Κορονοϊός: Τι ισχύει στα εργασιακά

O εργατολόγος Γιώργος Μελισσάρης απαντά στα ερωτήματα του Sputnik σχετικά με τα δικαιώματα των εργαζόμενων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Τι ισχύει για γονική άδεια, μισθό και απουσία.
Σε συναγερμό βρίσκεται η χώρα μας, τα τελευταία εικοσιτετράωρα, με δεδομένη την αύξηση των κρουσμάτων του κορονοϊού. Αλλεπάλληλες συσκέψεις πραγματοποιεί ο πρωθυπουργός με υπουργούς και περιφερειάρχες, προκειμένου να επιτευχθεί ο καλύτερος δυνατός συντονισμός, ενώ η κυβέρνηση λαμβάνει έκτακτα μέτρα με διπλό στόχο, αφενός να προλάβει την εξάπλωση της επιδημίας, αφετέρου να διαχειριστεί τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού. Κρίσιμα ερωτήματα εγείρονται, μεταξύ άλλων, και αναφορικά με το πώς αυτή η επιδημία θα επηρεάσει τα δικαιώματα των εργαζόμενων, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Πώς διαμορφώνονται τα εργασιακά μας από τα έκτακτα μέτρα; O Γιώργος Μελισσάρης, δικηγόρος – εργατολόγος και νομικός σύμβουλος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου της Αθήνας (ΕΚΑ), απάντησε στις ερωτήσεις του Sputnik.
Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος νοσήσει από τον κορονοϊό
Στην απευκταία περίπτωση που ο εργαζόμενος φέρει τον κορονοϊό και τελικά νοσήσει, τότε ενεργοποιούνται οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για την ασθένεια του μισθωτού, η οποία θεωρείται ανυπαίτιο κώλυμα για την παροχή αυτής. Ως ανυπαίτιο κώλυμα (εμπόδιο) παροχής εργασίας θεωρείται κάθε περιστατικό για το οποίο ο εργαζόμενος εμποδίζεται να εργαστεί από σπουδαίο λόγο που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του. Σπουδαίος λόγος αποχής από την εργασία μπορεί να είναι οποιοδήποτε πραγματικό περιστατικό που αναφέρεται είτε στο πρόσωπο του μισθωτού και γενικότερα στη δική του «σφαίρα» είτε σε πραγματικό γεγονός που δημιουργεί αντικειμενική αδυναμία παροχής εργασίας. Η άδεια ασθένειας αποτελεί σπουδαίο λόγο αποχής του μισθωτού από την εργασία του κατά την έννοια των άρθρων 657 και 658 του Αστικού Κώδικα. Εχει κριθεί από τα δικαστήρια ότι η ασθένεια του εργαζομένου θεωρείται σπουδαίος λόγος αποχής από την εργασία του.
Ο μισθωτός, μόλις διαγνωστεί ότι είναι φορέας του κορονοϊού, ακόμα και αν δεν έχει ακόμα παρουσιάσει συμπτώματα της νόσου, οφείλει να απουσιάσει από την εργασία του και να ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον εργοδότη περί ασθένειάς του, προσκομίζοντας, εντός εύλογου χρόνου, σχετική ιατρική βεβαίωση, αναφορικά με το είδος και τη διάρκεια της ασθένειάς του. Εκτοτε δικαιούται τόσο τις παροχές σε είδος (ιατρική περίθαλψη), όσο και τις παροχές σε χρήμα (μισθό και επίδομα ασθενείας).
Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος τεθεί «υπό περιορισμό»
Ιδιαίτερη πρακτική σημασία έχει η περίπτωση που, ναι μεν ο εργαζόμενος δεν έχει νοσήσει ο ίδιος, αλλά «αναγκαστεί» να παραμείνει κατ’ οίκον για το διάστημα των 14 ημερών από την έκθεσή του στον κίνδυνο, σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δημοσιευθεί. Στην περίπτωση αυτή δεν θεωρείται ασθενής, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, αλλά από την άλλη εμποδίζεται να εργαστεί για λόγους που δεν αφορούν τον ίδιο, αλλά ούτε και τον εργοδότη. Κατά την άποψή μου, στην περίπτωση αυτή πρέπει να ισχύουν τα εξής:
* Η απουσία του μισθωτού από την εργασία του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αδικαιολόγητη (με κίνδυνο απώλειας της θέσης εργασίας) δεδομένου ότι εμφιλοχώρησε λόγω «ανυπαίτιου κωλύματος» προς τούτο, όπως είναι η οδηγία Δημόσιας Αρχής για κατ’ οίκον περιορισμό, προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία.
