Ιδιαιτέρα ισχυρή είναι η ανάκαμψη των εργοδοτών στο εμπόριο, η οποία εκκίνησε σταδιακά το 2015 (από 68.419 το Β’ τρίμηνο του 2015 σε 80.192 το Β’ τρίμηνο του 2017), σύμφωνα με το τριμηνιαίο δελτίο για την οικονομία, της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας.
Παράλληλα, οι αυτοαπασχολούμενοι στον κλάδο εμφανίζουν ενδείξεις σταθεροποίησης, έπειτα από μακρά περίοδο συρρίκνωσης, με ήπια ωστόσο τάση ανάκαμψης (από 160.038 το Β’ τρίμηνο του 2016 σε 163.096 το Β’ τρίμηνο του 2017).
Η εξέλιξη αυτή γίνεται ακόμη πιο σημαντική αν ληφθούν υπόψη οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο επιχειρηματικός κόσμος και ειδικότερα: το ύψος των φορολογικών επιβαρύνσεων, η έλλειψη ρευστότητας, ο εντεινόμενος ανταγωνισμός (ιδιαίτερα από τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις), οι πιέσεις στην ιδιωτική κατανάλωση και το κλίμα αβεβαιότητας από τις ενδεχόμενες νέες υποχρεώσεις που μπορεί να προκύψουν από το τρίτο μνημόνιο κατά τις αξιολογήσεις.
Παράλληλα, το εμπόριο στράφηκε σε μικρότερο βαθμό στην οικογένεια για κάλυψη τυχόν κενών θέσεων εργασίας και υποστήριξη της λειτουργίας της επιχείρησης,. σε σχέση με το σύνολο της οικονομίας, δείχνοντας προτίμηση σε πιο εξειδικευμένες μορφές εργασίας (μισθωτοί).
Στο μεταξύ, εξετάζοντας την ποιότητα των θέσεων απασχόλησης προκύπτει το συμπέρασμα ότι στο σύνολο της οικονομίας οι πολύ μικρές-«micro» επιχειρήσεις (με έως 10 άτομα προσωπικό) παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά πλήρους απασχόλησης, σε σχέση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (με προσωπικό 10 και πλέον ατόμων). Εντούτοις, η εικόνα αυτή αντιστρέφεται πλήρως στο εμπόριο, αφού στον συγκεκριμένο κλάδο οι πολύ μικρές («micro») επιχειρήσεις είναι αυτές που εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά πλήρους απασχόλησης σε σχέση με τις μεγαλύτερες.
«Η σημασία αυτής της παρατήρησης είναι εξαιρετική, δεδομένων των πιέσεων που έχουν ασκηθεί στην οικονομία, όπως αυτές αποτυπώνονται σε κοινωνικούς και δημογραφικούς δείκτες» όπως σημειώνεται στο δελτίο της ΕΣΕΕ.
Στα θετικά ωστόσο σημειώνεται η άνοδος της πλήρους απασχόλησης σε όλες τις κατηγορίες επιχειρήσεων (στις πολύ μικρές-«micro» αλλά και στις υπόλοιπες) και μάλιστα τόσο στον κλάδο του εμπορίου, όσο και στο σύνολο της οικονομίας.
«Η εικόνα αυτή, εκτός του ότι μαρτυρεί τη βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας, έχει θετικές επιπτώσεις για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και παρέχει μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες παροχές και ελαφρύνσεις, καθώς και ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση στην ελληνική κυβέρνηση» υπογραμμίζει η ΕΣΕΕ.
Γενικότερα, θετικά αποτιμώνται οι ενδείξεις ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και η ωρίμανση των προϋποθέσεων απογείωσής της. Ωστόσο, η έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψή της. «Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει επίσης να συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις στραμμένες προς την πραγματική οικονομία, με παράλληλη ελάφρυνση των φορολογικών βαρών και του όγκου των γραφειοκρατικών διαδικασιών και κυρίως τη δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα προσελκύει επενδύσεις και θα ενισχύει το ρόλο του ιδιωτικού τομέα αλλά και της εμπιστοσύνης» όπως σημειώνει η ΕΣΕΕ.
Επιπλέον, σε άλλο σημείο του δελτίου υπογραμμίζονται τα εξής: «Η ανησυχητική διόγκωση των εισαγωγών, λόγω της σταδιακής αποκατάστασης των όρων λειτουργίας της αγοράς από την επιβολή των capital controls, υπερκαλύπτει την ταυτόχρονη αύξηση των εξαγωγών, προκαλώντας ερωτηματικά για την αδυναμία αποτελεσματικότερης προβολής των ελληνικών προϊόντων και διείσδυσης τους σε ξένες αγορές.
Παράλληλα, υπογραμμίζει με τον πλέον εμφατικό τρόπο την ανάγκη περαιτέρω βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, προσανατολισμένης ωστόσο αυτή τη φορά σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις και στην ελάφρυνση της γραφειοκρατίας και όχι στην περαιτέρω μείωση του ήδη συρρικνωμένου κόστους εργασίας».
Τριμηνιαία εξέλιξη της απασχόλησης στο εμπόριο σε επιλεγμένες χώρες
Μια καλύτερη αποτίμηση των εξελίξεων στον κλάδο του εμπορίου μπορεί να προέλθει από τη σύγκριση των επιδόσεων διάφορων ευρωπαϊκών κρατών και ιδιαίτερα των οικονομιών εκείνων που είτε αντιμετώπισαν αξιοσημείωτες αναταράξεις (Ισπανία και Ιταλία), είτε η ένταση των προβλημάτων ήταν τέτοια που οδήγησε στη σύναψη μνημονίων με τους θεσμούς (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος). Σε όλες τις υπό εξέταση χώρες, η απασχόληση στο εμπόριο εμφανίζεται αυξημένη σε σχέση με το Β’ τρίμηνο του 2014 (δείκτης μεγαλύτερος του 100).
Καλύτερη είναι η εικόνα του εμπορίου στην Κύπρο και στην Ελλάδα και έπονται οι Ισπανία και Ιρλανδία.
Η Ιταλία κατάφερε να αναπληρώσει τις απώλειες θέσεων εργασίας στο εμπόριο και να παρουσιάζει ελαφρώς βελτιωμένη εικόνα, μόλις από τα μέσα του 2016. Αναμφισβήτητα, οι επιδόσεις των οικονομιών της Ευρωζώνης-19 δεν ενθουσιάζουν, παρά τη συνέχιση της εξαιρετικά επεκτατικής νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ (ιστορικά χαμηλά επιτόκια, πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης QE κλπ). Τέτοιου είδους αναιμικές επιδόσεις θα έπρεπε ενδεχομένως να ληφθούν υπόψη κατά τη συζήτηση περί σταδιακού περιορισμού της εξαιρετικά επεκτατικής νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ.
