Τι μπορούμε να περιμένουμε από τη συνδιάσκεψη των Προκαθημένων στην Ιορδανία. Οι παρόντες, οι απόντες και οι εκπλήξεις της τελευταίας στιγμής.
Για μια κοινή δήλωση απέναντι στη διάσπαση της Ορθοδοξίας ευελπιστούν αρκετοί άνθρωποι του εκκλησιαστικού κόσμου, ως αποτέλεσμα της επερχόμενης Ορθόδοξης Συνόδου στο Αμμάν της Ιορδανίας.
Το κάλεσμα του Πατριάρχη Ιεροσολύμων βρήκε απήχηση σε συνολικά 6 από τις 14 αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, οι οποίες επιθυμούν έμπρακτα να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα κατά της διάσπασης του Ορθόδοξου κόσμου.
Ως εκ τούτου, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων θα υποδεχθεί τους Προκαθημένους και τις αντιπροσωπείες τους στο Αμμάν της Ιορδανίας, το βράδυ της 25ης Φεβρουαρίου, ενώ οι εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών θα συνεδριάσουν την επομένη, στις 26.
Σε μια προσπάθεια να αποφύγουν μια ακόμα μεγαλύτερη ρήξη και να τερματίσουν τις βιαιοπραγίες που προκάλεσαν στο εσωτερικό της Ουκρανίας η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να χορηγήσει αυτοκεφαλία στη σχισματική εκκλησία της Ουκρανίας, στη Σύνοδο στο Αμμάν θα συνεδριάσουν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο Πατριάρχης Μόσχας, ο Πατριάρχης Σερβίας και ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Τσεχίας. Ρουμανία και η Πολωνία θα στείλουν τις αντιπροσωπείες τους, χωρίς τους επικεφαλής των Εκκλησιών.
Δια της απουσίας του θα λάμψει το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
«Κάποια σημαντική πρόταση θα προκύψει. Ο Βαρθολομαίος θα έπρεπε να είναι εκεί. Ετσι τορπιλίζουν την ενότητα της Ορθοδοξίας, όχι μόνο ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, αλλά και όσοι δεν πάνε», επισημαίνει στο Sputnik o Θεολόγος Νικόλαος Σαββόπουλος.
Και προσθέτει: «Ισως να πάμε σε άλλη Σύνοδο μετά από αυτή. Η διάσπαση είναι μεγάλη, αυτά που μας έχει κάνει η Αμερική είναι πολλά. Από εκεί προέρχονται όλα τα δεινά για την Ορθοδοξία. Η Αμερική θέλει τα Βαλκάνια διασπασμένα και επιθυμεί να μην υπάρχει η Ορθοδοξία σαν ενότητα».
«Πρέπει να συμβάλλουν όλοι για να αποφευχθεί το σχίσμα. Ωστόσο, μόνο άτυπη μπορεί να είναι αυτή η Σύνοδος. Μπορεί να γίνει μια προεργασία, μια φιλική συζήτηση, αλλά δεν μπορεί να πάρει τη μορφή Συνόδου, εφόσον δεν συγκαλείται σύμφωνα με τους κανόνες», επισημαίνει από την πλευρά του στο Sputnik o Θεολόγος Δημήτρης Ρίζος.
Στην τελευταία συνέντευξή του στο RIA NOVOSTI ο Μητροπολίτης Ιλαρίων, επικεφαλής του Συνδέσμου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσίας είχε επισημάνει, μεταξύ άλλων, ότι: «Υπάρχει κίνδυνος σοβαρού σχίσματος στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι διαφορές μπορούν να ξεπεραστούν μόνο μέσω ενός ειλικρινούς και αδελφικού διαλόγου, αλλά και των κοινών προσπαθειών όλων των παγκοσμίως αναγνωρισμένων αυτοκέφαλων Εκκλησιών. Ελπίζουμε ότι η επικείμενη σύναξη θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση», επεσήμανε, μεταξύ άλλων.
Εκπληξη για κάποιους, αποτελεί η απουσία του Πατριαρχείου Αντιοχείας, από την επικείμενη συζήτηση.
«Η χορήγηση Αυτοκεφαλίας στη νέα Εκκλησία της Ουκρανίας δεν θα φέρει ειρήνη ή αρμονία, ούτε στην Ουκρανία ούτε στον υπόλοιπο Ορθόδοξο κόσμο» είχε επισημάνει χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης Αντιοχείας σε επιστολή του στον Βαρθολομαίο.