* Η αδυναμία του μισθωτού να παρέχει τις υπηρεσίες του για τον ανωτέρω λόγο, αν προκύπτει κατ’ επιταγή απόφασης Δημόσιας Αρχής (ΕΟΔΥ), τότε συνιστά γεγονός ανώτερης βίας το οποίο αναστέλλει την εργασιακή σχέση και, κατ’ επέκταση, την υποχρέωση του εργοδότη για καταβολή του μισθού.
* Ο εργοδότης έχει γενική υποχρέωση: Να λαμβάνει κάθε µμέτρο που απαιτείται, ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι που παρευρίσκονται στους τόπους εργασίας από κάθε κίνδυνο που µμπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική τους ακεραιότητα. Να εφαρμόζει κάθε υπόδειξη των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο τους µμέσα στην επιχείρηση. Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των µμέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Να λαμβάνει συλλογικά µμέτρα προστασίας των εργαζομένων. Να γνωστοποιεί στους εργαζόμενους τον επαγγελματικό κίνδυνο από την εργασία τους. Να ενθαρρύνει την εκπαίδευση των εργαζομένων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Να ενημερώνει τους εργαζόμενους για τη νομοθεσία που ισχύει σχετικά µε την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και για τον τρόπο εφαρμογής της από την επιχείρηση. Να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση. Στα ανωτέρω πλαίσια, οφείλει, σε περίπτωση που διαπιστωθεί με οποιονδήποτε τρόπο, έκθεση εργαζόμενου του σε παράγοντα κινδύνου (επίσκεψη σε χώρα κινδύνου, επαφή με νοσούντες κλπ), να μην αποδέχεται τις υπηρεσίες του μισθωτού, προκειμένου να προστατεύσει τους λοιπούς εργαζομένους από τον κίνδυνο διάδοσης της ασθένειας. Στην περίπτωση αυτή, ο μισθωτός που για το μέγιστο χρονικό διάστημα των 14 ημερών δεν παρέχει τις υπηρεσίες του κατόπιν εντολής του εργοδότη, έχει αξίωση στο μισθό του (αλλά και στις ασφαλιστικές εισφορές).
Σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας της επιχείρησης (θέατρα, κλειστοί χώροι κλπ)
Στην περίπτωση προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας κάποιων επιχειρηματικών μονάδων, τότε αναστέλλεται πλήρως η εργασιακή σχέση, με βάση τον κανόνα του άρθρου 380 Α.Κ. («Αν η παροχή του ενός από τους συμβαλλομένους είναι αδύνατη από γεγονός για το οποίο αυτός δεν έχει ευθύνη, απαλλάσσεται και ο άλλος συμβαλλόμενος από την αντιπαροχή….») και έτσι ούτε ο εργαζόμενος υποχρεούται να παράσχει εργασία, αλλά ούτε και ο εργοδότης να καταβάλλει το μισθό για το χρονικό διάστημα της απαγόρευσης. Αναστέλλονται, επίσης, και οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις, εκτός αν υπάρξει αντίθετη ρύθμιση στην υπουργική απόφαση.
Αδεια για φροντίδα ασθενών μελών της οικογένειας
Στην περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειας χορηγείται άδεια με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) ο εργαζόμενος γονέας θα πρέπει να απασχολείται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε επιχείρηση ή εκμετάλλευση, ανεξάρτητα αν έχει συμπληρώσει υπηρεσία 1 έτους στον ίδιο εργοδότη και β) ύπαρξη ασθενείας εξαρτωμένων από αυτόν μελών της οικογενείας του. Εξαρτώμενα πρόσωπα (άρθρο 2, Ν. 1483/1984) είναι: παιδιά μέχρι 16 ετών – φυσικά ή υιοθετημένα – και άνω των 16 εφόσον πάσχουν από βαριά ασθένεια ή αναπηρία, σύζυγος που δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, γονείς ή ανύπαντρα αδέλφια που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν. Η άδεια αυτή είναι χωρίς αποδοχές, μπορεί να χορηγηθεί εφάπαξ ή και τμηματικά και η διάρκειά της δεν μπορεί να ξεπεράσει τις 6 εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, εάν ο δικαιούχος προστατεύει ένα παιδί, με δυνατότητα αύξησής της σε 8 εργάσιμες ημέρες εάν ο δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά και σε 14 εργάσιμες ημέρες αν προστατεύει τρία (3) παιδιά και πάνω (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε 2008-2009 άρθρο 5).
