Κομπάρσος ή πρωταγωνιστής των εξελίξεων στην παγκόσμια Ιστορία και κατ’ επέκταση λογοτεχνία, το πλήθος ως έννοια αλλά και ως πρακτική διαχρονικά είναι η κύρια θεματική της 16ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης – ΔΕΒΘ (9-12 Μαΐου 2019).
Την κύρια θεματική -αυτή του πλήθους- η οποία πλαισιώνεται από πέντε σχετικές συζητήσεις, συμπληρώνουν θεματικές του βραβευμένου με Πούλιτζερ φωτορεπόρτερ του πρακτορείου Reuters, Γιάννη Μπεχράκη, που αποτύπωσε ζωντανά με την πιο αλληλέγγυα ματιά το προσφυγικό ζήτημα.
Η κεντρική θεματική της διοργάνωσης με τίτλο «Το πλήθος ως πρωταγωνιστής στη Λογοτεχνία και την Ιστορία» φιλοδοξεί να αναδείξει τον ρόλο του πλήθους και να προβάλει μια μεγάλη ιδεολογική αντιπαράθεση των ημερών μας, ανάμεσα στους οπαδούς των συλλογικών δράσεων -και κατ’ επέκταση των δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης- και τους θιασώτες του ατομικισμού.
Στο πλαίσιο της ενότητας αυτής, συνολικά πέντε συζητήσεις που διοργανώνει το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού στην αίθουσα «Cosmos» (Περίπτερο 13) της 16ης ΔΕΒΘ, θα επιχειρήσουν να προσδιορίσουν τη σημασία του πλήθους όπως διαμορφώνεται από την Ιστορία ή όπως η ιστορία τη διαμορφώνει, διερευνώντας παράλληλα τη σχέση του με τη λογοτεχνία:
- Η Γαλλία, μια από τις χώρες της Ευρώπης με παράδοση σε θέματα μαζικών εξεγέρσεων και κατάκτησης στόχων στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, μοιάζει και σήμερα να γίνεται μια χώρα-οδηγός εξελίξεων που κατευθύνουν μαζικά κινήματα. Ο προσκεκλημένος της διοργάνωσης- ο Γάλλος συγγραφέας, Ερίκ Βυϊγιάρ, συνομιλεί με τον αναπληρωτή καθηγητή Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ, Κώστα Γαγανάκη, με θέμα «Ο χαρακτήρας του πλήθους: Από τη γαλλική επανάσταση στα κίτρινα γιλέκα». Συντονιστής της συζήτησης θα είναι ο δημοσιογράφος, διευθυντής της ΔΕΒΘ, Μανώλης Πιμπλής.
- Στη συζήτηση με θέμα «Το πλήθος στις πλατείες. Μνήμη μιας χαμένης κοινότητας;», που συντονίζει ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, άλλοι τρεις σημαντικοί ξένοι συγγραφείς, καλεσμένοι της διοργάνωσης, ο Κολομβιανός Σαντιάγκο Γκαμπόα, η Τουρκάλα Ασλί Ερντογάν και ο Ισπανός Πέδρο Ολάγια συνομιλούν για τις πολλές πτυχές του θέματος αυτού.
- «Το πλήθος στην εικόνα, 1974-2019: κομπάρσος ή πρωταγωνιστής;». Από τη σκοπιά των πολιτισμικών, κοινωνικών και πολιτικών σπουδών οι συνομιλητές/τριες θα εστιάσουν σε πρόσφατες και αναγνωρίσιμες εικόνες πλήθους, εξηγώντας την ιστορία που αναδύεται μαζί του και αναλύοντας την πολιτική τους σημασία σήμερα. Ομιλητές θα είναι οι: Δημήτρης Παπανικολάου (αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης), Αντζελα Δημητρακάκη (συγγραφέας, καθηγήτρια Ιστορίας και Θεωρίας της Σύγχρονης Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου), Αλέξανδρος Κιουπκιολής (επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ), Αθηνά Αθανασίου (Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο).
- «Η ιστορία από την πλευρά του πλήθους. Οψεις αυθορμητισμού και μαζικότητας στο παρελθόν της Ελλάδας και της Ευρώπης». Με την οπτική του ιστορικού αλλά και του πολιτικού επιστήμονα εξετάζονται η ίδια η έννοια του πλήθους, παραδείγματα δραστηριοποίησής του στον ελληνικό 20ο αιώνα αλλά και σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο, ενώ επιχειρείται και μία παρουσίαση της διαχρονικής αντίθεσης (λίγοι/πολλοί, πατρίκιοι/πληβείοι, δημοκρατικοί/ολιγαρχικοί) και η αναπαράσταση αυτής της αντίθεσης στη λογοτεχνία. Συμμετέχουν: Βαγγέλης Καραμανωλάκης (επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ), Κώστας Γαγανάκης (αν. καθηγητής Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ), Γιάννης Σταυρακάκης (αν. καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ). Συντονίζει ο δημοσιογράφος, διευθυντής της ΔΕΒΘ Μανώλης Πιμπλής.
