Δρόμος με εμπόδια η συνεργασία Κύπρου – Τουρκίας στην ενέργεια

Δύο διεθνολόγοι και ένας ευρωβουλευτής απαντούν στο αν η Κύπρος μπορεί να συνεργαστεί με την Τουρκία στο θέμα των υδρογονανθράκων. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για μια τέτοια συνεργασία.
Την περασμένη Πέμπτη, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κατρούγκαλος, κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό του, τόνισε ότι «στην ανατολική Μεσόγειο και η Τουρκία έχει δικαιώματα».
Ειδικότερα, ο κ. Κατρούγκαλος σχολίασε ότι: «Θεωρούμε ότι σε όλα τα θέματα που την αφορούν, η Τουρκία έχει δικαιώματα. Εμείς έχουμε υπερασπιστεί το αυτονόητο δικαίωμα της Κύπρου να διαχειρίζεται τους πόρους της ΑΟΖ της προς όφελος και των δύο κοινοτήτων του νησιού».
Ποιο θα μπορούσε όμως να είναι το πλαίσιο συνεργασίας της Κύπρου και της Τουρκίας;
Ο Τάκης Χατζηγεωργίου, ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ, μιλώντας στο Sputnik, τονίζει ότι θα μπορούσε να υλοποιηθεί μια συνεργασία σε πολλά επίπεδα, ωστόσο ξεκαθαρίζει ότι αυτή θα ήταν δυνατή αν και εφόσον επιλυθεί το Κυπριακό.
«Επιλυόμενου του Κυπριακού, μπορούν να γίνουν πολλά. Χωρίς μια τέτοια εξέλιξη είναι κατανοητό νομίζω ότι δεν υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας. Είναι προς το συμφέρον όλων μια διαρκής και βιώσιμη λύση στο κυπριακό, γιατί κάτι τέτοιο θα συμβάλει ουσιαστικά στη συνεργασία με κάθε κράτος και ασφαλώς και με κάθε γειτονικό κράτος», επισημαίνει ο ευρωβουλευτής.
«Η Τουρκία αν διανύσει τον αναγκαίο δρόμο και συμβάλει, όπως πρέπει, στη λύση του Κυπριακού, τότε θα έχει και η ίδια κάθε λόγο να αναμένει την ανάπτυξη πολλών μορφών συνεργασιών. Και όχι μόνο στον τομέα των υδρογονανθράκων», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η συζήτηση για τους υδρογονάνθρακες αναζωπυρώθηκε, καθώς κοίτασμα φυσικού αερίου από 5 έως 8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια εντοπίστηκε στον στόχο «Γλαύκος-1» της κυπριακής ΑΟΖ.
Η γεώτρηση ολοκληρώθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2019, φθάνοντας σε γεωτρητικό βάθος 4.200 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε βάθος νερού στη θέση της γεώτρησης στα 2.063 μέτρα.
Το κοίτασμα είναι πολύ σημαντικό, καθώς ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον αντιπρόεδρο της ExxonMobil, Τρίσταν Ασπρέι, δήλωσε ότι πρόκειται για «τη μεγαλύτερη ανακάλυψη» στην κυπριακή ΑΟΖ.
Την ίδια ώρα, η κυπριακή κυβέρνηση, με επιστολή του Μονίμου Αντιπροσώπου της Κυπριακής Δημοκρατίας στα Ηνωμένα Εθνη, καταγγέλλει τις συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες εξερεύνησης υδρογονανθράκων που διεξάγει η Τουρκία στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την υφαλοκρηπίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από την πλευρά του, ο Διεθνολόγος και Πολιτικός Αναλυτής, Λοΐζος Μιχαήλ, καθιστά σαφές, μιλώντας στο Sputnik, ότι ενώ υπάρχει η πρόθεση, δεν γίνεται να υπάρξει συνεργασία λόγω της δράσης της Τουρκίας, την οποία περιγράφει ως προκλητική.
«Ως Κυπριακή Δημοκρατία έχουμε πει πολλές φορές και ορθά ότι επιθυμούμε μια συνεργασία με την Τουρκία στο θέμα της ενεργειακής πολιτικής και της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή», αναφέρει.
Οπως αναφέρει, αναγνωρίζει τη σημασία της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας, «αλλά και το γεγονός ότι μια συνεργασία θα μπορέσει να ωφελήσει σημαντικά την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ωστόσο, υπό τις περιστάσεις και την προκλητική τακτική της Τουρκίας δεν αφήνεται περιθώριο για συζήτηση της οποιασδήποτε συνεργασίας», σημειώνει.
«Η προσπάθεια παρεμπόδισης του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στα όρια της κυπριακής ΑΟΖ, οι απέλπιδες ενέργειες για εκφοβισμό των εταιρειών που έχουν συμβληθεί με την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και η ίδια η ρητορική που χρησιμοποιεί η τουρκική κυβέρνηση δεν αφήνει κανένα περιθώριο, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο, για συζήτηση του οποιουδήποτε ενδεχομένου συνεργασίας. Εκ των πραγμάτων λοιπόν δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία», επισημαίνει ο διεθνολόγος.
