Ενα «κύτταρο» πολιτισμού γεννήθηκε στο ακριτικό χωριό Λιάς Θεσπρωτίας, ένα μόλις χιλιόμετρο από τα ελληνοαλβανικά σύνορα στα βουνά της Μουργκάνας. Ενα Μουσείο Τέχνης ανοίγει την πόρτα του στο κοινό και φιλοξενεί σπουδαία έργα του Θεόφιλου, καθώς και δημιουργίες του σύγχρονου καλλιτέχνη Σωτήρη Σόρογκα, ο οποίος κατάγεται από την περιοχή.
Τα εγκαίνια του Μουσείου, έγιναν λίγο μετά το μεσημέρι της Δευτέρας από τον Αμερικανό Πρέσβη στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ, παρουσία των τοπικών αρχών της Ηπείρου και πλήθους κόσμου. Ο Αμερικανός διπλωμάτης χαιρέτησε στα ελληνικά τους παρευρισκόμενους, είπε καλημέρα και ευχαρίστησε για την φιλοξενία, ενώ τόνισε πως το Μουσείο είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα, ένα χαρακτηριστικό δείγμα της ανθεκτικότητας, αποφασιστικότητας του ελληνικού λαού να συνεχίζει. Ο κ. Πάιατ ανέφερε ότι, όπως πολλοί Αμερικανοί γνώρισε την ιστορία της περιοχής και τις δύσκολες εμπειρίες της γερμανικής κατοχής και εμφυλίου, μέσα από τα μάτια της μητέρας του Νίκου Γκατζογιάννη, μέσα από το βιβλίο «Ελένη».
Στην είσοδο του Μουσείου φιλοξενούνται εικόνες από την καθημερινότητα στο χωριό τον περασμένο αιώνα, καθώς και φωτογραφίες διάσημων επισκεπτών. Στις κυρίως αίθουσες φιλοξενούνται 3 εικόνες του Θεόφιλου, οι οποίες μέχρι πρόσφατα φυλάσσονταν σε εκκλησία. Τις είχε δωρίσει ο λαϊκός ζωγράφος σε κάτοικο του Λιά, ο οποίος δια διαθήκης της άφησε στην εκκλησία. Το 1976 οι 3 εικόνες χαρακτηρίστηκαν μνημεία, από το υπουργείο Πολιτισμού. Η προσφορά του ζωγράφου Σωτήρη Σορόγκα στο «Μουσείο Υφαντή», αποτελείται από 4 πίνακες με συμβολισμούς για την περιοχή.
Το Μουσείο δίνει συνέχεια στην ιστορία του παλιού πετρόχορτου Σχολείου. Το κόστος της αναπαλαίωσης του κτιρίου και της κατασκευής του Μουσείου, ανέλαβε ο επιχειρηματίας Αλέκος Υφαντής ο οποίος κατάγεται από τον Λιά και προς τιμή του το φέρει το όνομα του «Μουσείο Υφαντή». Το εγχείρημα υποστήριξε ο Δήμος Φιλιατών και η Περιφέρεια Ηπείρου.
Ο τόπος έζησε δύσκολα χρόνια. Δοκιμάστηκε, εγκαταλείφτηκε, ξαναζωντάνεψε, οι άνθρωποι ξενιτεύτηκαν αλλά δεν ξέχασαν την πατρική γη. Το Σχολείο κτίστηκε με χορηγία ξενιτεμένου στην Νότια Αφρική, το 1934 και αρχικά λειτούργησε ως Δημοτικό. Την περίοδο του εμφυλίου, το χωριό ερήμωσε και όταν ο κόσμος επέστρεψε το 1954 το Σχολείο έγινε Οικοκυρική Σχολή. Με το νέο κύμα μετανάστευσης το 1960 το ορεινό χωριό και πάλι άρχισε να εγκαταλείπεται.
Λίγο αργότερα το ισόγειο του κτιρίου στέγασε την Αστυνομία και ο 1ος όροφος άρχισε να καταρρέει. Στο θέμα δόθηκε η καλύτερη απάντηση. Η ιδέα να δημιουργηθεί Μουσείο, γρήγορα βρήκε ανταπόκριση. Ο συγγραφέας Νίκος Γκατζογιάννης, ο οποίος έφυγε από τον Λιά για την Αμερική, σε ηλικία 9 ετών, κατά τον χαιρετισμό του, τόνισε ότι χρειάζεται προσπάθεια να κρατηθούν τα χωριά ζωντανά, ενώ παρομοίασε το Μουσείο, με το λουλούδι που φυτρώνει στην πέτρα σε ένα έργο του Σωτήρη Σόρογκα. Μάλιστα επισήμανε: «Ακόμη και στο πιο δύσκολο περιβάλλον η ομορφιά έχει παρουσία, ακόμη στα πιο ορεινά μέρη της πατρίδας μας η δημιουργική φαντασία του ελληνικού λαού θα βρεθεί».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
