«Η Θεσσαλονίκη για μένα, τον πρώτο καιρό, ήταν μια καινούρια Σαχάρα. Ερημος, χωρίς καμία αναφορά. Περπατούσες, περπατούσες και δεν έβρισκες σχεδόν τίποτε να σου θυμίζει την προπολεμική πόλη» (Aνδρέας Λ. Σεφιχά, «Αναμνήσεις μιας ζωής και ενός κόσμου» – Εκδ. Ιανός, Θεσσαλονίκη 2010).
Απόσπασμα (από τη σελίδα 87 του βιβλίου) χρησιμοποίησε ως επίμετρο της εισήγησής του, με τίτλο «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω; Οι πρώτες προσπάθειες της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης για αποκατάσταση των εβραϊκών περιουσιών», ο ιστορικός Κωστής Κορνέτης στο επιστημονικό συμπόσιο με θέμα: «Δημογραφικές και κοινωνικές εξελίξεις στο πλαίσιο της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης. Αρχειακές και ερευνητικές διαθεσιμότητες (1912-1962)», που έγινε στη Θεσσαλονίκη.
– Υπήρχε πολιτική, κοινωνική, οικονομική, ιδεολογική ομοιογένεια στην εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια;
– Βίωσαν όλοι οι εβραίοι της πόλης με τον ίδιο τρόπο το ολοκαύτωμα; (ποιοι ήταν οι …Εβραίοι «βουνίσιοι», ποιοι οι «κρυμμένοι σε σπίτια», ποιοι οι «ευκατάστατοι φιλοσοφίζοντες», ποιοι τα «θύματα», ποια η διεκδικούμενη, μετά το ολοκαύτωμα, πατρίδα – η Θεσσαλονίκη ή η Παλαιστίνη;
– Ποιος ο ρόλος των χριστιανών συμπολιτών, των εργολάβων, των δοσιλόγων (Εβραίων και χριστιανών), των «γειτόνων που άνοιγαν λαγούμια στα σπίτια των θυμάτων του ολοκαυτώματος, αναζητώντας τις θαμμένες λίρες … και «χαρακτήριζαν» τους επιστρέψαντες από το ολοκαύτωμα ως «αχρησιμοποίητο σαπούνι»;
– Αποτέλεσε η αβεβαιότητα ως προς το δικαίωμα στην «ιδιοκτησία», ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της γερμανικής κατοχής στην Ευρώπη και ζήτημα στρατηγικού σχεδιασμού και φυλετικής διάκρισης;
– Ποιος ο ρόλος της ΥΔΙΠ (Υπηρεσία Διαχείρισης Ισραηλίτικης Περιουσίας, που ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1943) και ποιος των «μεσεγγυούχων» που δεν διαχειρίστηκαν αλλά οικειοποιήθηκαν εβραϊκές περιουσίες; (… «Λαμβάνομεν την τιμήν να παρακαλέσωμεν υμάς όπως μας πληροφορήσετε πόσα εκ του συνολικού αριθμού Ισραηλιτικών καταστημάτων, γραφείων, εργοστασίων, εργαστηρίων κλπ, άτινα υπήχθησαν εις την διαχείρισιν της ημετέρας υπηρεσίας δια του διορισμού διαχειριστών (μεσεγγυούχων) συμφώνως τω Α.Ν. 205/1943 και πόσα εκ τούτων απεδόθησαν μέχρι σήμερον εις τους δικαιούχους συμφώνως τω Α.Ν. 2/1944 και 337/1945»… Και η απάντηση: (29/12/1945): «μέχρι σήμερον απεδόθησαν δια της Υ.Δ.Ι.Π. εις επανακάμψαντας Ισραηλίτας αυτοπροσώπως […], 37 εν όλω επιχειρήσεις (εργοστάσια, γραφεία, καταστήματα)» (37 από τις 2.000)…
– Ηταν ο φόβος (μαινόταν ήδη ο εμφύλιος πόλεμος), που κατέστησε τα διορισμένα από τις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις στελέχη της τοπικής ισραηλιτικής κοινότητας -αλλά και στις τοπικές κοινωνίες της πόλης- να συμβάλουν στην απονομή δικαιοσύνης;
– Ποιοι δικαιούνταν, ποιοι και πότε έλαβαν μέρος των γερμανικών αποζημιώσεων, ύψους 115 εκατομμυρίων δραχμών, «δι’ αποκατάσταση θυμάτων εξ εθνικοσοσιαλιστικών ημετέρων διώξεων» (35.000 για θάνατο στους άμεσους συγγενείς, 12.500 για αναπηρία, 500 δραχμές για κάθε μήνα παράνομης κράτησης), ποιοι εξαιρούνταν των αποζημιώσεων;
– Ποιος ο ρόλος και η «στάση» των ελληνικών πολιτικών κομμάτων της μετεμφυλιακής εποχής (ΕΔΑ, ΕΡΕ, Ενωσις Κέντρου) ως προς το θέμα του Ολοκαυτώματος;
– Υπάρχει «ελληνική ιδιαιτερότητα» (από την πλευρά της αντιμετώπισης του Εβραϊκού ζητήματος) μετά το πέρας του Ολοκαυτώματος ( Shoah) λόγω του εμφυλίου που ακολούθησε ή η σιωπή είναι χαρακτηριστικό όλων των μεταπολεμικών ευρωπαϊκών κοινοτήτων;
– Ποια αρχεία (στην Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη) είναι ανοιχτά ακόμη και σήμερα -70 χρόνια μετά το τέλος του ολοκαυτώματος- στους ερευνητές και ποια όχι;
Τα ερωτήματα πλανώνται σιωπηρά στη «Θεσσαλονίκη – πόλη των …φαντασμάτων» (κατά τον Μάρκ Μαζάουερ που προ δεκαετίας σχεδόν τα έθεσε στο ομότιτλο βιβλίο του) επί επτά δεκαετίες, και ουδέποτε δημοσιοποιήθηκαν, συζητήθηκαν, απαντήθηκαν.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