Στο ίδιο μήκος κύματος, θεωρώντας τη συνεργασία Τουρκίας – Κυπριακής Δημοκρατίας εξαιρετικά δύσκολη, βρίσκεται και ο Ζήνωνας Τζιάρρας, ερευνητής στο PRIO Cyprus Centre και Συν-ιδρυτής του Geopolitical Cyprus.
«Αυτή τη στιγμή, η συνεργασία Τουρκίας – Κυπριακής Δημοκρατίας σε οποιοδήποτε θέμα είναι εξαιρετικά δύσκολη τόσο λόγω της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, όσο και λόγω του Κυπριακού προβλήματος. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε θεωρητικά να επιτευχθεί μέσα από τη διαπραγματευτική διαδικασία για την επίλυση του Κυπριακού, εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά αποφασίσει να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο, ή μέσα από έναν ad hoc διάλογο για τα ενεργειακά με την Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους – που και πάλι θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί, καθότι η Τουρκία δεν δέχεται να συζητήσει απευθείας με την Κυπριακή Δημοκρατία», εξήγησε, μιλώντας στο Sputnik.
«Κάποια άλλα σενάρια, εξίσου απομακρυσμένα στην παρούσα φάση, είναι η κάποια συμμετοχή της Τουρκίας στο Eastern Mediterranean Gas Forum ή στις τριμερείς συναντήσεις ως παρατηρητής, ή το σενάριο αλλαγής του πλαισίου διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό προς μια πιο τομεακή διαπραγμάτευση, η οποία θα επιτρέψει κάποια συμφωνία για τα ενεργειακά θέματα με τους Τουρκοκύπριους και όχι απευθείας με την Τουρκία. Ωστόσο, και πάλι, οι προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο την Ελλάδα και την Κύπρο αποτελούν βασικά εμπόδια σε μια τέτοια εξέλιξη, τουλάχιστον προς το παρόν», προσθέτει ο Ζήνωνας Τζιάρρας.
«Η Τουρκία μπορεί να μπλοκάρει το φυσικό αέριο»
Την ίδια στιγμή, ο διεθνολόγος Λοΐζος Μιχαήλ, εκφράζει την άποψη ότι η Τουρκία δεν θα πρέπει να μεταφέρει το φυσικό αέριο της ανατολικής μεσογείου στην Ευρώπη, τονίζοντας ότι «η οποιαδήποτε εμπλοκή της Τουρκίας στην ενεργειακή συνεργασία της περιοχής θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεγμένη».
«Είναι πάγια εκτίμησή μου ότι εάν ποτέ υλοποιηθεί η επιθυμία της Τουρκίας για αγωγό διέλευσης φυσικού αερίου που θα περνά δια μέσου της μεταφέροντας το φυσικό αέριο της ανατολικής μεσογείου στην Ευρώπη, θα είναι άκρως επικίνδυνο και καταστροφικό. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το πως θα αντιδράσει η Τουρκία ανά πάσα στιγμή ή εάν για παράδειγμα σε περιόδους που θέλει να πιέσει για να εξασφαλίσει πρόσθετα οφέλη για την ίδια δεν θα προβαίνει σε διακοπή της διέλευσης του φυσικού αερίου από τους αγωγούς που θα περνούν από τα εδάφη της. Αρα συνοψίζοντας θα πω ότι, θεμιτή και επιθυμητή η όποια συνεργασία με την Τουρκία με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι θα συμμορφωθεί και θα σεβαστεί το διεθνές δίκαιο, την Κυπριακή Δημοκρατία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα», προσθέτει.
Εχει η Τουρκία δικαιώματα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο;
«Είναι δεδομένο ότι όπως όλα τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, έτσι και η Τουρκία έχει δικαιώματα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Ωστόσο, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη συγκεκριμένη Σύμβαση και συνεπώς δεν ενστερνίζεται την άποψη τουλάχιστον της Ελλάδας και της Κύπρου, για τα δικαιώματα που έχει η ίδια ή τα υπόλοιπα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου στη θάλασσα. Από αυτή την άποψη, η υπενθύμιση των δικαιωμάτων-υποχρεώσεων της Τουρκίας σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας έχουν λίγη αξία για την Τουρκία, η οποία θεωρεί το ζήτημα ως ένα κυρίως πολιτικό πρόβλημα», επισημαίνει ο Ζήνωνας Τζιάρρας.
Αναφερόμενος στις δηλώσεις Κατρούγκαλου, σημειώνει ότι: «Αυτό που πρέπει να προσεχθεί στη διπλωματική διαχείριση του ζητήματος είναι ο χρονισμός κάποιων δηλώσεων, το βήμα από το οποίο γίνονται, και ο τρόπος ο οποίος διατυπώνονται. Οταν αυτά δεν γίνονται με προσεκτικό τρόπο, οδηγούν συχνά στη διαπραγματευτική αποδυνάμωση της ελληνικής πλευράς».
Πηγή Sputniknews, Λάμπρος Ζαχαρής