Η έννοια της ευτυχίας έχει απασχολήσει μεγάλους στοχαστές, φιλοσόφους, επιστήμονες και καλλιτέχνες ανά τους αιώνες. Παρότι όλοι οι άνθρωποι θέλουν να είναι ευτυχισμένοι, ευτυχία δεν σημαίνει το ίδιο για όλους. «Φαίνεται ότι η ευτυχία είναι τελικά μια προσωπική υπόθεση και όχι αποτέλεσμα συγκεκριμένων καταστάσεων ή τύχης. Ο τρόπος δηλαδή που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και ενεργούμε στις καταστάσεις που βρισκόμαστε θα επηρεάσει την ευτυχία μας και όχι οι καταστάσεις καθεαυτές» επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας (20 Μαρτίου) η ψυχολόγος -ψυχοθεραπεύτρια ‘Αννα Καλυμνιού. Παράλληλα εξηγεί γιατί κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να είναι ευτυχισμένοι και «αποκαλύπτει» τα μυστικά των ευτυχισμένων ανθρώπων, υπενθυμίζοντας ότι «Το κυνήγι της ευτυχίας δεν είναι μόνο δικαίωμά μας, είναι υποχρέωσή μας».
Ερ. Υπάρχει σαφής και καθολικά αποδεκτός ορισμός για την ευτυχία;
Απ. Παρότι όλοι χρησιμοποιούμε την έννοια της ευτυχίας, δεν υπάρχει ένας σαφής καθολικά αποδεκτός ορισμός που να προσδιορίζει αυτή την έννοια. Οι περισσότερες ψυχολογικές έρευνες για την ευτυχία έχουν εξετάσει δύο διαφορετικές όψεις: τον ηδονισμό και την ευδαιμονία. Ο ηδονισμός αφορά στο πώς εκτιμάμε την ποιότητα της ζωής μας, πόση ικανοποίηση και ευχαρίστηση αντλούμε από αυτήν. Η ευδαιμονία αφορά στη βέλτιστη ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας, που συνεπάγεται την ευημερία μας.
Ερ. Παρότι όλοι επιζητούμε την ευτυχία, τι είναι αυτό που μπορεί να μας δυσκολεύει στο να είμαστε ευτυχισμένοι;
Απ. Αν ζητήσουμε από δέκα διαφορετικούς ανθρώπους να μας πουν ποια πράγματα στη ζωή θα τους έκαναν ευτυχισμένους, το πιθανότερο είναι να έχουμε κάποιες διαφορετικές απαντήσεις. Ωστόσο, μέσα σε αυτές τις απαντήσεις θα υπάρχουν κάποιοι κοινοί παράγοντες οι οποίοι φαίνεται να διαμορφώνονται κοινωνικά και πολιτισμικά.
Αν σκεφτούμε τον εαυτό μας όταν ήμασταν παιδιά, μπορεί να θυμηθούμε πόση ικανοποίηση νιώθαμε όταν τρώγαμε το αγαπημένο μας παγωτό, ή όταν παίζαμε το αγαπημένο μας παιχνίδι στη γειτονιά… Ξεκινώντας το σχολείο, μαθαίνουμε να επενδύουμε σε συγκεκριμένους τομείς, για τους οποίους θεωρούμε ότι αν πετύχουμε θα είμαστε ευτυχισμένοι – στην παιδική ηλικία αυτό μπορεί να σημαίνει ότι για να έχω την αγάπη και το θαυμασμό των γονιών μου και άρα να νιώθω και εγώ χαρούμενος, πρέπει να έχω καλούς βαθμούς στο σχολείο, αριστεία, πτυχία, διπλώματα.
Σταδιακά μαθαίνουμε ότι συγκεκριμένα επιτεύγματα της ενήλικης ζωής, όπως ο γάμος, τα παιδιά, ένα επάγγελμα με ψηλό κοινωνικό στάτους, ο πλούτος θα μας κάνουν ευτυχισμένους για πάντα και ότι συγκεκριμένες αποτυχίες της ενήλικης ζωής, όπως για παράδειγμα ένα διαζύγιο ή μία απόλυση θα μας κάνουν δυστυχισμένους. Μερικές τέτοιες πεποιθήσεις είναι: «θα γίνω ευτυχισμένος όταν βρω το επάγγελμα των ονείρων μου», «για να γίνω ευτυχισμένος χρειάζομαι έναν σύντροφο», «θα είμαι ευτυχισμένος όταν γίνω πλούσιος», «αν χωρίσω, δε θα είμαι ποτέ πια ευτυχισμένος».
Πόσο ευτυχισμένοι νιώθουμε τελικά όταν βρεθούμε σε αυτές τις καταστάσεις; και αν νιώθουμε ευτυχισμένοι, πόσο διαρκεί; Από την άλλη τι γίνεται αν δε βρεθούμε σε αυτές τις καταστάσεις; Θα είμαστε δυστυχισμένοι; Φαίνεται ότι αυτές οι πεποιθήσεις μας για την ευτυχία τείνουν να έχουν ένα χαρακτήρα τόσο άκαμπτο και απόλυτο, συχνά δεν είναι ρεαλιστικές και εγκλωβιζόμαστε μέσα σε αυτές. Φαίνεται επίσης από τα παραδείγματα αυτά, ότι μεταθέτουμε την ευτυχία στο μέλλον. Τί γίνεται όμως στο εδώ και τώρα;
Ερ. Τελικά υπάρχει κάποια συνταγή για την ευτυχία;
Απ. Φαίνεται ότι η ευτυχία είναι τελικά μία προσωπική υπόθεση και όχι αποτέλεσμα συγκεκριμένων καταστάσεων ή τύχης. Ο τρόπος δηλαδή που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και ενεργούμε στις καταστάσεις που βρισκόμαστε θα επηρεάσει την ευτυχία μας και όχι οι καταστάσεις καθ αυτές.
Το κυνήγι της ευτυχίας δεν είναι μόνο δικαίωμά μας, είναι υποχρέωσή μας
