«Είμεθα υπερήφανοι γιατί η λέξις «αστροναύτης» είναι ελληνική» είχε δηλώσει ο σμήναρχος Gordon Cooper, επισκεπτόμενος τον Σεπτέμβριο του 1965 το Αμερικανικό Περίπτερο στην 30η Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης. Και καταχειροκροτήθηκε από το ενθουσιασμένο πλήθος που είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά δύο αστροναύτες: τον Cooper και τον συνάδελφό του Charles Conrad, πλήρωμα του διαστημόπλοιου Gemini, που λίγες ημέρες νωρίτερα έκανε 120 περιφορές γύρω από τη γη σε διάστημα οκτώ ημερών!
Η εκτόξευση του Gemini έγινε στις 21 Αυγούστου 1965 και ένα μήνα αργότερα, στις 20 Σεπτεμβρίου, οι δύο αστροναύτες κατέθεταν τις εμπειρίες τους στην 30η ΔΕΘ. Σ’ εκείνη την επίσκεψη οι αστροναύτες δώρισαν ομοίωμα του Gemini στον τότε αντιπρόεδρο της ΔΕΘ, Ε. Καρδασιάδη.
Πέρασαν από τότε 53 χρόνια, όμως αυτή η αμερικανική συμμετοχή έμεινε έντονα χαραγμένη στη μνήμη χιλιάδων επισκεπτών της ΔΕΘ και όχι μόνο, ενώ γράφτηκαν γι’ αυτήν πάμπολλα κείμενα… Υπήρξαν κι άλλες συμμετοχές με άρωμα… Διαστήματος, κυρίως στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και του έντονου ανταγωνισμού με τη Σοβιετική Ενωση.
Η συμμετοχή των ΗΠΑ στη ΔΕΘ του 1965 δεν ήταν παρά μια από τις πολλές επίσημες αμερικανικές συμμετοχές στη ΔΕΘ.
Με αφορμή το γεγονός ότι τιμώμενη χώρα της 83ης Διεθνούς Εκθεσης είναι οι ΗΠΑ, το τρέχον τεύχος του περιοδικού free-press «ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ» του ΑΠΕ-ΜΠΕ επιχειρεί να σκιαγραφήσει διαχρονικά την επίσημη συμμετοχή των ΗΠΑ στις ΔΕΘ, δίνοντας έμφαση σε χρονιές που παρουσίασαν ξεχωριστό ενδιαφέρον. Σε αυτή τη διαδικασία πολύτιμη ήταν η βοήθεια του διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΘ-Helexpo Α.Ε., Κυριάκου Ποζρικίδη και η αξιοποίηση του πολύτιμου συγγραφικού έργου του για την πορεία της θεσμού.
Σύμφωνα με τον κ. Ποζρικίδη «η αμερικανική συμμετοχή κυριάρχησε στην έκθεση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρώτο κιόλας έτος της λειτουργίας της έκθεσης μετά τον πόλεμο, το 1951 (16η ΔΕΘ), και σε ιδιαίτερο περίπτερο, συμμετείχε η Υπηρεσία Πληροφοριών παρά την εν Ελλάδι Αμερικανική Αποστολή της Διοικήσεως Οικονομικής Συνεργασίας. Σκοπός ήταν με κινηματογραφικές προβολές, διανομή εντύπων και διοργάνωση μουσικών προγραμμάτων, να παρουσιάσει στους επισκέπτες το έργο που επιτελούσε στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης διοργανώθηκαν 91 προβολές και προβλήθηκαν 63 ταινίες που παρακολούθησαν 138.300 θεατές».
Το 1956, στο μήνυμά του για την 21η ΔΕΘ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ ανέφερε: «… χαρακτηρίζοντες τα εκθέματά μας «Καρποί της ελευθερίας» αναγνωρίζομεν μετ’ ευγνωμοσύνης την προς την Ελλάδα οφειλήν μας δια το δώρον της Δημοκρατίας».