- Στη συζήτηση τέλος, με τίτλο «Αψυχες φιγούρες από χαρτόνι» (τίτλος αντλούμενος από τον πρόλογο του Αντρέα Φραγκιά στο μυθιστόρημά του «Το πλήθος»), εξετάζεται με τη ματιά του φιλολόγου και του κριτικού λογοτεχνίας το πώς το πλήθος παρουσιάζεται (ή δεν παρουσιάζεται) σε λογοτεχνικά κείμενα, το πώς αντιμετωπίζεται από την κριτική, αλλά και από τη θεωρία της λογοτεχνίας. Ομιλητές θα είναι οι: Αριστοτέλης Σαΐνης και Γιώργος Περαντωνάκης (κριτικοί λογοτεχνίας), Ελένη Παπαργυρίου (επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών) και συντονιστής ο δημοσιογράφος-κριτικός βιβλίου Βαγγέλης Χατζηβασιλείου.
Το προσφυγικό
Στο στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Η προσφυγική εμπειρία ως πηγή έμπνευσης και λογοτεχνικής δημιουργίας» συμμετέχουν ο αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ και οι συγγραφείς Αλί Μπαντέρ και Αρης Φιορέτος, ενώ στην παρουσίαση – συζήτηση με τίτλο «Imagine all the people» (Προσφυγική εμπειρία και ένταξη με τα μάτια των εφήβων). Επτά έφηβοι που ζουν μόνιμα στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζονται τα κείμενα που δημιούργησαν στη διάρκεια βιωματικού εργαστηρίου για την προσφυγική εμπειρία, την ένταξη, τη διαφορετικότητα και την αλληλεγγύη. - Στη συζήτηση με τίτλο «Η προσφυγική εμπειρία με το βλέμμα των συγγραφέων» τέσσερις πεζογράφοι συνομιλούν για την προσφυγική εμπειρία στην Ελλάδα και την Ευρώπη από τη σκοπιά του συγγραφέα με αφορμή πρόσφατα έργα τους. Ομιλητές θα είναι οι συγγραφείς: Πάνος Καρνέζης, Αρης Φιορέτος, Νούλτσε Μαρία Καρντόζο (Πορτογαλία), Ντούμπραβκα Λάλιτς (Σερβία). Οργάνωση: ΕΙΠ/Γ.Γ. Απόδημου Ελληνισμού.
- Τέλος, στη συζήτηση με τίτλο «Η προσφυγική εμπειρία σε πρώτο πρόσωπο» που αφορά την ένταξη και την ενσωμάτωση των προσφύγων, συζητούν εκπαιδευτικοί και πρόσφυγες από τη Δομή Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων στους Ταγαράδες Θεσσαλονίκης, ενώ προσφυγόπουλα θα πάρουν το λόγο και θα μιλήσουν για τις εμπειρίες τους.
Την ενότητα για το προσφυγικό που περιλαμβάνει βιωματικά εργαστήρια και συζητήσεις ολοκληρώνει πρόγραμμα προβολών με επιλογή ταινιών που έχουν δημιουργήσει παιδιά και νέοι με θέμα το προσφυγικό, και προβλήθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Συνάντησης Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας – Camera Zizanio – Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους.
Το «σύμπαν» του Γιάννη Μπεχράκη
«Θέλω η φωτογραφία μου να δημιουργεί μια σχέση και ένα αίσθημα κοινής ευθύνης για τη συμφορά των άλλων ανθρώπων που παγιδεύονται από τα γεγονότα σε μακρινά μέρη…». «Μισώ τον πόλεμο, αλλά θέλω να καταγράψω τον πόνο. Θέλω ο θεατής να νιώσει άβολα, ενδεχομένως να νιώσει ένοχος, και ότι είναι ενήμερος…. (Γιάννης Μπεχράκης 1960-2019).
Η 16η ΔΕΒΘ παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, συνολικά 47 φωτογραφίες από το πρακτορείο Reuters, στο οποίο ο Μπεχράκης υπήρξε επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος. Η έκθεση που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του, απόλυτα εναρμονισμένη με τις δύο παραπάνω κεντρικές θεματικές της διοργάνωσης, έχει τίτλο «Δρόμοι Ελπίδας και Απελπισίας» και θα παρουσιαστεί δίπλα στην αίθουσα «Εξώστης» (Περίπτερο 15). Ομιλητές στη συζήτηση οι Αλέξανδρος Αβραμίδης (φωτογράφος – συνεργάτης Reuters), Αλκης Κωνσταντινίδης (φωτογράφο Reuters για την Ελλάδα και την Κύπρο), Ηρακλής Παπαϊωάννου (επιμελητή MOMus / Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης). (Οργάνωση: Reuters / Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού/ Προσφυγική Εμπειρία).
Τη 16η ΔΕΒΘ που θα πραγματοποιηθεί στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ – Helexpo διοργανώνει το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