Οι καλά γνωρίζοντες αναφέρουν ότι το Πατριαρχείο Αντιοχείας δεν συμφώνησε σε καμία περίπτωση με την κίνηση Βαρθολομαίου για αυτοκεφαλία στη σχισματική εκκλησία της Ουκρανίας. Ωστόσο, η μη συμφωνία του με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, για το ποια από τις δύο εκκλησίες θα έχει υπό τον έλεγχό της το Κατάρ, φαίνεται ότι οδήγησε το Πατριαρχείο Αντιοχείας να αναβάλει προς το παρόν την παρουσία του σε μία τέτοια συνάντηση.
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, οι Εκκλησίες της Ελλάδος, της Κύπρου και της Αλβανίας αρνήθηκαν να παραβρεθούν στηρίζοντας τον Βαρθολομαίο.
Η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει τη σχισματική εκκλησία της Ουκρανίας και το δικαίωμα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να χορηγεί αυτοκεφαλία. Κύπρος και Αλβανία δεν ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο.
Από την πλευρά του, ο Αναστάσιος Αλβανίας αν και αντιτάσσεται στο σχίσμα της Ορθοδοξίας, δεν έχει αναγνωρίσει το σχισματικό Επιφάνιο και επιθυμεί Πανορθόδοξη Σύνοδο, δεν θα παραστεί στη συνάντηση, γιατί πιστεύει ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος πρέπει να τη συγκαλέσει.
«Ο Βαρθολομαίος θα έπρεπε να είναι εκείνος που θα συγκαλέσει την Πανορθόδοξη», τονίζει o Θεολόγος Δημήτρης Ρίζος. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, αναφέρει ότι αν συγκληθεί κανονική Σύνοδος, «πρέπει να καθίσει κατηγορούμενος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος».
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μια από λίγες εκκλησίες που αναγνωρίζει το πρωτείο τιμής του Κωνσταντινουπόλεως με ειδικό έγγραφο.
Το έγγραφο φέρει τον τίτλο «Η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας στο ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας στην Παγκόσμια Εκκλησία» και υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 2013.
Μάλιστα, σε παλαιότερη συνέντευξή του, ο Ιλαρίων, αναφερόμενος στο περιεχόμενο του εγγράφου έχει επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι: «Η κανονική παράδοση και η ορθόδοξη εκκλησιολογία αποδίδουν το πρωτείο της τιμής στον αρχηγό της ρωμαϊκής εκκλησίας μετά το 1054 στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Ο πρώτος προκαθήμενος στα δίπτυχα αναφέρεται ως «πρώτος μεταξύ ίσων». Ωστόσο, τα τελευταία 100 χρόνια το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έχει αναπτύξει μια διδασκαλία σχετικά με το πρωτείο, ομολογώντας αποτελεσματικά το Ρωμαιοκαθολικό μοντέλο της εκκλησιαστικής δομής».
Η λαθεμένη χρήση του πρωτείου έχει σημαντικές συνέπειες για την Ορθοδοξία. Κυρίως τις αναταραχές που έχουν προκληθεί στη Ουκρανία μετά τις βίαιες διώξεις των Ορθοδόξων πιστών της κανονικής εκκλησίας.
«Η διάσπαση γίνεται σε ελληνόφωνες και σλαβόφωνες εκκλησίες κατά τα φαινόμενα. Ευθύνες αποδίδονται σε όλες τις πλευρές, η κατάσταση ξεκίνησε από το ουκρανικό, αλλά μπλέχτηκαν γεωπολιτικά ζητήματα στη συνέχεια. Είμαι σφόδρα στενοχωρημένος με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και άλλους για το λόγο ότι πήγαν στην Ουκρανία και είπαν στον κόσμο να μείνουν στην εκκλησία υπό τον Ονούφριο, αλλά, μετά από λίγο, άλλαξαν θέση.
Δεν νομίζω ότι ενήργησαν σωστά. Πότε τελικά το Αγιο Πνεύμα τούς φώτισε να πουν τα σωστά λόγια. Την πρώτη ή τη δεύτερη φορά;», υπογραμμίζει ο Δ. Ρίζος.
Λάμπρος Ζαχαρής
«Πόλεμος» στην Ορθοδοξία: Τι να περιμένουμε από τη Σύναξη των Προκαθημένων στο Αμμάν
