδία αναφέρεται και η εικαστικός Μαρίνα Προβατίδου, «ψυχή» της έκθεσης και εμπνεύστριά της, η οποία βρέθηκε εκεί για πρακτική σε ιδρύματα τέχνης, πριν από πέντε χρόνια κι έκτοτε ζει έξι μήνες στην Ολλανδία κι έξι μήνες στη Θεσσαλονίκη. «H μετάβασή μου στο εξωτερικό και η ενεργοποίησή μου εκεί ως καλλιτέχνης μου έκανε πολύ καλό», σημειώνει, αναφερόμενη στις ευκαιρίες που έχει ένας καλλιτέχνης να δημιουργεί, να συναντήσει άλλους καλλιτέχνες και να ανοίξουν οι ορίζοντες της τέχνης του, χωρίς το άγχος του βιοπορισμού. «Όταν βρίσκομαι στην Ολλανδία υπάρχει μεγαλύτερη η ανάγκη μου για να κρατήσω μέσα μου για πάντα την Ελλάδα που χάνω. Όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα, μού αρέσει να μιλώ για την εμπειρία μου στην Ολλανδία, για μια χώρα όπου το κράτος και η υπηρεσίες τους είναι άψογα οργανωμένες», επισημαίνει.
Η Caroline προσθέτει ακόμη ότι οι διαφορές Ελλήνων και Ολλανδών καλλιτεχνών έχουν να κάνουν και με άλλα θέματα, όπως το προσφυγικό. «Στην Ολλανδία μπορούμε να γυρνάμε το κεφάλι από την άλλη. Έχουμε την πολυτέλεια να μην το σκεφτόμαστε. Στην Ελλάδα δεν γίνεται», σημειώνει.
Μνήμες από τον Πόντο στο Αϊντχόφεν
Τα έργα της Μαρίνας Προβατίδου -ακόμη και τα πιο σύγχρονα, όπως τονίζει- εμπεριέχουν πάντοτε το ποντιακό στοιχείο. Με καταγωγή από τη Σφενδάμη Πιερίας, εξηγεί ότι «οι Πόντιοι συνηθίζουν να φέρνουν την πολιτιστική τους ταυτότητα ως σφραγίδα σε έναν τόπο» κι αυτό έγινε ως καλλιτεχνική περφόρμανς και στις «Μικρές Οδύσσειες», χορεύοντας με νταούλι στα εγκαίνια της έκθεσης.
Με τον πολιτιστικό ελληνο-ολλανδικό διάλογο που δημιούργησε και οργάνωσε μαζί με την ομάδα της, τον Rob, την Anne και τον Χάρη, θέλησε να περάσει από το «εγώ» στο «εμείς». «Βιώσαμε μια εποχή εγκλεισμού, μη συνάντησης με τον άλλο, με εμπόδια στη διά ζώσης επικοινωνία. Θέλησα, λοιπόν, να δούμε πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μαζί και μέσω πολιτιστικών ανταλλαγών να γίνουμε πλουσιότεροι», σημειώνει.
Στην έκθεση «Μικρές Οδύσσειες», που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Cultuur Eindhoven και του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, συμμετέχουν οι εξής καλλιτέχνες: Ιωάννης Αναστασίου, Λάρα Βρεττού, Ελένη Γιανναδάκη, Βασίλης Καρκατσέλης, Κώστας Κουμλής, Αργύρης Λιαπόπουλος, Ιωάννης Μονογιός, Ευθύμης Μουρατίδης, Ιωάννης Μπελημπασάκης, Στέλιος Ντεξής, Μυρτώ Βουνάτσου,Γιώργος Πάλλης, Στεφανία Πατρικίου, Μαρίνα Προβατίδου, Θανάσης Ράπτης, Γιάννης Σταμενίτης, Αναστασία Τσετουλίδου, Γιάννης Χολογγούνης, Roman Zouev, Anouk Bax, Gery Bouw, Bart Elfrink, Caroline Koenders, Kees de kort, Esther Kokmeijer, Lizzeteh, Paul Legeland, Jordie Rovers, Ingrid Simons, Marille van den Bergh, Piet den Blanken, Bea van der Heijden, Helma Veugen, Rogier Walrecht και Marinos Tsagkarakis.
Στο μεταξύ, η Μαρίνα Προβατίδου, με το έργο «Golden Magnolia» είναι μία από τις δύο Ελληνίδες δημιουργούς, μαζί με τη Φλωρεντία Οικονομίδου, που συμμετέχουν με τα έργα τους -ύστερα από πρόσκληση του Μουσείου Τυπογραφίας στην Κίνα και της Ολυμπιακή Επιτροπής- στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, που θα διεξαχθούν τον Φεβρουάριο του 2022 στο Πεκίνο.
Δήμητρα Κεχαγιά
Φωτογραφίες:ΑΠΕ-ΜΠΕ/Μαρίνα Προβατίδου, Caroline Koenders
