Μια πήλινη πλάκα με εγχάρακτη επιγραφή που διαπιστώθηκε ότι διασώζει 13 στίχους από την ραψωδία ξ της Οδύσσειας ανακαλύφθηκε, μετά από τρία χρόνια ερευνών, στον ιερό χώρο της Ολυμπίας κι έδωσε χαρά και υπερηφάνεια στους αρχαιολόγους.
Σκεπασμένη κάτω από αρχαίο λιθοσωρό η πήλινη χαραγμένη πλάκα βρέθηκε όταν οι αρχαιολόγοι ολοκλήρωναν το τριετές πρόγραμμα επιφανειακής – γεωαρχαιολογικής έρευνας στην περιοχή γύρω από το ιερό της Ολυμπίας. Αφού την καθάρισαν από τα άλατα και τις επικαθίσεις αιώνων διαπίστωσαν ότι διασώζει 13 στίχους από τη ραψωδία ξ της Οδύσσειας (ο Οδυσσέας μιλά με τον πιστό του χοιροβοσκό Εύμαιο).
Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, μπορεί να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από τον 3ο αι. μ.Χ. Εάν η προκαταρκτική χρονολόγηση επιβεβαιωθεί «τότε η πήλινη πλάκα θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως και αποτελεί πέραν της μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό και ιστορικό τεκμήριο».
Η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού
Κατά την διεξαγωγή της επιφανειακής – γεωαρχαιολογικής έρευνας, στο πλαίσιο του τριετούς ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Ο πολυδιάστατος χώρος της Ολυμπίας», που πραγματοποιείται σε θέσεις γύρω από το ιερό υπό τη διεύθυνση της Δρ. Ερωφίλης-Ιριδας Κόλια, Προϊσταμένης της ΕΦΑ Ηλείας σε συνεργασία με τους καθηγητές Franziska Lang, Birgitta Eder, Andreas Vett και Hans-Joachim Gehrke του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και των Πανεπιστημίων Darmstadt, Tυbingen και Frankfurt am Mainz, εντοπίστηκε και συνελέγη ένα ιδιαιτέρως σημαντικό εύρημα. Συγκεκριμένα, σε θέση παρακείμενη του ιερού της Ολυμπίας με κατάλοιπα της ρωμαϊκής εποχής, βρέθηκε πήλινη πλάκα με εγχάρακτη επιγραφή.
Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της συντήρησής της στο εργαστήριο της ΕΦΑ Ηλείας, διαπιστώθηκε ότι διασώζει 13 στίχους από την ραψωδία ξ της Οδύσσειας (ομιλία του Οδυσσέα στον Εύμαιο) και σύμφωνα με την πρώτη εκτίμησή μας, μπορεί να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από τον 3ο αι. μ.Χ. Επισημαίνουμε το γεγονός ότι εφόσον αυτή η προκαταρκτική χρονολόγηση επιβεβαιωθεί κατά τη συστηματική μελέτη της επιγραφής που έχει ήδη αρχίσει, τότε η πήλινη πλάκα θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως και αποτελεί πέραν της μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό και ιστορικό τεκμήριο.
Ερωφίλη Κόλια, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας
«Πρόκειται για ένα αναπάντεχο εύρημα δεν περιμέναμε σε επιφανειακή έρευνα να βρούμε επιγραφή. Στην αρχή όταν πρωτοαντικρύσαμε την πλάκα ήταν καλυμμένη από άλατα και επικαθίσεις από την έκθεση στις καιρικές συνθήκες, από τη βλάστηση κ.ά. Δεν αντιληφθήκαμε εξ αρχής για τι ακριβώς επρόκειτο. Και, βεβαίως, όταν καταλάβαμε ότι είναι επιγραφή δεν περιμέναμε ότι είναι απόσπασμα από την Οδύσσεια. Καθαρίστηκε στα εργαστήρια συντήρησης, η επιγραφή είναι σε καλή κατάσταση, μπορούμε να πούμε ότι έχει χαραχτεί, ενώ ήταν ακόμα νωπός ο πηλός. Δεν είμαι σε θέση ακόμα να σας δώσω ερμηνεία γιατί είναι «περίεργο» το εύρημα και μοναδικό. Το πρόγραμμα τελείωσε, συνεχίζουμε με τη μελέτη και τη δημοσίευση των ευρημάτων. Το αποτέλεσμα ότι ταυτίστηκε, πρόσφατα, με τμήμα της ραψωδίας ξ της Οδύσσειας, και μια πρώτη χρονολόγηση πιθανολογείται τον 2ο αιώνα μ.Χ. είναι πολύ σημαντικό, αλλά, με την επικείμενη συστηματική έρευνα περιμένουμε να φανεί αν πρόκειται για το παλαιότερο γνωστό απόσπασμα της ραψωδίας ξ του ομηρικού έπους. Θέλω να τονίσω ότι με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και τους συναδέλφους από τα τρία γερμανικά Πανεπιστήμια έχουμε μια άριστη συνεργασία στην Ολυμπία στο πλαίσιο αυτής της έρευνας και γενικότερα».
Μαρία Βλαζάκη, γενική γραμματέας υπουργείου Πολιτισμού
«Το εύρημα είναι πολύ σημαντικό και μας κάνει περήφανους για άλλη μια φορά, για το τι κρύβει η ελληνική γη κι ειδικά αυτή η γη της Ολυμπίας κι ό,τι ακόμα είναι να ‘ρθει στο φως στο μέλλον. Αλλά πάντα με προσοχή. Την πήλινη πλάκα της Ολυμπίας την είχαν εντοπίσει από πέρυσι οι αρχαιολόγοι και τώρα που προχώρησαν τη μελέτη, ενημέρωσαν σε πρώτη φάση το κοινό. Περιμένουμε το επιστημονικό υλικό για δημοσίευση.
Δεν έχουν ολοκληρωθεί όλες οι μελέτες για να βεβαιώσουμε τη χρονολόγηση της η οποία αν είναι πριν τον 3ο μ.Χ. – τον 2ο μ.Χ. όπως λένε οι μελετητές της, τότε θα είναι το παλιότερο στοιχείο που έχουμε με τη χάραξη της Οδύσσειας. Η πιο παλιά μαρτυρία, απ’ όσο γνωρίζω είναι σε πάπυρο του 3ου μ.Χ. αιώνα.
Είναι βέβαιο πως με υπομονή, επιμονή, χωρίς βιασύνες και με μια άριστη συνεργασία, όπως σ’ αυτή την περίπτωση του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, των τριών γερμανικών πανεπιστημίων υπό την διεύθυνση της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, Ερωφίλης Κόλια, η έρευνα φέρνει τα καλύτερα αποτελέσματα».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
