Σταθερά αυξανόμενη η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στα προγράμματα προμηθειών και έργων της Παγκόσμιας Τράπεζας

Σταθερά αυξανόμενη είναι τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στα προγράμματα προμηθειών και έργων, που υλοποιούνται ανά την υφήλιο από δημόσιες υπηρεσίες και φορείς με την αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων-«μαμούθ» της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank-WB). Μια σειρά από παράγοντες, όπως η μείωση αντικειμένου στην ελληνική αγορά λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και η νέα, ευνοϊκότερη πολιτική της World Bank, σε ισχύ από τον Ιούλιο του 2016, φαίνεται πως άνοιξαν την «όρεξη» των ελληνικών επιχειρήσεων για ένα κομμάτι της πίτας, με αποτέλεσμα project με ελληνική σφραγίδα να έχουν υλοποιηθεί μέχρι και στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών είναι ο τομέας στον οποίο οι ελληνικές επιχειρήσεις διεκδικούν σημαντικό ρόλο μεταξύ των ευρωπαϊκών, έχοντας ξεπεράσει ακόμη και χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Με την ευκαιρία επιχειρηματικού φόρουμ σχετικής θεματολογίας, ο Θεόδωρος Αξυλιθιώτης, υπεύθυνος του Γραφείου Διασύνδεσης του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ελλάδα, το οποίο φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), τόνισε: «Ολοένα περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις -και αυτό δεν είναι φαινόμενο φετινό ή περσινό- έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια να στρέφονται πολύ περισσότερο σε ξένες αγορές, στο πλαίσιο και των προγραμμάτων της Παγκόσμιας Τράπεζας. Υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση, ενώ παλαιότερα ήθελαν περισσότερο «σπρώξιμο». Π.χ. όταν άκουγε κάποιος για ένα project στην Αφρική ή στη νοτιοανατολική Ασία ήταν πολύ «κουμπωμένος». Σήμερα, αν δείτε τις στατιστικές, φτάνει η χάρη μας μέχρι την άκρη του κόσμου, μέσα και από τις διαδικασίες των διαγωνισμών της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα έργα της WB αφορούν κυρίως σε υποδομές, υλικές και άυλες, οπότε όταν αναφερόμαστε π.χ., σε συμβούλους, μιλάμε για συμβούλους για πληροφορική και τηλεπικοινωνίες, για κατασκευές, για business managers, για μηχανικούς. Είναι πλέον πολύ εξειδικευμένοι οι Ελληνες σε αυτές τις υπηρεσίες, έχουν σημαντική τεχνογνωσία, και η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε αυτό το αντικείμενο, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Κατά τον κ. Αξυλιθιώτη, αν δούμε τις ελληνικές επιχειρήσεις δίπλα στις κινεζικές ή τις βραζιλιάνικες ως προς τη συμμετοχή τους στα έργα και τις προμήθειες της WB, σίγουρα δεν υπάρχει σύγκριση, «αλλά αν τις δούμε σε σχέση με ευρωπαϊκές είναι εξαιρετική η επίδοσή τους και σίγουρα δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό που ήταν λίγα χρόνια πριν. Θα τη χαρακτήριζα σταθερά αυξανόμενη».
Σημαντική η συμμετοχή σε consortia
Ως προς τη νέα πολιτική της World Bank, που «βοηθάει» και τις ελληνικές επιχειρήσεις, ο κ. Αξυλιθιώτης σημείωσε ότι μέχρι πρόσφατα, ειδικά για την κατασκευή δημόσιων έργων και την προμήθεια αγαθών, το βασικό κριτήριο επιλογής ήταν η χαμηλότερη τιμή – ένα πεδίο, δηλαδή, στο οποίο οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν μπορούσαν εύκολα να «χτυπήσουν» τον ανταγωνισμό από χώρες χαμηλού κόστους, όπως π.χ. η Κίνα. Από τον Ιούλιο του 2016, ωστόσο, «μετράει» και η ποιότητα εξίσου με την τιμή. Η «διευκόλυνση» αυτή ενθάρρυνε τις ελληνικές επιχειρήσεις, ιδίως τις κατασκευαστικές, που έτσι κι αλλιώς, ιδίως μετά το τέλος των Ολυμπιακών έργων του 2004, αναζητούσαν αντικείμενο.
Ο κ. Αξυλιθιώτης επισήμανε ακόμη τη σημασία της συμμετοχής των ελληνικών επιχειρήσεων σε consortia, ώστε να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αναλάβουν έργα και προμήθειες, καθώς -όπως είπε- «κάποιος που ξεκινάει για πρώτη φορά, «τρυπώνει» δύσκολα και αυτό δεν είναι τωρινό φαινόμενο, ούτε αφορά μόνο τις ελληνικές επιχειρήσεις, το ίδιο έλεγαν και οι Γερμανοί, που το αντιμετώπιζαν από το 1972-1973 ακόμη. Επρεπε να προσπαθήσεις δύο-τρία χρόνια, να δίνεις προσφορές, να έχεις υπομονή, χρόνο και χρήμα, για να πάρεις το πρώτο project. Από εκεί και πέρα άνοιγε η πόρτα κι αυτό ήταν διαβατήριο για τα επόμενα».
Ερωτηθείς για το ύψος των συμβολαίων που έχουν αναλάβει τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές επιχειρήσεις, ο κ. Αξυλιθιώτης ξεκαθάρισε ότι αυτό μπορεί να προσδιοριστεί μόνο κατ’ εκτίμηση, καθώς η World Bank ανακοινώνει στατιστικά στοιχεία μόνο για το 40% των συμβολαίων, περίπου. Στη δε περίπτωση της Ελλάδας τα στοιχεία αφορούν επιχειρήσεις αμιγώς ελληνικών συμφερόντων και όχι, π.χ. θυγατρικές τους με έδρα τα Βαλκάνια, γεγονός που ενδεχομένως θα άλλαζε την εικόνα.
Στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών τα περισσότερα συμβόλαια
Με βάση πάντως στοιχεία -για το 40% περίπου των συμβολαίων, όπως προαναφέρθηκε- που άντλησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ από την ιστοσελίδα της Τράπεζας, από ένα σύνολο 96 έργων/προμηθειών στην περίοδο 2008-2017 σε διάφορες χώρες, τα 53 αφορούσαν την προσφορά συμβουλευτικών υπηρεσιών, τα 22 δημόσια έργα, τα 15 προμήθεια αγαθών και τα έξι την παροχή μη συμβουλευτικών υπηρεσιών. Σχετικά στοιχεία ως προς τη συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων ανακοινώθηκαν και στο επιχειρηματικό φόρουμ, με αντικείμενο τα πρότζεκτ που «τρέχουν» με χρηματοδότηση από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως η WB, αλλά και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και η Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Ευξείνου Πόντου (Παρευξείνια), που φιλοξενείται μέχρι το απόγευμα στις εγκαταστάσεις του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, το οποίο συνδιοργανώνει την εκδήλωση.
«Δεν αξιοποιήσαμε τα εφόδιά μας, να συνεργαστούμε για να επιβιώσουμε»
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ), Κωνσταντίνος Καλέργης, επισήμανε ότι «η εξωστρεφής δραστηριοποίηση, μέσω και των διάφορων προγραμμάτων της WB, είναι ουσιαστικά μονόδρομος, και ιδίως για τον κλάδο τον τεχνικό, θα έλεγα ότι είναι η μοναδική διέξοδος. Για να λέμε τα πράγματα όπως είναι, γιατί πρέπει να κάνουμε και αυτοκριτική οι Ελληνες επιχειρηματίες, παρότι η Ελλάδα αποδεικνύει την εξωστρέφεια επί πολλές δεκαετίες, για να μην πω αιώνες, στις χρυσές εποχές της πλασματικής ευρωστίας, αντί οι επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εφόδιά μας και ν’ αρχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε έξω, δυστυχώς δεν το κάναμε, με αποτέλεσμα τώρα να τρέχουμε πίσω από πολύ μεγαλύτερες επιχειρήσεις και ομίλους, με όλες τις δυσκολίες που συνεπάγεται αυτό».
Τουλάχιστον ο τεχνικός κλάδος, πρόσθεσε, έχει αποκτήσει λόγω των πολύ μεγάλων έργων που έχουν γίνει στην Ελλάδα, σοβαρή τεχνογνωσία που μπορεί να αξιοποιεί στο εξωτερικό με τον καλύτερο τρόπο. «Βεβαίως ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος και δύσκολος και ένα πρόβλημα είναι ότι οι Ελληνες δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε. Το αποτέλεσμα είναι ότι επειδή έχουμε πάρα πολύ μικρές επιχειρήσεις, microenterprises, σε σχέση με τη διεθνή αγορά, ο ανταγωνισμός είναι σκληρός. Πρέπει να μάθουμε να συνεργαζόμαστε και να μεγαλώσουμε, γιατί αλλιώς δεν πρόκειται να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Θα συμβεί θέλουμε δεν θέλουμε, αν ο στόχος είναι να ανακάμψουν οι επιχειρήσεις μας και να είναι βιώσιμες» σημείωσε, ενώ ερωτηθείς αν κάποια σημάδια ανάκαμψης που διαφαίνονται στον κλάδο, έστω και «πολύ δειλά», μπορεί να αποτελούν προπομπό καλύτερων ημερών, επισήμανε ότι «είναι τόσο δειλά, που δεν μπορούμε να βγουν συμπεράσματα».
Τις διαδικασίες προμηθειών της Παγκόσμιας Τράπεζας, αλλά και τους στόχους της, που έγκεινται μεταξύ άλλων στη μείωση της φτώχειας και την αύξηση του εισοδήματος της πληθυσμιακής βάσης παγκοσμίως μέχρι το 2030, παρουσίασε από την πλευρά της η Elena Corman, ειδική σε θέματα προμηθειών του Οργανισμού, επισημαίνοντας ότι η χαμηλή τιμή δεν είναι πια το μοναδικό κριτήριο για να αναλάβει κάποιος έργα. Τα βασικά κριτήρια είναι όπως είπε η καλή σχέση ποιότητας-τιμής (value for money), η οικονομία, η ακεραιότητα, η αποδοτικότητα, η διαφάνεια και η ίση μεταχείριση των εταιρειών.
Τα «do’s» και τα «dont’s» στη διεκδίκηση έργων που χρηματοδοτούνται από οργανισμούς όπως η World Bank, παρουσίασε στο φόρουμ ο CEO του PFD Group, Σπύρος Βογιατζής, τονίζοντας ότι απαιτείται επιμονή και υπομονή, ενώ εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), η Δήμητρα Παπανδρέου (Principal manager, advice for small businesses) παρουσίασε οδηγίες προς ναυτιλλόμενους για τα προγράμματα της Τράπεζας για τις μικρές επιχειρήσεις. Τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της Παρευξείνιας Τράπεζας και τις ευκαιρίες προμηθειών ανέλυσε από την πλευρά του ο Βασίλης Χριστάκης (principal officer, procurement and corporate management).
Αλεξάνδρα Γούτα