Το «μαγικό σπίτι» του 1957
Το 1957 στο Περίπτερο των ΗΠΑ παρουσιάστηκε το «μαγικό σπίτι», όπου όλοι οι αυτοματισμοί λειτουργούσαν με φωνητικές εντολές. Επίσης εκεί, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, ψήθηκε κοτόπουλο με ηλιακή ενέργεια. Την έκθεση επισκέφθηκε ο Αμερικανός Υφυπουργός Εμπορίου, Louis Rothschild, ενώ ο διευθυντής του Γραφείου Διεθνών Εκθέσεων του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ, κ. Χάρισον δήλωσε ότι η ΔΕΘ «είναι εξαιρετική έκθεσις και αναχωρώ με το συμπέρασμα ότι είναι ανωτέρας κλάσεως και κατατάσσεται μεταξύ των καλυτέρων εκθέσεων αι οποίαι λαμβάνουν χώρα κατ’ αυτάς».
Το 1959 οι ΗΠΑ κατασκεύασαν περίπτερο 5.000 τ.μ. για να παρουσιάσουν θεματικά πεδία για τον τουρισμό, τον αθλητισμό, την κηπουρική, την πτηνοτροφία και την ψυχαγωγία.
Το 1960 διοργανώθηκε αφιέρωμα στον Ελληνα γιατρό Γ. Παπανικολάου και στον αντικαρκινικό του αγώνα, ενώ παρουσιάστηκαν και τα νέα επιτεύγματα στον τομέα κατασκευής και χρήσης τεχνητών μελών για ανάπηρους. Στο μήνυμά του ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, σημείωνε μεταξύ άλλων: «Ο λαός της Ελλάδος, δύναται να είναι υπερήφανος δια την φήμην και την τιμήν, τα οποίας απέκτησεν η Διεθνής αύτη Εκθεσις κατά την παρελθούσα 25ετίαν».
Η επίσκεψη του Αμερικανού αντιπροέδρου, Λίντον Τζόνσον, το 1962
Το 1962, την 27η ΔΕΘ επισκέφθηκε ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος, Lyndon B. Johnson, συνοδευόμενος από τη σύζυγο και την κόρη του. Στα εγκαίνια του Περιπτέρου, ο κ. Johnson άναψε με το πάτημα ενός κουμπιού μία συμβολική «φλόγα της ελευθερίας» στην κορυφή πυργίσκου 13 μέτρων. Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ ο κ. Johnson έστειλε ευχαριστήρια επιστολή προς τον τότε Γενικό Διευθυντή της ΔΕΘ, κ. Σαμαρά, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «… επιθυμώ να σας συγχαρώ επίσης δια την ίδια την έκθεσιν, η οποία αποτελεί μεγαλοπρεπές παράδειγμα των δημιουργικών δυνατοτήτων και της φαντασίας του ανθρώπου. Είναι αληθινά ένα σπουδαίον εγχείρημα, δια το οποίον η πόλις της Θεσσαλονίκης και ο λαός ολοκλήρου της Ελλάδος δύναται δικαίως να υπερηφανεύονται».
Το 1963 (28η ΔΕΘ) το θέμα της συμμετοχής των ΗΠΑ ήταν: «Πλαστικά – ΗΠΑ». Παρουσιάστηκαν αυτοκίνητα, έπιπλα, όπλα κ.α. από πλαστικό. Την προσοχή των επισκεπτών τράβηξε ο θαλαμίσκος του διαστημοπλοίου «Σίγμα 7», με το οποίο ο αστροναύτης Ουόλτερ Σιρά πραγματοποίησε πτήση στην τροχιά της γης, στις 3 Οκτωβρίου 1962.
Το 1964 τη ΔΕΘ επισκέφθηκε η Μις ΗΠΑ, Μπόμπι Τζόνσον.
Αστροναύτες και σεληνιακά πετρώματα
Το 1970, στο περίπτερο των ΗΠΑ υπήρχε ειδική πτέρυγα αφιερωμένη στην προσπάθεια των Αμερικανών για κατάκτηση του Διαστήματος, καθώς και στην αμερικανική επιτυχία της προσελήνωσης επανδρωμένου διαστημόπλοιου. Ανάμεσα στα εκθέματα υπήρχαν μακέτες των πυραύλων «Κρόνος», του διαστημοπλοίου και της σεληνακάτου. Την παράσταση έκλεψε το δείγμα σεληνιακού πετρώματος που συλλέχτηκε από το «Απόλλων 11» στην περιοχή της «Θαλάσσης της Ηρεμίας», τον Ιούλιο του 1969. Σε εκδήλωση για την ημέρα της Αμερικής (7 Σεπτεμβρίου) προσκεκλημένος ήταν ο αστροναύτης Τόμας Στάνφορντ που είχε πραγματοποιήσει τρεις πτήσεις στο Διάστημα. Ο κ. Στάνφορντ ήταν ο πρώτος αστροναύτης που ανέβηκε στον Πύργο του ΟΤΕ, στον χώρο της ΔΕΘ.