Δικαίωμα εργαζόμενου σε επίσχεση εργασίας
Το δικαίωμα της επίσχεσης της εργασίας του μισθωτού ασκείται από τον ίδιο όχι, μόνο όταν ο εργοδότης καθυστερεί την καταβολή των οφειλόμενων αποδοχών του, αλλά και όταν δεν εκπληρώνει τις νόμιμες ή συμβατικές του υποχρεώσεις στα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας ή με τη συμπεριφορά του ο εργοδότης προσβάλει την προσωπικότητα του εργαζομένου. Ασκώντας το δικαίωμα της επίσχεσης εργασίας, ο μισθωτός δικαιούται να δηλώσει στον εργοδότη ότι διακόπτει την απασχόλησή του, μέχρι να συμμορφωθεί ο εργοδότης με τις νόμιμες υποχρεώσεις του (οι οποίες συνίστανται στη, με κάθε τρόπο, προστασία της υγείας των εργαζομένων του και τη λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου προς την κατεύθυνση αυτή) και να απέχει από τα καθήκοντα της εργασίας του.
Τι ισχύει με μισθούς Δημοσίου
Στον Δημόσιο τομέα, δεν οφείλεται μισθός όταν ο υπάλληλος από υπαιτιότητα του δεν παρέσχε υπηρεσία καθόλου ή εν μέρει. Σε περίπτωση προσωρινής διακοπής λειτουργίας του χώρου, όπου ο δημόσιος υπάλληλος παρέχει τις υπηρεσίες του, ή αναστολής λειτουργίας των υπηρεσιακών τμημάτων του φορέα, λόγω έκδοσης της σχετικής Υπουργικής Απόφασης, διατηρεί στο ακέραιο το δικαίωμα του μισθού του. Και τούτο διότι, ο μισθός του δημοσίου υπαλλήλου δεν αποτελεί αντάλλαγμα υπηρεσιών, αλλά παρακολούθημα της υπαλληλικής ιδιότητας και οφείλεται και όταν ο υπάλληλος, χωρίς υπαιτιότητά του, αδυνατεί να παράσχει τις υπηρεσίες του.
Αδεια ειδικού σκοπού θεσπίζει η κυβέρνηση με ΠΝΠ
Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για «άδεια ειδικού σκοπού» εκδίδεται σήμερα, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας. Οσα προβλέπει η ΠΝΠ για τους εργαζόμενους:
* Θεσπίζεται άδεια ειδικού σκοπού, επιπρόσθετη της κανονικής άδειας, την οποία μπορεί να λαμβάνει ο ένας εκ των δύο γονέων (σε περίπτωση μονογονεϊκής οικογένειας ο ένας γονέας), με πλήρεις αποδοχές, για όσο διάστημα ανασταλεί η λειτουργία των σχολείων και μέχρι τις 10/04/2020.
* Για κάθε τέσσερις (4) ημέρες άδειας, οι τρεις (3) θα λογίζονται ως ειδικού σκοπού και μόνο μία (1) θα καταγράφεται ως κανονική άδεια.
* Σε περιπτώσεις που η άδεια ειδικού σκοπού χορηγηθεί σε εργαζόμενο του ιδιωτικού τομέα, το κράτος θα καλύψει από τον τακτικό προϋπολογισμό το ένα τρίτο (1/3) των αποδοχών του. Αυτός ο επιμερισμός των βαρών είναι δυναμικός και εξελίσσεται.
* Σε περιπτώσεις που η άδεια ειδικού σκοπού χορηγηθεί σε εργαζόμενο του δημοσίου τομέα, το κράτος θα καλύψει το σύνολο των αποδοχών του.
* Εάν λάβει ο ένας γονέας άδεια ειδικού σκοπού, ο άλλος γονέας δεν δικαιούται άδεια ειδικού σκοπού, ταυτόχρονα. Εάν ο ένας γονέας δεν εργάζεται, ο άλλος γονέας δε δικαιούται άδεια ειδικού σκοπού.
* Εξαιρούνται οι περιπτώσεις που ο/η σύζυγος νοσηλεύεται, ή έχει προσβληθεί από κορονοϊό, ή είναι ΑΜΕΑ.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υπογράμμισε, επίσης, πως για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, ο εργοδότης δύναται να προτείνει τη δυνατότητα εργασίας με ευέλικτο ωράριο λειτουργίας, ή εργασία εξ’ αποστάσεως, ενώ για τους εργαζόμενους του δημοσίου τομέα δημιουργείται επιπλέον η δυνατότητα εργασίας με ευέλικτο ωράριο λειτουργίας, όπου αυτό είναι εφικτό.
Πηγή: Sputniknews, Ανδρονίκη Τσατσαρώνη