Ενα αξιόλογο μέρος της πλούσιας αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης «ταξίδεψε» στην Αθήνα, συγκεκριμένα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου εγκαινιάστηκε τη Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου, η νέα έκθεση «Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Απτερα – Ελεύθερνα – Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν». Πρόκειται, ουσιαστικά, για μία πολυέκθεση καθώς -εκτός από τα περίπου 500 μοναδικά αρχαιολογικά αντικείμενα, πολλά από τα οποία βγαίνουν από το νησί ή παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά- πλαισιώνεται με άφθονο οπτικό και ηχητικό υλικό, οθόνες, χάρτες, αλλά και χρήση των μέσων της νέας τεχνολογίας. Η διάρκειά της θα είναι έως τις 30 Απριλίου 2019, ενώ λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 2019, θα εγκαινιαστεί άλλη μία εξίσου γοητευτική μουσειακή εμπειρία, με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα: Γραμμή και πηλός».
«Η έκθεση δίνει κυριολεκτικά ζωή σε τρεις ξεχασμένες πόλεις της Κρήτης. Μέσα από έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό αντικειμένων που ανέδειξαν πρόσφατες ανασκαφές, αλλά και παλαιά ευρήματα, που για πρώτη φορά βγαίνουν στο φως, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τον συνολικό πολιτισμό της Κρήτης: μινωικό, ελληνικό και πρωτοβυζαντινό» δήλωσε, μεταξύ άλλων, στον χαιρετισμό της, η πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Σάντρα Μαρινοπούλου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που διοργανώθηκε στο Μουσείο.
«Τρεις από τις αρχαίες πόλεις της Κρήτης αναδύονται και αναδεικνύονται με τη μεγαλοπρέπεια και ηθική διάσταση της αναδυομένης Αφροδίτης, κυρίως μέσα από νεότερα, σπουδαία και εντυπωσιακά ευρήματα» ανέφερε η γγ του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, η οποία πληροφόρησε, επίσης, για την «αξιοσημείωτη προσπάθεια σχετικά με την ένταξη της Σπιναλόγκας στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και το στοίχημα για την ένταξη των μινωικών ανακτορικών κέντρων, με προτεραιότητα σε Κνωσό, Φαιστό, Μάλλια, Ζάκρο, Ζώμινθο και Κυδωνία, ώστε επιτέλους να εγγραφεί ο μινωικός πολιτισμός στον παγκόσμιο κατάλογο του Οργανισμού».
«Αν η μοίρα ενός ατόμου ορίζεται εν μέρει ή εν όλων από το DNA του, η μοίρα ενός τόπου ορίζεται από το γεωγραφικό μήκος και πλάτος του. Ετσι, η Κρήτη δεν είναι τίποτα άλλο από το σημείο όπου τέμνεται ο βορράς, από τα Βαλκάνια, ως τον νότο, την Αφρική, και από την Ανατολή ως τη Δύση. Επομένως, λοιπόν, δεν μπορούσε να είναι αλλιώς από το να είναι η νήσος που ήθελαν όλοι να κατοικήσουν» σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ανασκαφέας Τμήματος της αρχαίας Ελεύθερνας και δημιουργός του Μουσείου του αρχαιολογικούς χώρου της.
«Από την Εκατόμπολιν του Ομήρου διαλέξαμε τρεις, γιατί αυτές έχουν κοινά χαρακτηριστικά: Είναι πόλεις που συρρικνώθηκαν, εγκαταλείφθηκαν, καταστράφηκαν και φυσικά ξεχάστηκαν γιατί η λήθη δεν είναι τίποτα άλλο από τον “ληστή της μνήμης”. Σε κάθε μία από τις πόλεις ξεχωρίσαμε ιστορίες ανθρώπινες, παιδιών, νέων, γερόντων κ.ά. για να μπορέσουμε να δώσουμε αυτό που ονομάζεται πολιτισμός. Δεν είναι τα κείμενα, δεν είναι τα μουσεία, δεν είναι οι ωραίες προθήκες, είναι οι άνθρωποι πίσω από αυτά, οι άνθρωποι τότε και τώρα» τόνισε ο κ. Σταμπολίδης, ευχαριστώντας όλους όσοι συνέβαλαν στην υλοποίηση της έκθεσης, από τις προϊσταμένες των Εφορειών Αρχαιοτήτων στην Κρήτη, τους αρχαιολόγους που ερευνούν τις τρεις πόλεις, τους συνεργάτες του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά και ανθρώπους της πολιτικής, όπως ο περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης και ο εντεταλμένος σύμβουλος Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης, Δημήτρης Μιχελογιάννης.
«Οταν υπάρχει η καλή συνεργασία και συνέργεια μπορούμε να πετυχαίνουμε τον στόχο για την ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος του νησιού μας» επισήμανε, μεταξύ άλλων, στον χαιρετισμό του ο κ. Αρναουτάκης.