Το 1976 το θέμα του αμερικανικού περιπτέρου ήταν «200 χρόνια αμερικανικής τεχνολογίας». Εστίαζε στους τομείς των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της ηλεκτρονικής τεχνολογίας.
Το 1977, στο μήνυμά του ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ, σημείωνε: «η έκθεσή σας, της Θεσσαλονίκης, έχει γίνει ξακουστή για την αρτιότητά της και συμβολίζει το ρόλο της Ελλάδος στο διεθνές εμπόριο».
Το 1978 και το 1979 δεν υπήρξε επίσημη συμμετοχή των ΗΠΑ στη ΔΕΘ. Η απουσία αυτή ερμηνεύτηκε από πολιτικούς παρατηρητές και παράγοντες της αγοράς, ως αντίδραση της αμερικανικής διπλωματίας απέναντι στον αναπροσανατολισμό της Ελλάδος και των εξαγωγών της προς τις αγορές των σοσιαλιστικών χωρών.
Το 1984 στα εκθέματα του Περιπτέρου των ΗΠΑ περιλαμβάνονταν και ένα μπαστούνι που ενεργοποιείτο με ακτίνες λέιζερ και προειδοποιούσε τα τυφλά άτομα για εμπόδια στο δρόμο τους, μία θερμοκοιτίδα που παρακολουθούσε τις ζωτικές λειτουργίες του σώματος του νεογέννητου και ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής που μπορούσε να διαγνώσει τις παθήσεις της στεφανιαίας αρτηρίας.
Αντι Γουόρχολ, αμερικανικός κινηματογράφος και σύγχρονες οδύσσειες
Το 2000 (στην 65η ΔΕΘ) οι ΗΠΑ ήταν για πρώτη φορά τιμώμενη χώρα της διοργάνωσης. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων διοργανώθηκαν: αναδρομική έκθεση του Αντι Γουόρχολ, αφιέρωμα με θέμα: «Ο αμερικανικός κινηματογράφος του 20ου αιώνα: σταθμοί θρυλικού ονείρου», εκδήλωση με θέμα: «Modern Odysseys: Ελληνοαμερικανοί καλλιτέχνες του 20ου αιώνα», φεστιβάλ αμερικανικής γαστρονομίας, επίδειξη μπέιζμπολ και σόφτμπολ και διάφορες συναυλίες.
11/9/2001: Το αμερικανικό περίπτερο κλείνει για τρεις ημέρες
Το 2001 σημαδεύτηκε από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στους δίδυμους πύργους της Ν. Υόρκης. Το αμερικανικό περίπτερο στη ΔΕΘ έκλεισε και ξανάνοιξε τρεις ημέρες αργότερα με αυξημένα μέτρα ασφαλείας.
Το 2006 το περίπτερο των ΗΠΑ εγκαινίασε ο πρέσβης, Τσαρλς Ρις, αμέσως μετά το μνημόσυνο στη μνήμη των θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου και του τυφώνα «Κατρίνα».
Το 2008, στην 73η ΔΕΘ, έσπασε μια παράδοση. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια στη διοργάνωση δεν συμμετείχαν οι ΗΠΑ μέσω του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου. Κι αυτό, λόγω του μειωμένου, όπως δήλωσαν, εμπορικού ενδιαφέροντος της Εκθεσης.
Από τότε και μέχρι πέρσι, οι ΗΠΑ «έγραφαν» απουσίες από τις διοργανώσεις της ΔΕΘ, τουλάχιστον ως επίσημη συμμετοχή. Η επάνοδος γίνεται φέτος και είναι εντυπωσιακή.
Μπάμπης Γιαννακίδης
