Μήνυμα από τα άστρα: Η ζωή και το έργο του Γαλιλαίου

«Μήνυμα από τα άστρα» είναι ο τίτλος του πρώτου τόμου της τριλογίας κόμικ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της καλλιτεχνικής εταιρείας Πολύμνια σε συνεργασία με την Ενωση Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ), με κείμενο του Κωστή Παπαϊωάννου και εικονογράφηση της Ελένης Τσάμπρα. Το κόμικ ξεδιπλώνει τη ζωή και το έργο του Γαλιλαίου (Galileo Galilei), που υιοθετώντας την ηλιοκεντρική θεωρία του Κοπέρνικου ήρθε σε σύγκρουση με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και καταδικάστηκε το 1633 για το έργο του «Διάλογος περί των δύο μεγίστων συστημάτων του κόσμου» (είχε τυπωθεί έναν χρόνο νωρίτερα). Ο Γαλιλαίος κατόρθωσε να γλιτώσει την πυρά, αποκηρύσσοντας τις θέσεις του για την κίνηση της γης περί τον ήλιο, με την κρίσιμη διαφορά πως δεν έπαψε ποτέ να πιστεύει τη θεωρία του, που υπονόμευε την προτεραιότητα την οποία έδινε η Εκκλησία στη θεία παντοδυναμία εν σχέσει προς την επιστημονική γνώση.
Το κόμικ έχει παιδαγωγικό και διαφωτιστικό χαρακτήρα αλλά δεν πάσχει από ακαδημαϊσμό και διδακτισμό. Οι δημιουργοί του είναι πεπεισμένοι πως σε μια εποχή κατά την οποία η τέχνη, ο πολιτισμός, η έρευνα και η επιστήμη τείνουν να αποτελέσουν ένα αδιαίρετο σύνολο, τα γνωστικά αντικείμενα δεν πρέπει να παραμένουν κατατεμαχισμένα, αλλά, αντιθέτως, χρειάζεται να αποκτήσουν ενιαία έκφραση και να συμβάλουν με πολύπλευρο τρόπο στην ανάπτυξη των παιδιών και των νέων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η επιστήμη και η τέχνη δεν αποτελούν μόνο επιστημονική και καλλιτεχνική δημιουργία: μπορούν να ενσωματωθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και να υποβοηθήσουν την ενίσχυση της φαντασίας, όπως και την απόκτηση μιας ευρύτερης, ουμανιστικής παιδείας, παρέχοντας ένα ζωτικό κίνητρο για την ενασχόληση με τις φυσικές επιστήμες, που προβάλλονται έτσι στο κοινωνικοπολιτισμικό πεδίο εντός του οποίου γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν.
Η ζωή και το έργο του Γαλιλαίου, που συνέβαλε στην ίδρυση της σύγχρονης επιστήμης μέσα από τη μαθηματικοποίηση της φυσικής, με φόντο τις μεγάλες αλλαγές της ύστερης Αναγέννησης, αποδεικνύεται σε μια ανάλογη προοπτική ιδανική. Γράφει χαρακτηριστικά στον πρόλογό του ο Κωστής Παπαϊωάννου: «Αξίζει να διασφαλίσουμε ότι στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα πρέπει να παραμελούνται έννοιες και αξίες από την εποχή που η επιστήμη ήταν κλάδος της φιλοσοφίας και συνδεόταν με την ηθική και τα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου. Για ένα πιο ευοίωνο μέλλον, ας αναλογιστούμε αυτό που είπε ο μεγάλος Ινδός στοχαστής και ειρηνικός επαναστάτης, ο Μαχάτμα Γκάντι, ότι «γνώση χωρίς χαρακτήρα και επιστήμη χωρίς ανθρωπιά είναι οι ρίζες της δυστυχίας»».
Ο Γαλιλαίος δεν ήταν εύκολος άνθρωπος: από τη μια πλευρά έξυπνος και φιλέρευνος, από την άλλη ευερέθιστος και οργίλος. Στο κόμικ τον παρακολουθούμε από τη γέννησή του στην Πίζα το 1564 (μεγάλωσε υπό την επιρροή του πατέρα του Βιτσέντσο Γκαλιλέι, που ήταν λαουτίστας, τραγουδιστής, θεωρητικός της μουσικής και δάσκαλος) και τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της γενέτειράς του, όπου γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή, μέχρι τη εισαγωγή του στην Ακαδημία Σχεδίου της Φλωρεντίας (πρόδρομος των κατοπινών ευρωπαϊκών πολυτεχνικών σχολών), όπου ανακαλύπτει τη μαγεία των μαθηματικών. Ακολουθούν η περίοδος της φοίτησής του στο Ρωμαϊκό Κολλέγιο της Ρώμης, το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα των Ιησουιτών, και η επιστροφή του στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, όπου θα αρχίσει να διδάσκει μαθηματικά ύστερα από έγκριση του Φερδινάνδου των Μεδίκων, Δούκα της Τοσκάνης (προηγήθηκαν διαλέξεις περί φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας). Λίγο αργότερα ο πατέρας του Γαλιλαίου θα πεθάνει – κι έτσι θα κοπούν και οι τελευταίοι δεσμοί με την ιατρική (αποτελούσαν σφοδρή πατρική επιθυμία) και ο δρόμος προς τα αστέρια θα ανοίξει διάπλατα.
Η πορεία του Γαλιλαίου θα συνεχιστεί στους δύο επόμενους τόμους της τριλογίας, η οποία εντάσσεται στη σειρά κόμικ «Βιογραφίες καλλιτεχνών και επιστημόνων». Οι τόμοι θα κυκλοφορήσουν με την επιμέλεια της Πολύμνιας και της ΕΕΦ (στην εκδοτική ομάδα της τελευταίας συμμετέχουν ο Ευστράτιος Θεοδοσίου, αστροφυσικός, και ο Παναγιώτης Φιλντίσης, εκπαιδευτικός). Να σημειωθεί ότι το βιβλίο είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και τα έσοδα θα διατεθούν σε εκπαιδευτικές δράσεις επιστήμης και τέχνης.