Κριτική ανάλυση του Μακεδονικού ζητήματος
Η παρουσίαση των δύο βιβλίων του καθηγητή Ιστορίας Σπύρου Καράβα για τη Μακεδονία και τον ελληνικό αλυτρωτισμό συνέπεσε με τη θυελλώδη συζήτηση στη Βουλή για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Απρόσμενη η σύμπτωση, καθώς η ημερομηνία παρουσίασης των δύο τόμων είχε οριστεί εδώ και δύο μήνες, ξεκαθάρισε ο συγγραφέας στην κατάμεστη αίθουσα του Polis Art Cafe.
Ο Σπύρος Καράβας, καθηγητής στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, συνεχίζοντας την ιστοριογραφική παραγωγή του και κριτική ανάλυση του Μακεδονικού ζητήματος, μελετά στα καινούρια του βιβλία τη Στρατιωτική Γεωγραφία του λόγιου λοχαγού Βασιλείου Νικολαΐδη τον 19ο αιώνα και αφετέρου θέτει σε αμφισβήτηση τη σύγχρονη, διάχυτη πεποίθηση της μίας και μοναδικής Μακεδονίας.
Με τίτλο «Οι Μακεδονίες των Αλλων. Το μαχαίρι της Ιστορίας και οι νομοτέλειες της Γεωγραφίας [Μικρό Ανθολόγιο 1912-1992]» εκδ.Βιβλιόραμα), ο συγγραφέας αναζητεί τις αιτίες της διαδεδομένης βεβαιότητας ότι η Μακεδονία είναι μόνο μία και αποκλειστικά ελληνική. Ανθολογεί σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας και Γεωγραφίας, εγκυκλοπαίδειες, τη συναφή ελληνόγλωσση βιβλιογραφία των χρόνων 1912-1992, και διαπιστώνει ότι παρά τις αντιφάσεις ή και τα λάθη τους τα τεκμήρια αυτά δίνουν χώρο και για «άλλες Μακεδονίες».
Η άλλη, επίσης νέα έκδοση, αφορά το πόνημα ενός Ελληνα, λόγιου λοχαγού, του Βασιλείου Νικολαΐδη, το 1851, προς χρήσιν των επιτελών του Υπουργείου Στρατιωτικών και του ελληνικού «κατακτητικού στρατού». Εχει να κάνει με την κατόπτευση του χώρου, τις «όμορες επαρχίες» που δεν γνώριζε, αλλά διεκδικούσε ο ελληνικός στρατός τον 19ο αιώνα. Το βιβλίο τιτλοφορείται «Οδοιπορώντας σε Μακεδονία, Θεσσαλία & Ηπειρο-Αλβανία εν έτει 1850 Η Στρατιωτική Γεωγραφία του Βασιλείου Νικολαΐδη προς χρήσιν του Ελληνικού κατακτητικού στρατού και οι τύχες της» (εκδ.Βιβλιόραμα). Στον τόμο περιέχεται ηλεκτρονική έκδοση της Στρατιωτικής Γεωγραφίας σε ένθετο Cd.
Το χειρόγραφο υπόμνημα του Νικολαΐδη «αποτέλεσε το προϊόν της πρώτης επίσημης και μυστικής αποστολής στα διεκδικούμενα εδάφη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, δηλαδή σε μια terra incognita την οποία κληρονομικώ δικαίω διεκδικούσε ο ελληνικός εθνικισμός» λέει ο Σπύρος Καράβας στην εκτενέστατη εισαγωγή του.
Στην παρουσίαση οι ομιλητές ανέδειξαν παρασταστικά, μεταξύ άλλων, πώς «η Γεωγραφία δεν είναι Πατριδογνωσία και είναι σε στενή σχέση με την Ιστορία» (Κωστής Χατζημιχάλης, ομ. καθηγητής Τμ. Γεωγραφίας Χαροκόπειου Πανεπιστημίου). Οτι τα βιβλία του Σπύρου Καράβα «συνδυάζουν την ιστορική γνώση με τον ευρύτερο πολιτικό προβληματισμό» (Χρήστος Χατζηιωσήφ, ομ. καθηγητής Τμ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης) και πως «εξετάζουν κάποιες από τις πλευρές εκείνες, οι οποίες μάς χρειάζονται για να αποκτήσουμε μια γνώση των πραγμάτων και κυρίως να ξεμάθουμε αυτά που από το 1992 και μετά επαναλαμβάνονται με τόσο μεγάλη συχνότητα και τόσο δυνατά, ώστε έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο «ριντώ» στην ιστορική μνήμη και ευρύτερα στην ιστορική κουλτούρα σε βαθμό που έχουμε ξεχάσει όσα ήταν κοινά πριν το 1992, κατά την διάρκεια ενός αιώνα» (Αντώνης Λιάκος ομ. καθηγητής Τμ. Ιστορίας ΕΚΠΑ).
«Λόγοι που ενίσχυσαν το στερεότυπο περί της μιας και μοναδικής ελληνικής Μακεδονίας είναι το παράπονο των Ελλήνων πολιτών για την κρίση, είναι η αγωνία να βρεθεί κάποιος ασθενέστερος και χειρότερος από εμάς για να επιβεβαιώσουμε μια περίεργη εθνική υπεροχή που συχνά περιλαμβάνει ακόμα και ρατσιστικές εκδηλώσεις» είπε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης χαιρετίζοντας την έκδοση.
Νατάσσα Δομνάκη