Η έκθεση περιλαμβάνει περίπου 500 αρχαιότητες από παλαιές και νέες ανασκαφές, ευρήματα κάθε είδους που χρονολογούνται από τα νεολιθικά (7η-6η χιλιετία π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρόνια (8ος αιώνας μ.Χ.). Αγάλματα, ανάγλυφα, ειδώλια, επιγραφές, αγγεία, όπλα, εργαλεία, κοσμήματα, νομίσματα, καθώς και άλλα έργα από διαφορετικά υλικά, όπως λίθο, μάρμαρο, ασβεστόλιθο, πηλό, μέταλλο (χαλκό, σίδηρο, άργυρο, χρυσό), φαγεντιανή, γυαλί, ελεφαντόδοτο και ημιπολύτιμους λίθους, πλαισιώνουν την έκθεση, η οποία παρουσιάζει, επίσης, χάρτες και αναγεννησιακά βιβλία, μεταξύ των οποίων και τον χάρτη του Coronelli (1707) με τον περίφημο φρουτοπλοχμό του, τη γιρλάντα του και τα ονόματα των 100 πόλεων της Κρήτης που αναφέρονται στον Ομηρο, από τις οποίες ανασύρονται οι τρεις.
Μία καινοτομία, επίσης, που αξίζει να επισημανθεί είναι ότι στο πάτωμα των τριών ενοτήτων της έκθεσης -όσες και οι αρχαίες πόλεις που παρουσιάζονται- έχει αποτυπωθεί η Κρήτη, αλλά και η Απτερα, η Ελεύθερνα και η Κνωσός, ώστε ο επισκέπτης, περπατώντας πάνω στα «χώματά» τους, να μπορεί να περιεργάζεται τα εκθέματα. Πρόκειται για έναν πρωτότυπο αντικατροπτισμό των αναδυόμενων πόλεων, που γίνεται μέσω της Google Earth και υλοποιήθηκε από το γραφείο Αris Zambikos-GR405 architects.
Επιπλέον, οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν videos από την τοποθεσία κάθε πόλης, όπου παρουσιάζονται εικόνες από παλαιότερες και νέες ανασκαφικές έρευνες, αποτυπώσεις, σχέδια, αναστυλώσεις, καθώς και εργασίες προστασίας και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων. Ακόμη, τα ευρήματα από τη νεκρόπολη της Ελεύθερνας συνοδεύονται από ηχητική εγκατάσταση με το μουσικό έργο «Ορθή Πέτρα», Orthi Petra (Necropolis), μία πρωτότυπη σύνθεση του Γιώργου Καλούδη για τετράχορδη κρητική λύρα με συμπαθητικές χορδές και τσέλο που φέρει το όνομα της ιστορικής τοποθεσίας από όπου εμπνεύστηκε ο δημιουργός.
Τέλος, για την πόλη της Κνωσού αξίζει να σημειωθεί ότι το παγκοσμίως γνωστό ανάκτορό της καταλαμβάνει ένα πολύ μικρό μέρος στην έκθεση, καθώς η εστίαση γίνεται στην πόλη. «Στόχος της έκθεσης είναι να κατανοήσει ο επισκέπτης τη συνέχεια της πόλης της Κνωσού εκτός του ανακτόρου, χωρικά και διαχρονικά […] Να καταλάβει ότι η Κνωσός δεν είναι μόνον το ανάκτορο […] Η Κνωσός εξακολούθησε τη μεγάλη της πορεία όχι μόνο στα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά αλλά και στα ρωμαϊκά χρόνια και προχώρησε και πέρασε στον χριστιανισμό, όπως φανερώνουν οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές, καθώς και άλλα ευρήματα που χρονολογούνται στα πρωτοβυζαντινά χρόνια» αναφέρεται στον επιστημονικό κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση και είναι γραμμένος στα ελληνικά και τα αγγλικά.
Και μία έκπληξη για το τέλος. Δύο κεφαλές ταύρων, μία από τα χέρια ενός Μινωίτη δημιουργού και μία του Πικάσο, εκτίθενται στο άκρο της τελευταίας ενότητας, δίνοντας τη σκυτάλη στην έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα: Γραμμή και πηλός» που θα ακολουθήσει, η οποία σχετίζεται με τις αρχαιότητες της Κρήτης, της Ελλάδας και της Μεσογείου και αποτελεί μέρος της σειράς Θεϊκοί Διάλογοι, που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Η έκθεση «Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Απτερα – Ελεύθερνα – Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν», η οποία υλοποιείται με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, του Πανεπιστημίου Κρήτης-Κέντρο Μελέτης Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, της Βρετανικής Σχολής Αθηνών-Στρωματογραφικό Μουσείο Κνωσού, του FABA – Fundacin Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte (για την κεφαλή του ταύρου, δημιουργία του Πικάσο) και με τη σύμπραξη ιδρυμάτων που δανείζουν αναγεννησιακούς χάρτες και βιβλία, όπως η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών-Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και το Μουσείο Μπενάκη.
Με αφορμή την έκθεση, το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου έχει σχεδιάσει προγράμματα και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις για μαθητές ηλικίας 8 ετών και άνω, όπου τα παιδιά θα μάθουν για τις διάφορες πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου στην αρχαία Κρήτη.
